Dagblaðið Vísir - DV - 04.11.1988, Blaðsíða 15

FÖSTUDAGUR 4. NÓVEMBER 1988.
15
Um ökukennslu framtíðarínnar:
Nokkrar
hugleiðingar
Undanfarnar vikur hefur margt
veriö rætt og ritaö um umferöar-
mál okkar íslendinga. Oft er í þess-
ari uipræðu komið inn á þátt öku-
kennslunnar og eru nær öll skrif
þar að lútandi á einn og sama veg,
það er aö þar þurfi að bæta um
betur. Enda er ekki óeðlilegt að
menn líti til ökukennslunnar þegar
að því er gætt að tölur um um-
ferðarslys sýna að aldurshópurinn
17-24 ára á hlut að langsamlega
flestum slysum.
Því miður hefur lítið borið á því
að bent hafi verið á raunverulegar
leiðir til þess að bæta kennsluna.
Mér finnast raunar aðeins tvær
hugmyndir vera ræddar af alvöru,
báðar að mínu mati heldur lítil-
vægar.
AMt of skammt
Önnur hugmyndin er sú að auka
menntun verðandi ökukennara.
Auðvitað er sú hugmynd góðra
gjalda verð, en ég dreg stórlega í
efa að shkt breytti miklu um raun-
verulega þjálfun nemenda. Ég tel
a.m.k. að fyrsta skrefið í þessa átt
hljóti að vera að koma á stöðugri
endurhæfingu starfandi kennara,
því ég kemst ekki hjá því í starfi
mínu að finna að þar mætti gera
stórt átak. Því miður er það svo að
til eru þeir ökukennarar sem alls
ekki hafa lesið yfir nýlega sett
umferðarlög, hvað þá kynnt sér
fylgiskjöl eða annað sem slík laga-
setning byggir á.
Hin hugmyndin er sú að lögbinda
ákveðinn lágmarkstímaíjölda sem
nemandi verður að ljúka áður en
honum er heimilað aö fara í öku-
prófið. Þessa hugmynd hef ég alltaf
talið lítils virði, enda eru menn
vægast sagt misjafnlega undir það
búnir að hefja ökunám, auk þess
sem mönnum er ákaflega mislagið
Kjallarmn
Jónas Helgason
ökukennari og skólastjóri
Ökuskólans á Akureyri
að ná tökum á akstri og góðri hegð-
un í umferðinni. Enda er það svo
aö þegar nemandi er kominn á það
stig að aka gallalaust og fylgir öll-
um settum reglum af nákvæmni
og öryggi skipta 5-10 tímar í viðbót
sáralitlu máli. Ef við ætlum okkur
að auka öryggi hans í limferðinni
þyrftum við að bæta við 50-100 tíma
þjálfun.
Og það er einmitt hér sem ég tel
mig vera kominn að kjarna máls-
ins. Ég tel meö öðrum orðum að
ökukennslan sem slík sé allgóð, svo
langt sem hún nær. En hún nær
bara allt of, allt of skammt. Við
ökukennarar sendum unglingana
út í umferðina að lokinni kennslu
en án allrar þjáifunar. Og þarna
vil ég að menn geri mikinn mun
á. Eitt er að kenna reglur og rétta
hegðun, annað er svo að þjálfa
þessa hegðun, svo og viðbrögð við
óvæntum uppákomum í umferð-
inni. Og ég vil endurtaka að þjálfun
er ekki eitthvað sem gerist á 5-10
ökutímum heidur þarf að vera um
margra vikna eða mánaða ferh að
ræða.
Ég hef mikið velt fyrir mér hvort
unnt væri að koma á einhverri
slíkri þjálfun og hef ég þá haft í
huga þær óskir margra foreldra
um að fá að taka þátt í ökukennslu
sona sinna og dætra.
