Dagblaðið Vísir - DV - 16.09.1989, Blaðsíða 11

LÁUGARDAtiUR 16. SEPTEMBER 1989.
11
Þaö er skynsamtegra fyrir leikhúsfólk að standa saman á erfiðum tímum
í stað þess að níða hvert annað niður, segir Inga Bjarnason. DV-mynd KAE
Leikhúsið
skortir siðfræði
- segir Inga Bjamason leikstjóri
o
„Leikstjóri hefur í raun aöeins
skyldur við leikhúsið; sýninguna og
leikarana. Leikstjóri, sem eyðileggur
eigin sýningu, er eitthvað ruglaður.
Þetta hafði ég að leiðarljósi þegar
deilumar komu upp á Akureyri í
vetur,“ segir Inga Bjamason leik-
stjóri í samtali við DV. Gagnrýni
hefur verið talsverð undanfarið á
leiklistarstarfsemina í landinu og
ekki séð fyrir endann á þeim málum.
Inga Bjamason er ein þeirra sem
hafa verið í sviðsljósinu bæði vegna
deilna á Akureyri sl. vetur og vegna
uppfærslu hennar á leikritinu Mac-
beth.
Vandamál í
hverri uppfærslu
„Ég neitaði að taka þátt í fjölmiðla-
umræðunni sl. vetur, einfaldlega
vegna þess að það er ekki rétti vett-
vangurinn. Leikstjórum finnst oft
ýmislegt athugavert við leikara og
öfugt. Upp koma alls kyns vandamál
í hverri uppfærslu, að hlaupa með
þau í blöðin gerir ekkert annað en
að eyðileggja leikhúsið," segir Inga.
Síðasta leikár var erfitt fyrir leik-
listarlífið í landinu. Heitar deilur
urðu á Akureyri sem enduðu með
uppsögn leikhússtjórans. Leikritið
Dagur vonar var tekið upp í sjón-
varpi undir stjóm annars leikstjóra
en með helmingi leikaraliðs úr sýn-
ingu LR.
Hver sýningin af annarri í Þjóð-
leikhúsinu féll og þjóðleikhússtjóri
og leikhúsráð voru sökuð um lélegt
verkefnaval og vanstjóm. Inga segir
að tímabært sé að gera eitthvað til
bjargar leiklistarlífinu í landinu.
„Við verðum að bregðast við þessu
innan stéttarinnar; leikhúsfólk verð-
ur að taka höndum saman. Ég hef
þungar áhyggjur af Þjóðleikhúsinu
og framtíð þess. Það breytir htlu að
kalla sífellt ráð og stjóra til ábyrgðar
því ábyrgðin hggur hjá fleirum.
Reyndar hef ég áhyggjur af leik-
húslífinu almennt. Leikhúsið hefur
tapað áhorfendum síðustu ár og vil
ég kenna um tíðarandanum og sið-
leysi innan stéttarinnar. Við höfum
vanrækt uppeldishlutverk okkar.
Tónhstin bætir sífellt við sig áheyr-
endum og tónhstarskólamir fyhast á
haustin. Markvisst tónhstaruppeldi
stuðlar að framgangi tónhstarlífs í
landinu. Það sama ætti aö gilda um
leikhstina en við megum ekki lengur
koma inn í skólana og kynna ný verk.
Þessu til viðbótar er búið leggja niður
skipulagðar skólasýningar í leik-
húsunum. Ég segi stundum að undir-
stöðuatvinnuvegimir séu þrír; sjáv-
arútvegur, landbúnaður og hstin.
Takmarkið er að framleiða verðmæti
og það gerir hstin.“
Skortir siðfræði
Að sögn Ingu skortir siðfræði inn-
an leikhússins. Fólk kemst upp með
að níða hvert annað niður opinber-
lega í stað þess að leysa hlutina innan
síns hóps.
„Þessi mál hafa tekið alvitlausa
stefnu þegar leikstjórar era famir
að tjá sig opinberlega um einstaka
leikara. Svona vinnubrögð em út í
hött og þvílíkt siðleysi að það tekur
engu tah. Það er líka siðlaust að taka
verkefni eins leikstjóra og flytja yfir
á annan miðil með öðmm leikstjóra
og leikumm að hluta til. Leikarar
geta ekki stokkið úr ruhum sínum
og endurskapað aht aftur, kannski
eftir fimm ár en ekki með mánaðar-
milhbih. Við þurfum að rannsaka
hver höfundarréttur leikstjórans er.
Siðferðilega er þetta hættulegt því
að það drepst eitthvað í manni. Ég
uppliíði martraðir í marga mánuði
eftir að ég kom að norðan. Þess vegna
vh ég ekki að svona nokkuð komi
fyrir aftrn-. Það má aldrei setja leik-
ara eða leikstjóra í þá aðstöðu að
svíkja sína samstarfsmenn. Það sem
vantar í leikhúsið er siðbót. Við verð-
um að gera okkur grein fyrir því að
hver uppfærsla stendur ein og sér
en við þurfum að vinna saman um
ókomin ár. Því er skynsamlegra fyrir
okkur sem manneskjur og fyrir leik-
húsið í hehd að vinna saman og halda
okkar erjum innan okkar hóps.“
Inga segir að hvorki leikári né leik-
stjóri geti gert góða hluti ef andrúms-
loftið sé lævi blandið. Oftast sé gam-
an að vinna í leikhúsi en þegar hlut-
imir gangi iha sé vinnan hreint hel-
víti.
