Dagblaðið Vísir - DV - 22.08.1989, Blaðsíða 14

ÞRIÐ JUDApIjR. ?2,4GÚ£T, [9S9.
14
Frjálst.óháÖ dagblaö
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÚNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK.SiMI (1J27022 - FAX: (1 )27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugeró:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 1000 kr.
Verð í lausasölu virka daga 95 kr. - Helgarblað 115 kr.
Tólf ára þrælkun
Formaður Alþýðuflokksins hefur rétt fyrir sér, þegar
hann segir siðlaust að gera nýjan búvörusamning milli
ríkis og samtaka landbúnaðarins. Jón Baldvin Hanni-
balsson hefur líka á réttu að standa, þegar hann segir,
að gerð núverandi búvörusamnings hafi verið siðlaus.
Það var stjórn Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks
undir forsæti Steingríms Hermannssonar, sem gerði
þennan illræmda samning einum mánuði fyrir síðustu
kosningar. Með samningnum batt gamla ríkisstjórnin
hendur nýrrar ríkisstjórnar eftir kosningar.
Samningurinn var til fjögurra ára og hefur legið eins
og mara á tveimur ríkisstjórnum, fyrst stjórn Þorsteins
Pálssonar og síðan stjórn Steingríms Hermannssonar.
Samningurinn kom endanlega á ríkisrekstri á búskap
með kýr og kindur og kostar nærri tíu milljarða á ári.
Stéttarsamband bænda vill hafa vaðið fyrir neðan
sig, þótt þrjú ár séu eftir af samningstímanum. Það
hefur krafizt nýs búvörusamnings, sem gildi tvöfaldan
tíma, það er að segja í átta ár, frá árinu 1992 til ársins
2000. Fjögurra ára ánauð á að verða að tólf ára ánauð.
Alþýðuflokkurinn hefur fyrir sitt leyti ekki algerlega
hafnað hugmyndinni um nýjan búvörusamning, en vill
ekki, að hann feli í sér, að ríkið kaupi meira magn á
hverju ári en sem nemur sölu ársins áður. Það væri
nokkur bót á núverandi ástandi, en ekki mikil bót.
Offramleiðsla á dilkakjöti hefur leitt til aukinnar ör-
væntingar ríkisins við að reyna að koma út umfram-
birgðunum. Hin ýmsu tilboð, sem neytendur hafa feng-
ið á síðustu misserum, eru að meira eða minna leyti á
kostnað ríkisins, það er að segja skattgreiðenda.
Offramleiðslan hefur líka leitt til aukinnar skekkju í
verðmyndun matvæla. Reynt er að koma út dilkakjöti
á kostnað annars kjöts og annarra matvæla, sem gjarna
eru skattlögð til að styðja dilkakjötið. Þannig hefur ver-
ið sett kjarnfóðurgjald á svínakjöt og kjúklinga.
Ef ríkið mundi samkvæmt tillögum Alþýðuflokksins
kaupa á hverju ári sama magn og unnt var árið áður
að troða inn á markaðinn með handaflsaðgerðum ríkis-
ins á kostnað skattgreiðenda og framleiðenda annarra
matvæla, væri hætt við, að offramleiðslan héldi áfram.
Tillögur Alþýðuflokksins um að takmarka niður-
greiðslur við dilkakjöt og að hætta niðurgreiðslum á
mjólk, svo og að lækka kjarnafóðurskattinn, eru spor í
rétta átt, en gera þó í stórum dráttum ráð fyrir, að veru-
legir þættir hins spillta kerfis fái að halda áfram.
Einna athyghsverðast í tihögum Alþýðuflokksins er,
að rýmkaðar verði heimildir til innflutnings á land-
búnaðarvörum, svo að þjóðin geti notfært sér hvort
tveggja, lágan framleiðslukostnað í útlöndum og thraun-
ir auðþjóða th að losna við sína offramleiðslu.
Alþýðuflokkurinn hefur áður veifað sjónarmiðum af
þessu tagi án þess að gera tilraun til að fylgja þeim eftir
í stjórnarsamstarfi. Ekki er hægt að treysta, að tæki-
færissinnaður og veiklundaður flokkur á borð við Al-
þýðuflokkinn geri mikið úr stóru orðunum.
En óneitanlega er haldlítih Alþýðuflokkur samt betri
kostur en Framsóknarflokkarnir þrír eða fjórir, sem
treysta má th illra verka í landbúnaði, enda er einn
þeirra, Sjálfstæðisflokkur, beinlínis höfundur að land-
búnaðarþrælkuninni, sem þjóðin hefur verið hneppt í.
