Dagblaðið Vísir - DV - 26.07.1989, Blaðsíða 4

4
MIÐVIKUDAGUR 26. JÚLf 1989.
Fréttir
Lífsnauðsyn að vinnslan
verði rekin með hagnaði
- aíkoman bætt með gengisbreytingum en ekki millifærslu, segir Halldór Ásgrímsson
„Þaö er aö mínu mati lífsnauðsyn-
legt að fiskvinnslan komist í hagnað.
Ef það gerist ekki þá er ekki von til
þess að efnahagslíf blómstri í
landinu," sagði Halldór Ásgrímsson
sjávarútvegsráöherra.
Eins og fram kom í DV í gær er
fiskvinnslan nú rekin með um 4,2
prósent tapi samkvæmt mati Sam-
taka fiskvinnslustöðva. Á ársgrund-
velh jafngildir þetta um 1.300 milljón
króna tapi í greininni sem heild. í
fyrra var fiskvinnslan rekin með
tæplega 3.000 milljóna halla.
„Ég vefengi ekki þessa útreikninga.
Þjóðhagsstofnun hefur talið að af-
koman sé ekki jafnslæm og þama
kemur fram. Hins vegar er það alveg
ljóst að afkoman á árinu 1988 var
mjög slæm. Það eru engar nýjar
fréttir. Það hafa orðið allnokkrar
breytingar á genginu síðan sem var
nauðsynlegt. Ég er þeirrar skoðunar
að það þurfi frekari breytinga við.
Hins vegar er það reynsla áranna að
Halldór Ásgrimsson: Vefengi ekki
útreikninga Samtaka fiskvinnslu-
stöðva.
raungengi breytist ekki nema með
tiltölulega jafnri aðlögun og það hef-
ur átt sér stað veruleg breyting á
raungengi á undanförnum mánuð-
um. Það verður erfltt viðfangsefni á
næstunni að viðhalda þeirri breyt-
ingu og reynir ekki síöur á aðila
vinnumarkaðarins í því sambandi en
stjórnvöld.“
- Nú hafa forsvarsmenn fiskvinnsl-
unnar þrásinnis viljað herma upp á
stjórnvöld loforð frá því í kjarasamn-
ingunum í vor um að afkomu fisk-
vinnslunnar yrði komið upp fyrir
núllið:
„Það var tekið fram í kjarasamn-
ingunum að afkoma fiskvinnslunnar
yrði viðunandi. Ég tel að viðunandi
staða sé ekki fyrir hendi nema um
hagnað sé að ræða. Hitt er svo annað
mál að það sem gerir langerfiðast
fyrir er skuldasöfnun fyrri ára og sú
fjármagnsbyrði sem er á þeim skuld-
um.“
- Eru stjórnvöld þá með aðgerðir í
bígerð til að létta þessa byrði?
„Það hefur verið farið út í margvís-
legar aðrar aögerðir og má þar fyrst
benda á skuldbreytingar Atvinnu-
tryggingasjóðs. Tilgangurinn með
þeim var að koma í veg fyrir mjög
miklar breytingar á gengi.“
- Þú sagðir í samtali við DV í vor
að ekki yrði gripið til frekari milli-
færslu til sjávarútvegsins heldur
yrði afkoman bætt með gengisbreyt-
ingum. Er þá ekki ljóst að stjórnvöld
þurfi að lækka raungengi krónunnar
umtalsvert á næstu mánuðum?
„Ég er sömu skoðunar. Frekari
millifærslur mega ekki verða. Við
höfum hins vegar verið að vonast til
að afurðirnar hækki eitthvað í
verði.“
- Er ástæða til bjartsýni um hækk-
andi verð á erlendum mörkuðum?
„Menn hafa enga ástæðu til mikill-
ar bjartsýni en þaö er engin ástæða
heldur til að að gefa upp alla von í
þeim efnum. Ég tel að fyrr eða síðar
komi að því að einhveijar verð-
hækkanir eigi sér stað. Það er aðeins
spurning um tíma því að víða virðist
vera skortur á mörkuðunum. Hitt er
annaö mál að miklar hækkanir geta
gert okkur erfiðara fyrir og nægir
þar að nefna reynsluna sem varð af
þeim miklu verðhækkunum sem
komu árið 1987 og þær miklu verð-
lækkanir sem fylgdu í kjölfarið. Það
hefur reynst íslenskum sjávarútvegi
erfitt að komast í gegnum þessar
sveiflur. Það er því auöveldara að
hafa stöðugt verð.“
- Má búast við að gengið muni síga
á næstunni með álíka hraða og und-
anfarna mánuði?