Leikstjóri
hafl algert vald
- En hvað gerðist á Akureyri?
„Mín fyrstu mistök vom þau að ég
valdi ekki leikarana sjálf en það ætti
leikstjóri ahtaf að gera. Þar af leið-
andi er leikstjóri kominn í erfiða
aðstöðu því hann passar með einum
manni en ekki öðrum. Leikstjórinn
þarf að hafa algert vald þótt hann
eigi aldrei að beita því. Við voram
búin að vinna í mánuð hér fyrir
sunnan og ég var búin að grann-
leggja aht verkið. Erfiðleikarnir á
æfingatímanum mögnuðust upp fyr-
ir norðan og að lokum kom leik-
hússtjóri inn í sphið. Hann ber mikla
og þunga ábyrgð í þessu máh. Hann
var gerður að aðstoðarleikstjóra
verksins og það átti að getá gengið.
Starf aðstoðarleiksfjóra felst aðal-
lega í því að skrifa niður nótur fyrir
leikstjóra en hann fór aht í einu að
gefa nótumar sem sínar. Upp frá því
kom krafa ff á leikurum um að hann
yrði meðleiksljóri sem var rangt, og
það viðurkenndi hann í votta viður-
vist.
Það var orðið fuhkomlega óvinn-
andi við þessar aðstæður. Þegar búið
var að lýsa sýninguna aha og aht nær
tilbúið bauð ég að halda ákveðinn
frumsýningardag ef ég fengi fuh-
komið vald. Enginn þorði að taka af
skarið og þá brást leikhússtjórinn og
leikhúsráðið. Ég leit svó á að ég hefði
skyldur við fátækt leikhú? og skhdi
því aha mína vinnu eftir í höndum
aðstoðarleikstjóra og fór.“
Inga segir að ákvörðunin um að
fara hljóðalaust hafi eingöngu verið
tekin með tihiti th hagsmuna Leik-
félags Akureyrar. Hins vegar hefði
verið skynsamlegra að setja lögbann
á sýninguna strax. Leikstjórafélagið
hafði ýmislegt að athuga við fram-
gang mála og vhdi grípa th aðgerða.
Lögfræðingur
sendi skeyti
„Lögfræðingur félagsins sendi af-
skaplega hógvært skeyti þar sem far-
ið var fram á - ekki krafist - að nöfn-
in okkar væra tekin út í kynningú
verksins. Lögfræðingurinn hringdi
norður á fostudegi, sendi skeytið á
mánudegi en frumsýningin var á
fimmtudegi. Með þessu var gefinn
góður frestur og einnig hitt að skeyt-
ið var þannig orðað að auðvelt var
að hafna því. Svo heyrir maður að
þetta skeyti hafi komið á lokaæfing-
una og einungis th að eyðheggja leik-
ritið. Þetta var túlkað sem hefnd en
viðbrögð okkar vora ahs ekki hugsuð
þannig. Því th stuðnings má nefna
að ég skhdi aha mína vinnu eftir og
leiðbeindi aðstoðarleikstjóra áður en
ég fór. Það var bara verið að móast
við th að sýna fram á að svona færi
maður ekki með fólk.“
Inga telur þær breytingar, sem orð-
ið hafa á leiklistinni í landinu, ekki
th góðs. „Nú er farið að selja allt í
einum pakka. Vinnustaðir fara í heh-
um hóp út að borða, síðan í leikhús
að sjá eitthvað létt og þaðan að dansa.
Ég held að þetta sé röng stefna. Við
eigum að ná th einstaklingsins en
ekki reyna að plata leikhúsinu inn á
fólk af því það vih gjaman fara út
að skemmta sér með vinnufélögum
sínum. Nú á allt að vera svo fjandi
létt og skemmthegt. Leikhúsið er í
harðri samkeppni við ahs kyns drasl
sem boðið er upp á fólki til skemmt-
unar. í sannleika sagt finnst mér að
við lifum á menningarfjandsamleg-
um tímum.“ -JJ
wn DMSSwLm
Takmarkaður
fjöldi nemendaí
hverjum tíma
HAFNARFJÖRÐUR
Kennum í nýju húsnæði
að Reykjavíkurvegi 72
Sími 65-22-85
Reykjavík
Kennum í Ármúla ija
Sími 38830
Raðgreiðslur
VISA 1
Félagar í FÍD og DÍ
Innritun frá kl. 13-20
Kennsla hefst 18. september
Barnadanskennsla
Gömlu dansa kennsla
Samkvæmisdanskennsla
Standard
Suðuramerískir
Rokk/tjútt
Bjóðum einkatíma eftir samkomulagi
Lokaðir tímar fyrir félagasamtök og aðra hópa