Fyrr eða síðar kemst einhver flokkur að raun um,
að harkan sex í vömum gegn þrælahaldinu er hkleg th
að afla fylgis hjá neytendum og skattgreiðendum.
Jónas Kristjánsson
Vonarland, heimili þroskaheftra á Egilsstöðum.
Áfangasigrum
fagnað eystra
Það hendir vonandi fleiri en mig
að fara til baka og leita sér örlítillar
upphafningar í liðnum athöfnum
þó að upphefðin geti verið ærið
völt og lítt varanleg.
Frá þingferli mínum er mér einna
minnisstæðastur flutningur titlögu
frá fyrstu þingárum mínum og af-
drif hennar og svo ákveðin fram-
haldssaga í tengslum við þaö.
Almenn þróun í málefnum
þroskaheftra kallar ósjálfrátt upp
í hugann nókkrar liönar leiftur-
myndir þó ljós sé sú staðreynd að
enn eigum við dijúgar dagleiðir
fyrir höndum að allt megi þar vera
á besta veg. Og þess ber þá að gæta
einnig, einmitt nú á tímum mikiila
alhæfmga, að það sem viö teljum
veg allra vega bestan 1 dag kann
að þyka hálfgerð vegleysa síðar
meir.
Nú þegar hugurinn leitar heim
sem oft áður - austur til átthaga -
þá gleðst hann yfir því hvoru
tvegga sem þar er nú markverðast
á þessu sumri, annars vegar nýrri,
fullkominni sundlaug við Vonar-
land á Egilsstöðum (heimili
þroskaheftra þar) og hins vegar
upphafinu að byggingu þjálfunar-
og ráðgjafarmiðstöðvar fyrir fatl-
aða á Austurlandi sem væntanlega
verður fullgild staðreynd að tveim
árum liðnum. Og þá er að upphafn-
ingunni komið, tillögunni góðu til
þingsályktunar sem á var minnst í
upphafi.
Engin heimili
utan Reykjavíkur!
. Áriö 1972 munum við þrír hafa
flutt tillögu á Alþingi um vistheim-
ili fyrir vangefna á Austurlandi og
Vestfjörðum. Þessir þrír voru þeir
Karvel Pálmason og Vilhjálmur
Hjálmarsson, auk undirritaðs, sem
flutti fyrir tillögunni framsögu.
Útrædd varð hún ekki og var end-
urflutt og fékk þá það sem kallað
er þinglega meðferð og að því skal
vikiö síöar.
Nauðsyn er vegna þeirra sem
nennu hafa til að lesa að greina frá
því að annað form en vistheimili
fyrir þroskahefta (vangefna eins og
þaö þá hét) - annað form en fjölda-
heimili var þá ekki til. Þá var þaö
Kópavogshælið og svo Skálatún,
Sólborg, Sólheimar og Tjaldanes
sem um var að ræða. Við vorum
því ekki, þremenningarnir, að fitja
upp á neinni byltingarkenndri nýj-
ung - nema þá hvað varðaði stað-
arval.
En það var líka mergurinn máls-
ins. Látum nú vera þó ýmsir gerðu
að tilllögunni góðlátlegt gys og okk-
ur um leið með því t.d. að segja að
„þeir þurfa að koma kjósendum
sínum fyrir á einum stað“ o.s.frv.
Lakara var hversu fjarstæðukennt
þótti að bjóða þjónustu fyrir þá sem
þurftu heima í héraði. Jafnvel þeim
velviljuðu þótti fulllangt gengið í
heimtufrekju þessara „lands-
bysidiota“ þegar þeir kröfuðust
sjálfstæðra heimila fyrir þetta fólk
á slíkum útkjálkum sem Austur-
landi og Vestfjörðum.
Og viti menn: Hin þinglega með-
ferð var á þeim grunni byggð. Til
að öllu sé nú til skila haldiö þá leit-
KjaUariiin
Helgi Seljan
félagsmálafulltrúi
un. Þar hafa Austfirðingar sýnt
mikla rausn og reisn því mörg góð
fjárhæð hefur þangað runnið frá
almenningi eystra og margt hand-
takið verið í sjálfboðavinnu unnið.
Enn eru þeir til sem ekki hugsa
stöðugt um að „alheimta daglaun
að kveldi“ og forystumaðurinn nú,
Sigurður Magnússon í Breiðdal,
hefur eytt óteljandi stundum erf-
iðis og fyrirhafnar í það að sjá
þennan sameiginlega draum svo
margra rætast. Þess ber vissulega
að geta sem svo vel er gert.