Skrefin sjö
Á undanfórnum vikum og mán-
uðum hefur mótast í huga mér
draumur um þaö hvernig öku-
kennslan ætti að vera, draumur
um allt annað fyrirkomulag en það
sem notast er viö í dag. Mig langar
nú til þess að lýsa þessum draumi
í stuttu máli.
1. skref.
Nám á bíl hjá ökukennara meö
svipuðum hætti og það er í dag,
tímafjöldi og áherslur svipaðar.
2. skref.
Bóklegt námskeið í umferðar-
reglum o.fl., svipað þeim nám-
skeiðum sem nú eru haldin á
Akureyri og í Reykjavík. Þó ætti
að leggja minni áherslu á atriði
eins og gerð og búnaö bílsins,
tryggingar, skyndihjálp o.fl. en
meiri á grundvallarumferðar-
reglur og góða siði.
3. skref.
Próf, líkt og í dag, bæði bóklegt
próf og akstur. Þetta próf gæfi
þó mjög takmarkað ökuleyfi og
í raun aðeins æfingaleyfi.
4. skref.
6 mánaða þjálfun þar sem nem-
andi mætti aka sjálfur, en því
aðeins að við hlið hans sæti
reyndur ökumaður sem haft
hefði bílpróf í a.m.k. 8 ár og heföi
aö auki sótt stutt námskeið til
þess aö búa sig undir þetta verk-
efni. Við þennan akstur yrði bíll-
inn ekki á nokkurn hátt sérbú-
inn eða merktur. Þarna gæfist
foreldrum og vinum kærkomiö
tækifæri til þess að þjálfa sína
nánustu og búa þá undir alvör-
una.
5. skref.
Undir lok þjálfunartímans kæmi
annað bóklegt námskeið og yrði
nú farið vandlega í ýmis atriði,
stór og smá, er varða akstur og
ökutæki. Þá yrði einnig á þessu
námskeiði rætt um gerð og bún-
aö bifreiöa, tryggingar o.fl. Á
þessum námskeiöum myndu
hittast unglingar með fjölbreytta
reynslu úr umferðinni, gætu
miðlað félögum sínum af henni
og síðast en ekki síst hefðu miklu
meiri skiining á þeim málum
sem um yrði rætt.
6. skref.
Próf, bæði bóklegt og akstur. í
þessu akstursprófi yrði lögð
áhersla á viðbrögð við ýmsum
uppákomum í umferðinni og
hreinlega lagðar einfaldar gildr-
ur fyrir nemandann, t.d. bílhurð
opnuð út í umferðina, gangandi
maður kæmi skyndilega út á
akbrautina og fleira í þeim dúr.
Hluti prófsins færi þannig fram
að ekiö yrði nálægt hámarks-
hraða á umferðartíma utan þétt-
býhs með tilheyrandi fram-
úrakstri o.fl. Með öðrum orðum,
þarna yrði um alvörupróf að
ræða. Þetta próf gæfi ökuskír-
teini til tveggja ára.
7. skref.
Á þessu tveggja ára tímabili
yrðu menn að ljúka stuttum
námskeiðum, t.d. í vetrarakstri,
akstri í myrkri, fólk af lands-
byggðinni yrði að taka námskeið
í Reykjavíkurakstri, o.s.frv. Að
þessu loknu fengju menn fulln-
aðarskírteini.
Meiri þjálfun
Og hverju myndi þetta fyrir-
komulag svo breyta?
- Nýir ökumenn, sem kæmu út í
umferðina, heíðu margfalt meiri
þjálfun en nú gerist og gengur.
- Bóklega námið yrði miklu árang-
ursríkara en nú er vegna þess
að á síðara námskeiöið kæmi fólk
með reynslu úr umferðinni og
skildi því betur það sem um er
rætt.
- Stór hópur reyndra ökumanna
kæmi á stutt námskeið þar sem
rætt yrði um fyrirmyndarhegð-
un í umferðinni.
- Kostnaður yrði vissulega nokkru
meiri en í dag en dreifðist á lengri
tíma.
