Dagblaðið Vísir - DV - 19.09.1989, Side 28

28
ÞRIÐJUDAGUR 19. SEPTEMBER 1989.
Andlát
Margrét Simonardóttir er látin.
Harry Russell Deridder lést í New
York 16. september.
Sigurlaug Björnsdóttir frá Veðra-
móti lést í Reykjavik 15. september.
Guðrún Stefánsdóttir, Hólmgarði 14,
lést í Landspítalanum 14. þ.m.
Svava Bjarnadóttir, Hábæ 40,
Reykjavík, lést laugardaginn 16.
september.
Hallgrímur Fr. Hallgrimsson, fyrr-
verandi forstjóri, Vesturbrún 22,
Reykjavík, andaðist þann 16. sept-
ember.
Jarðarfarir
Margrét Björgólfsdóttir lést 12. sept-
ember sl. Hún var fædd 28. október
1955. Foreldrar hennar voru Björ-
gólfur Guðmundsson og Þóra Hall-
grímsson. Eftirlifandi eiginmaður
Margrétar er Jónas Sen. Útfór henn-
ar verður gerð frá Dómkirkkjunni í
dag kl. 13.30.
Friðberg Kristjánsson lést 10. sept-
ember. Hann fæddist 1. febrúar 1905
á Hellissandi. Foreldrar hans voru
Kristján Guðmundur Gilsson og Sig-
ríður Cýriusdóttir. Friöberg lauk
skipstjóraprófi frá Stýrimannaskó-
lanum í Reykjavik árið 1933 og stund-
aði sjómennsku eftir það. Frá árinu
1960 til 1971 vann hann hjá Reykja-
vikurborg við alhliða verkamanna-
vinnu. Hann giftist Guðrúnu Guð-
mundsdóttur, en hún lést árið 1984.
Þau hjónin eignuðust fjögur böm.
Útför Friðbergs verður gerð frá Að-
ventukirkjunni í Reykjavík í dag kl.
13.30.
Steinar Karlsson bifreiðastjóri,
Asparfelh 6, Reykjavík, verður jarð-
sunginn í Fossvogskirkju miðviku-
daginn 20. september kl. 13.30.
Útför Mörtu Pétursdóttur, er lést í
St. Marys, New South Wales, Ástral-
íu, 27. ágúst sl., hefur farið fram.
Guðmundur Þorleifsson bóndi, Bæ,
Súgandafirði, sem andaðist 12. sept-
ember sl., verður jarðsunginn frá
Suðureyrarkirkju þriðjudagLnn 19.
september kl. 14.
Baldur Nikulásson, Mávabraut 7,
Keflavík, verður jarðsunginn frá
Keflarvíkurkirkju miðvikudaginn
20. september kl. 14. Jarðsett verður
í Kirkjuvogskirkjugarði í Höfnum.
Stefán Brynjólfsson, Seljabraut 42,
verður jarðsunginn frá Dómkirkj-
unni miðvikudaginn 20. september
kl. 13.30.
Elías Jón Guðjónsson skókaup-
maður, Staðarfelh, Akranesi, verður
jarðsunginn frá Akraneskirkju
fimmtudaginn 21. september kl. 11
f.h.
Tilkyimingar
Fæðingarheimilið
opnað að nýju
Fæðingarheimili Reykjavikur hefur ver-
ið opnað að nýju frá og með 4. september
sl. að afloknu sumarleyfi. Ný yfirljósmóð-
ir, Sólveig S.J. Þórðardóttir, hefur verið
ráðin og kemur tíl starfa 1. október nk.
Á Fæðingarheimilmu er aðstaða fyrir 13
sængurkonur í heimilislegu umhverfi.
AUur nútíma tækjabúnaður er til staðar
og samstarf hefur verið aukið við kven-
lækningadeild Landspítaláns.
Nuddskóli Rafns
Nuddskóli Rafns var settur þann 4. sept.
sl. Þetta er fyrsti sjúkranuddskólinn á
íslandi. Alls eru 48 nemendur skráðir í
námið. Kennsla hófst 3. september sl.
Nuddskóli Rafns er sniðinn i samræmi
við bandaríska nuddskóla. Þó eru
kennslustundir fleiri en í nokkrum nudd-
skóla þarlendis, eða 1252 ahs. Auk þess
fer bókleg kennsla fram í fjölbrautaskól-
um landsins, sem er algengt form á Norð-
urlöndum. Nuddskóli Rafns er tveggja
ára nám um kvöld og helgar. Það er alls
48 námseiningar, sem samsvarar einu ári
og fjórðungi í dagskóla. Kennt er slökun-
amudd, heildrænt nudd og sjúkranudd.
Auk þess er kennd heilsuráðgjöf. Bókleg-
ar grelnar eru líffæra- og lifeðhsfræði,
heilbrigðisfræði, vöðvafræði, sjúkdóma-
fræði, næringarfræði og skyndihjálp.
Skólastjóri Nuddskólans er Rafn Geirdal,
löggjltur sjúkranuddari, en hann lauk
námi frá nuddskólanum í Boulder í Col-
orado í Bandaríkjunum. Hann rak áður
Nuddmiðstöðina, sem var nuddstofa,
námskeiðahald í nuddi og heilsufræðsla.