Mín skoðun er líka sú að hin ei-
lífa umkvörtun okkar sé úr hófl og
óhætt sé að líta til þeirra sólskins-
bletta sem blessunarlega skína víða
í heiði mannlífsins. Svartagalls-
rausið er alltof víða áberandi - ein-
mitt hjá þeim sem nær ekkert bját-
„Svartagallsrausið er alltof víða áber-
andi - einmitt hj á þeim sem nær ekk-
ert bjátar á hjá - hinir bera sínar byrð-
ar 1 hljóði.“
aði þingnefnd svo sem umsagnar
þeirra sem færastir þóttu þá á
þessu sviði og mest, skiptu sér af
málum, svo þingnefndarmönnum
var vissulega vorkunn.
Það var semsé tíundað að einhver
alvitur útlendingur hefði birst hér
á Fróni og farið yfir öll þessi mál
með fremstu mönnum hér og hans
„evangelium", sem allir skyldu
lúta, hljóðaði svo: Engin heimili
fyrir vangefna utan Reykjavíkur
nema á Akureyri og búið - basta.
Og málinu var einfaldlega vísað út
í ystu myrkur með þó velviljuðum
tón í garð okkar flutningsmanna
sem vildum vel en vissum ekki
betur. Það var nú þá.
Ráðgjöf í heimabyggð
í aðdraganda alls þessa höfðum
við eystra stofnað okkar eigið félag
- baráttutæki fyrir framtíðina. Og
svo þokaðist allt áfram og vísindin
að utan viku, svo vart sér þeirra
staö lengur. Fjölmenn safnheimili
gleymskunnar eru ekki á dagskrá
í dag og vonandi heyra þau brátt
fortíöinni til með öllu, þó öðru
hverju fari fornaldardraugar um
héruð með hátíöablæ.
Og eystra bíð ég eftir að sjá enn
frekari árangur samskipunarstefn-
unnar þar sem þjónustan er færð
sem næst þeim sem á þarf aö halda.
Það kann að kosta eitthvað, en
búferlaflutningar, með öllu umróti
sínu og raski, kosta líka sitt og er-
um við ekki alltaf og ævinlega að
segja fólki það aö við viljum jafnan
rétt til allra semfélagslegra gæða
fyrir cdla, hvar svo sem þeir búa.
Við verðum líka að sýna það og
sanna. Grundvöllur þjónustu og
ráðgjafar í heimabyggö er einmitt
sá að fullkomin þjónusta og ráð-
gjafarmiðstöð rísi eystra, svo sem
nú er að rætast.
Og einn lykillinn að velferð
þeirra, sem byggja Vonarland og
miklu fleiri en þeirra, er sundlaug-
in góða sem nú verður tekin í notk-
ar á hjá - hinir bera sínar byrðar
í hljóði.
... samkennd sem þarf
En til þess að einhver vottur
megi nú vera í þessum pistli í þessa
veru þá hlýt ég að láta hér koma
fram hversu mikið og margt er enn
óunnið í þessum málum öllum. Þá
munu einhverjir koma og segja:
Þetta segja allir um öll mál, hversu
vel sem er gert.
En ég vísa þá til þeirrar sérstöðu
sem þessi málefni hafa, sakir þess
hve þróunarsaga þeirra er stutt.
Litla sagan, sem ekki er tveggja
áratuga gömul, sýnir þetta og sann-
ar, enda oft verið sagt að þessi mál
öll hvað þroskahefta varöar hafi
risið frá hálfgerðum núllgrunni á
liðnum árum og því von að unnt
sé að fá allháar prósentutölur þeg-
ar verið er að finna að útvíkkun
og aukningu þessa áður vanrækta
málaflokks.
Vita skal fólk það að lokum að
tugir neyðartilfella hrópa á hjálp
samfélagsins enn og enn fleiri bíða
brýnna úrlausna. Og þetta er vissu-
lega kaldur virkileiki. Við höfum
enn ekki þurrkað út með öllu
gamla hugsunarháttinn um
„óhreinu börnin hennar Evu“ og
ég veit það er afar notalegt að láta
sem ekkert sé, vitandi ekki af
vandamálunum - meðan þau berja
ekki aö eigin dyrum.
En mál málanna er það að hafa
þá samkennd sem þarf án þess að
á eigin baki brenni, að berjast með
og fyrir málstaðnum án tillits til
þess hvort þaö kemur sjálfum
manni beint til góða eða ekki.
Það kemur manni nefnilega alltaf
til góða á einhvem veg. Því er auð-
velt fyrir alla að samgleðjast þeim
fyrir austan með tvo ágæta áfanga-
sigra, okkar allra um leið.
I sunnlenskri ládeyðu
og litlu skyggni.
Helgi Seljan