Spurningunni um þaö við hvaða
aldur ég vildi miða ökuprófið vil
ég svara á þann veg að eðlilegt
væri að menn mættu taka fyrra
prófiö (æfingaleyfið) á 17 ára af-
mælinu og öðluðust því fullgilt
ökuskírteini 17 ára og 6 mánaöa.
Ef til vill er þessi draumur minn
jafníjarri raunveruleikanum og
flestir draumar aðrir, en gaman
þætti mér ef einhverjir segðu álit
sitt á honum hér á síðum DV. En
kannski er mér best að gleyma
honum, eins og flestum draumum
öðrum.
Jónas Helgason
„Við ökukennarar sendum unglingana
út í umferðina að lokinni kennslu, en
án allrar þjálfunar. Og þarna vil ég að
menn geri mikinn mun á.“
Einstaklingar þurfa
olnbogarými
Bráðabirgðalögunum hefur nú
verið vísaö til nefndar eftir langar
og ítarlegar umræður í efri deild.
Þaö vekur athygli aö forsætisráð-
herra og þingmennirnir Karvel
Pálmason og Skúh Alexandersson
voru allir fullir efasemda um að
ráðstafanimar í september hefðu
gagnast útflutningsframleiðslunni
eins og áður hafði verið fullyrt.
Við umræðumar lýsti forsætis-
ráöherra því yfir í tengslum við
niðurfærsluleiðina að upp úr
stjómarsamstarfi við Sjálfstæðis-
flokkinn hefði shtnað „vegna þess
einfaldlega að við náðum ekki sam-
komulagi um þessa leið“ - sem á
hinn bóginn hefði tekist mhli Al-
þýðuflokks og Framsóknarflokks.
Þessi yfirlýsing er athyghsverð í
Ijósi þess að hún staðfestir, þótt
seint sé, að þegar í ágúst voru
Framsóknarflokkur og Alþýðu-
flokkur búnir að gera það upp við
sig að leita eftir stjómarsamstarfi
við Alþýðubandalagið. Yfirlýsingin
staðfestir ennfremur tvískinnung
tvíflokkanna fram að stjómar-
skiptum.
Skiptakjör sjómanna
Ég taldi nauðsynlegt að það kæmi
fram, svo að óyggjandi væri, hvort
náðst hefði samkomulag milh tví-
flokkanna um niöurfærsluleiðina
og spurði því um það grundvallar-
atriði hvort Framsóknarflokkur-
inn hefði viijað breyta skiptakjör-
um sjómanna þannig að hlutur
þeirra skertist um 9% eins og ann-
Kjallariim
Halldór Blöndal
varaformaður þingflokks
Sjálfstæðisflokksins
arra landsmanna. Því svaraði
Steingrímur Hermannsson játandi
en Karl Steinar Guðnason sagöist
hafa lýst yfir í þingflokki Alþýðu-
flokksins að fyrr myndu menn
ganga yfir sig „dauðan en að
skiptakjörum sjómanna verði
breytt“. Hins vegar var ekki annað
að heyra á Karvel Pálmasyni en
hann væri ósáttur við Þorstein
Pálsson fyrir að stjórn ASÍ hefði
fengið niðurfærsluleiðina til athug-
unar og umsagnar - „það var auð-
vitað beinlínis sett fram að mínu
viti til þess að koma í veg fyrir að
sú leið yrði könnuö til hlítar". Þing-
maðurinn var ófáanlegur til að
skýra afstöðu sína til þess hvort
hugsanlegt hefði verið að breyta
skiptakjörum sjómanna.
Niðurfærslan ekki fær
Nú kann einhveijum að finnast
þessi upprifjun seint á ferðinni. Ég
er ekki á sama máh. Ég tel að þessi
orðaskipti í efri deild staöfesti að
engar forsendur voru fyrir því að
samkomulag gæti tekist milli tví-
flokkanna um framkvæmd niður-
færsluleiðarinnar í grundvaharat-
riðum. Auðvitað var ekki stætt á
því að verulegur hluti sjómanna
hefði enga skerðingu fengið, þ.e.