„Það er ekki neitt endanlega ákveð-
iö með það. Hins vegar er ekki að
vænta neinna stórra breytinga. Við
hljótum ávallt að taka miö af okkar
umhverfi og aðstæöum í landinu nú
sem hingað ti),“ sagöi Halldór Ás-
grímsson. -gse
Samtök fiskvinnslustöðva:
Eyða út áhrifum gengistaps
Við mat á afkomu fiskvinnslunnar
í dag notast Samtök fiskvinnslu-
stöðva við meðaltal fjármagnskostn-
aðar samkvæmt ársreikningum 32
fyrirtækja á árunum 1987 og 1988.
Þetta er gert til þess að eyða út áhrif-
um af gengistapi eða -hagnaði, að
sögn Agústs Elíassonar fram-
kvæmdastjóra.
Eins og DV benti á fyrir nokkrum
vikum hefur tap fyrirtækja á íslandi
í fyrra í raun veriö ofmetið. Að sama
skapi hefur of mikið verið gert úr
þokkalegri afkomu þeirra á árinu
1987. Ástæðan fyrir þessu hggur í
hversu mikil áhrif gengistap eöa
-hagnaður hafa á ársreikninga fyrir-
tækjanna.
Gengistap verður ef gengi erlendra
gjaldmiðla hækkar meira en innlend
verðbólga. Þá hækka lán, sem bund-
in eru erlendri mynt, mun meira en
eignir og birgðir fyrirtækjanna. Mis-
munurinn er færður til gjalda í árs-
reikningum þó að þessi hækkun
skuldanna jafnist út á afborganir til
margra ára. Að sama skapi hefur
minni hækkun gengis en verðbólgu
þau áhrif að höfuöstóll skuldanna
minnkar í íslenskum krónum og er
mismunurinn færður sem tekjur í
reikninga fyrirtækjanna.
Það kemur glögglega í ljós hversu
hæpið er að líta einvörðungu á niður-
stöðutölur ársreikninga þegar litið
er til uppgjörs þeirra 32 fyrirtækja
sem Samtök fiskvinnslustöðva
byggja mat sitt á. Árið 1987 var fjár-
magnskostnaður þessara fyrirtækja,
en gengishagnaður kemur til frá-
dráttar þessum hð, um 4,8 prósent
af tekjum. Árið 1988 var fjármagns-
kostnaðurinn hins vegar orðinn um
13,2 prósent þar sem gengistapið vó
þungt það ár. Ekkert sem gerst hefur
á innlendum lánamarkaði getur
skýrt þessa sveiflu. Hún er fyrst og
fremst tilkomin vegna breyttrar
gengisstefnu stjórnvalda.
Ef miðað er við meðaltal fjár-
magnskostnaðar þessara tveggja ára
má segja að fiskvinnslan hafi tapað
um 1.620 milljónum í fyrra. Hún hef-
ur hins vegar jafnframt gjaldfært um
1.230 mihjóna tap frá fyrra ári sem
ekki kom fram vegna mikils gengis-
hagnaðarþá. -gse
Heyskapur var i fullum gangi er DV var á ferð í Öxarfirði á dögunum.
Margir voru komnir langt með að heyja enda veöurblíða með eindæmum
í langan tíma og baggarnir hrönnuðust upp á tununum eins og sjá má á
myndinni. DV-mynd gk
í dag mælir Dagfari
Vinsælar óvinsældir
Öllum þeim sem fylgjast meö
stjómmálaumræðum er kunnugt
um þá kenningu núverandi ráð-
herra að ríkisstjórnin sé betri eftir
því sem hún er óvinsælh. Þetta
kom skýrt fram þegar síöasta skoð-
anakönnun var framkvæmd og
sýndi hnignandi fylgi ríkisstjórn-
arinnar. Var þaö komið niður í
tuttugu og fimm prósent eða fjórð-
ung þjóöarinnar og mun vera ís-
landsmet. Þó standa að þessari
stjóm þrír flokkar, sem ahir telja
sig vera fulltrúa alþýðunnar, og
Stefán Valgeirsson er sömuleiðis
lífakkeri stjómarinnar, en Stefán
er sjálfur þeirrar skoðunar að betri
stjómmálamaður sé vart finnan-
legur norðan Alpafjaha en hann
sjálfur.