Fyrirlestrar
Fyrirlestur um mataræðl
Á vegum Foreldrafélags misþroska
bama heldur Þuríður Hermannsdóttir
næringarfræðingur, fyrirlestur um mat-
aræði, hvað getur verið varasamt og hvað
æskilegt. Gefur hún ýmis hagnýt ráð um
mat og matarvenjur. Á eftir verða fyrir-
spumir og síðan almennar umræður.
Foreldrafélagið hvetur alla til að mæta á
þennan fyrsta fund nýs starfsárs. Fund-
urinn verður haldinn í Æfingadeild
Kennaraháskóla íslands miðvikudaginn
20. september kl. 20.30. Gengið inn frá
Bólstaðarhlíð.
Tapað fundið
Seðlaveski tapaðist
Ljósbrúnt seðlaveski tapaðist í Alftamýri
eða í Kringlunni seinnipartinn á fostu-
daginn sl. I veskinu vom skilríki og mik-
ilvæg símanúmer, peningar og greiðslu-
kort. Fiimandi vinsamlegast hafi sam-
band við Jónínu í s. 33802. Fundarlaun.
Hliðartaska tapaðist
Svört Louis Vuitton hliðartaska úr leðri
tapaðist úr bíl við Tryggvagötu á fostu-
dagiim sl. í töskunni var rauðbrúnt seðla-
veski og lyklaveski. Finnandi vinsamleg-
ast hafi samband í síma 11813 eða 621556
(Guðlaug). Góð fundarlaun.
Fundir
ITC deildin Irpa
heldur fund í kvöld kl. 20.30 að Brautar-
holti 30.
Kvennadeild Barðstrendinga-
félagsins í Reykjavík
heldur vinnufund á Hallveigarstöðum í
kvöld, 19. september, kl. 20.30.
Meiming
I hvítri veröld
Skömmu fyrir áramótin síðustu
kom út í Reykjavík lítil ljóðabók.
Kynning og útkoma þessarar bókar
var með öllu hávaðalaus svo að
vísast hefur hún farið framhjá
mörgum. Bókin er hvít í bak og
fyrir, framan á hana hefur höfund-
ur málað stílhreina hringlaga
vatnshtamynd sem ef til vill sýnir
sólarlag, kannski sólarupprás yfir
hafi. Myndin er í bláum, rauðum
og gulum Ut. Neðan hennar stend-
ur nafn bókarinnar: Á hvítri ver-
önd, ofan við myndina nafn höf-
undar: Þóra Jónsdóttir.
Um þessa bók má hafa mörg orð.
Ljóð hennar eru iðulega stílhrein
eins og kápumyndin, hnitmiðuð,
kyrrlát, Utrík: gul, rauð, blá, hvít.
HeUdarsvipur bókarinnar er sterk-
ur og aðeins eitt ljóð fannst mér
þar eiUtið á skjön: ljóðið í frétta-
tíma þar sem örlar á ræðumennsku
sem ekki er að finna í öðrum ljóð-
um; þetta ljóð er þó út af fyrir sig
ekki slæmt. Bókinni skiptir Þóra í
þrjá hluta, Mömmuleiki, Fánadaga
og Morguninn gengur hjá. Ef til
viU má Uta á þessa skiptingu sem
vísbendingu um þroskabraut ljóð-
mælandans - frá mömmuleikjum
bemskunnar, um fánadaga lífsins,
hátíðir gleði og sorgar, þar til morg-
uninn er genginn hjá og komið er
fram á miðjan dag. I fyrsta hlutan-
um myndar hlutskipti kvenna kyn-
slóðum saman óljóst baksvið; þar
er ljóðið Á hvítri verönd:
í svefni kleif hún stigu næturinnar
draumar flæktust í hári hennar
urðu í vöku endurminning
ekki greind frá deginum
Hún leitar húss
með hvítri verönd
Því gluggar hennar snúa út að
engu
Fánadagar
Það sem ég tel að skapi slíkan
heUdarblæ í þessari bók er notkun
Þóm á myndmáU - táknum og lík-
ingum. ’ í einu ljóði bókarinnar
mætast mörg þeirra tákna sem
Þóm era töm - ekki aðeins í þess-
ari bók heldur ekki síður í fyrri
bókum. Ljóðið heitir Fánadagar:
í moldinni
vex rótarkerfi endaspánna
Þetta er gamalt tré
Háskinn hnitar hringi
Hann á egg í dyngju
Óttinn breiðir yfir höfuð
blundar um lágnættið
Vonin sefur einsog barn
með brúðu í fangi
Enn á hún fánadaga í vændum
Þaö er sagt að dulvitundin hugsi
og skynji í táknum og þá vísast ein-
földum táknum. PínuUtið þannig
Bókmenntir
Kjartan Árnason
em Ijóð Þóru: skynjun hlaðin ein-
földum, skýrum táknum.