þeir sem sigldu, seldu afla á fisk-
mörkuðum hér á landi eða voru á
frystitogurum, meðan hinir tekju-
lægstu í þjóðfélaginu áttu að bera
9% launalækkun sem næst bóta-
laust. Þegar Steingrímur Her-
mannsson vísar til niðurfærslu-
leiðarinnar, sem hann hefur lagt í
vana sinn að gera í öðru orðinu,
er hann einungis að viha mönnum
sýn. Hann veit betur. Hann veit að
sú leið var ekki fær.
Þá var ekki síður athyglisvert að
þeir þingmenn, sem áður var getið,
voru sammála stjómarandstöð-
unni um það að stjórn Atvinnu-
tryggingarsjóðs væri skipuð með
óeðhlegum hætti. Hehbrigðara og
réttara hefði verið að fela Byggða-
stofnun umsjón og stjórn sjóðsins.
Það hefur á hinn bóginn komiö
fram hjá Ólafi Ragnari Grímssyni
í sjónvarpsviðtah aö sú tilhögun
hafi ekki verið fær - eða eins og
hann sagði um hlutverk stjómar
sjóðsins: „Það þarf að knýja fram
eigendaskipti og uppstokkun á
þessum fyrirtækjum" - þ.e. út-
flutningsfyrirtækjunum.
Alvarleg yfirlýsing
Þessi yfirlýsing fjármálaráðherra
er alvarleg í ljósi þess að sjávarút-
vegurinn í heild hefur ekki rekstr-
argmndvöh. Það er því fyrirsjáan-
legt að fjölmörg fyrirtæki á lands-
byggðinni munu halda áfram að
safna skuldum og verða því háð
stjórn Atvinnutryggingarsjóðs ef
þau vilja halda rekstrinum gang-
andi. Þá er runnin upp gósentíð
félagshyggjustjórnarinnar. Þá er
upp runnin sú tíð að athafnamenn-
irnir í sjávarplássunum hringinn í
kringum landið verða bónbjarga-
menn matadoranna í Reykjavík,
sem eiga að deila og drottna.
Við sjálfstæðismenn lögðum á
það áherslu að fyrir 1. september
yrði að leiðrétta rekstrargrundvöll
sjávarútvegsins. Alhr vita hvers
vegna við fengum ekki stuðning til
þess. Það eru sömu öflin sem komu
í veg fyrir það og þau sem nú halda
uppi rangri gengisskráningu og
veikja með því undirstöður at-
vinnulífsins. Reynslan kennir okk-
ur aö shkt gengur ekki th lengdar.
Fyrr en síðar er óhjákvæmilegt að
grípa til aögerða, sem verða þeim
mun róttækari og því sársauka-
fyllri sem þær dragast lengur.
Við sjálfstæðismenn leggjum sem
fyrr áherslu á að ekkert sé th sem
heitir byggðastefna, nema það eitt
að vel rekin fyrirtæki í sjávarút-
vegi skhi hagnaði. Það er hægt að
setja upp nefndir og ráð, þaö er
hægt að þyngja skatta og færa th
fjármagn í þjóðfélaginu með opin-
berum tilskipunum, það er hægt
að gera landsbyggðina að bón-
bjargamanni - en aðeins í bih. Þeg-
ar fram í sækir rífa einstaklingam-
ir sig lausa og krefjast þess oln-
bogarýmis sem nauðsynlegt er th
þess að heilbrigður atvinnurekstur
geti þrifist.
Halldór Blöndal
„Viö sjálfstæöismenn leggjum sem fyrr
áherslu á að ekkert sé til sem heitir
byggöastefna, nema þaö eitt aö vel rek-
in fyrirtæki í sjávarútvegi skili hagn-
aði.“