Þegar þetta íslandsmet var sett
brá mörgum manninum í brún því
það hpfur aldrei þótt gott í pólitík
aö vera óvinsæh og hafa fólkið á
móti sér. Sérstaklega þegar í hlut
eiga póhtíkusar sem starfa fyrir
fólkið og í þess þágu. „Hvað er nú
til ráða?“ spurðu æviráðnir fram-
sóknarmenn og múr- og naglfastir
alþýðuflokksmenn. Alþýðubanda-
lagsmenn vom ekki alveg eins for-
viða, því þeir höfðu haft einhvem
pata af óvinsældunum og vora
margir búnir að segja sig úr flokkn-
um og stofna nýtt félag til hhðar
við Alþýðubandalagið svo þeir
gætu veriö th hlés þegar ofveðrið
skylh á.
En ráðherrarnir vora ekki af baki
dottnir. Þeir svöraöu því fullum
hálsi að þetta væri besta einkunn
sem þeir gætu fengið. Þaö sannaði
að þeir væru á réttri leið. Þjóðin
þarf á óvinsælh ríkisstjóm að
halda, sögðu þeir og neru saman
höndum af fögnuöi. Maöur hugsaði
með óhugnaði th þeirrar ógæfu
sem það heföi í för með sér fyrir
stjórnina og þjóðina, ef skoðana-
könnunin sýndi að stjórnin væri
vinsæl. Það kæmi henni bókstaf-
iega í koh og sannaði að hún væri
vond sfjóm. Vond stjórn er vinsæl.
Góð sfjórn er óvinsæl. Það er kenn-
ingin.
Og samkvæmt þessari kenningu
starfa ráöherramir í þágu þjóðar-
innar og í þágu óvinsældanna og
gera nú aht sem í þeirra valdi
stendur til að auka óvinsældimar.
Því meiri sem þær verða, því kát-
ari veröa ráðherramir, enda sér
maöur ekki betur en að þeir uni sér
vel í stjómarráðinu, öruggir um að
þeir séu að gera rétt, þegar engum
líkar það sem þeir gera og aht er
öfugt við það sem fólk heldur aö
sé skynsamlegt.
Við höfum stundum haft svona
ríkisstjómir áður, sem hafa aflað
sér óvinsælda fyrir misskilning, en
þær hafa verið svo vitlausar að átta
sig ekki á því hvað þær stæðu
sterkt 1 óvinsældum sínum og hafa
asnast th að segja af sér. Þessi ríkis-
stjóm, sem nú situr, veit betur og
hefur sig aha í frammi um að auka
við óvinsældirnar th að afla sér
vinsælda.
Því er ekki að neita aö stjórnar-
andstaðan hlakkar nokkuð yfir
þessum óvinsældum. Óvinsældirn-
ar eru afar vinsælar hjá þeim
stjórnarándstæðingum sem halda
að pólitík og landstjórn gangi út á
þaö að vera vinsæll. Þeir fatta ekki
kenninguna og lögmálið sem ráð-
herrarnir hafa fundið upp: Eftir því
sem óvinsældirnar aukast því vin-
sælh verður þú meðal þeirra sem
þú ert óvinsæll hjá. Þeir sem eru á
móti ríkisstjóminni eru svo glaðir
yfir óvinsældum hennar að þeir
geta ekki hugsað sér aö missa
svona ríkisstjóm og enda með að
kjósa hana aftur, vegna vinsælda
óvinsældanna! Hvað er betra fyrir
stjórnarandstöðu en að hafa óvin-
sæla ríkisstjórn? Slík ríkisstjórn
verður að sitja sem lengst. Og þegar
ráðherrarnir sjálfir eru ofsakátir
yfir sínum eigin óvinsældum sitja
þeir auðvitað áfram í krafti óvin-
sældanna.
Nú um þessar mundir er ómögu-
legt að sjá hvernig ríkistjórnin get-
ur eða vhl fara að afla sér vin-
sælda. Hún mun halda áfram að
gera axarsköft og ergja landslýð
með sköttum og skuldum og lög-
regluaðgerðum og rifrildum svo
vegur hennar aukist sem mest. Ef
ríkisstjórnin er trú sínum eigin
skoöunum væri það óðs manns æði
að fara að gera eitthvað af viti! Og
þá sjá menn sína sæng upp reidda.
Við getum farið að hlakka til þess
að ríkisstjórnin sitji út kjörtímabi-
lið með þá yfirlýstu stefnu sína að
afla sér áframhaldandi óvinsælda.
Það má enginn ráðherra bregðast
þeirri skyldu.
Dagfari