Vonin er kona
í ljóðinu Fánadögum verða fyrst
fyrir rætumar (rótarkerfi), tákn
staðfestu, naflastrengur milU
trés/manns og náttúm. Sjálft tréð,
gamalt og reynt, tákn náttúru sem
ekki verður skilin frá manninum
né maðurinn frá henni. Náttúru-
tákn em afar algeng í ljóðum Þóm
og skapa óft seiðándi dularblæ.
„Háskinn hnitar hringi" - hann
flýgur, með öðrum orðum, hefur
útsýni að ofan, yfirsýn - er yfirvof-
andi. Flug, fuglar og fiaðrir koma
fyrir aftur og aftur í þessari bók
og fyrri bókum Þóm: frelsi, víð-
sýni, þrá, jafnvel ógn því að hrafn-
ar fljúga og ernir og fálkar og boða
Ult. Eggið í dyngju háskans geymir
eitthvaö sem síðar mun brjótast
útúr skuminni og taka að vaxa.
Egg em þó hjá Þóm oftast tákn
hins viðkvæma sem þarfnast
verndar (sbr. fjöregg) en hér er aft-
ur á móti dæmi um að myndmál
hennar er ekki einhUtt heldur oft
óvænt. „Óttinn breiðir yfir höfuð“
- menn neita að horfast í augu við
ótta sinn, líf sitt, sjálfa sig, fá sér
heldur biund i myrkrinu. Vonin er
hins vegar stúlkubam með brúðu
í fangi - en hún sefur. Sem þýðir
að hún mun vakna um síðir. Hún
á fánadaga í vændum.
Fánakenndir
Fáni og fánaUtir, fánadagar: þetta
em tákn sem ég man ekki til að
hafa séð aðra nota á sama hátt og
Þóra Jónsdóttir. Fáninn er margr-
ætt, kannski órætt tákn. Maður
hefur e.t.v. tilhneigingu tíl að
tengja hann þjóöemiskennd og
þjóðarstolti en það finnst mér þó
sjaldnast koma heim og saman við
éfni ljóðanna. Mér sýnist fáninn
miklu fremur tengjast bemskunni,
þegar allt er nýtt og ferskt, lífið er
ævintýri og allir fánadagar hátíðis-
dagar og ævintýradagar; fáninn
sem blaktir við hún á sólríkum
(sumar)degi er tákn gleðinnar:
rjúkandi pönsur, kaffi, kleinur,
blöðrur... Litir íslenska fánans
em fyrir flestum aðeins tákn þess
sem þeir tákna, þ.e. hafs, íss og elds.
En hjá Þóru fá þessir Utir öllu dýpri
þýðingu, þeir standa fyrir kenndir
og tilfinningar, heitar, kaldar -
dökkar, bjartar. Það er afar mikil
kyrrð í ljóðum Þóm; þau eru oft
eins og stilUmyndir sem veita
manni sýn inn í eitt andartak eilífð-
arinnar. Þau em ósjaldan trega-
fuU: ljóðmælandanum finnst hann
framandi í þessum heimi, þráir
aðra veröld, traustari rætur, fána-
daga; hann er einn á ferð, sviðið
er hvítt, hann kaUar á tengsl, nátt-
úmna, kaUar á sjálfan sig. Þetta
era faUeg ljóð.
Þóra Jónsdóttir: Á hvítri verönd
Ljóó, 59 bis.
Bókaútgáfan Brún, 1988
Kjartan Árnason
Vegna útkomu Árbókar Listasafns íslands
Margir skynsamir menn munu
furða sig á þessari bók þar sem gefið
er í skyn að hún sé helguð minningu
dr. Selmú Jónsdóttur, forstöðukonu
Listasafns íslands.
Árbókin er einhUða og ekki einu
sinni mynd dr. Selmu fremst. Lítur
höf. árbókar svo á að ekkert sé af
henni að segja, sem veitti þó Lista-
safni íslands forstöðu í áratugi með
mikilU sæmd.
Árbókin hefði átt að varðveita
minningarræðu séra Rögnvalds
Finnbogasonar á Staðastað er hann
flutti á útfarardaginn í Dómkirkj-
unni í Reykjavík og aUan þann fjölda
minningargreina er um dr. Selmu
var skrifaður.
AðalgalU Árbókar Listasafns ís-
lands er í mínum augum sá að les-
andi fær svo Utið að kynnast list-
fræðingnum dr. Sehnu Jónsdóttur.
Er þetta réttmætt gagnvart lesand-
anum og minningu dr. Selmu? Hver
vUl svara fyrir þessi alvarlegu mis-
tök? Lesandi er jafn- ókunnugur dr.
Selmu, þegar lestri bókarinnar er
lokið, eins og þegar lesturinn hófst.
Hörður Ágústsson Ustmálari skrif-
ar vandaða grein um dr. Selmu sem
er hið eina er áhuga vekur. Þekking
Harðar á íslenskri menningu og lífi
forfeðra hefur verið einna sterkasta
hvatningaraflið til manndáðar, svo
mun verða hér eftir. Orðfæri Harðar
er afburða-faUegt, þess vegna er
nautn að heyra hann tala og lesa úr
penna hans.
Einkabókasafni dr. Selmu Jóns-
dóttur í „Vinnuaðstöðu fræðimanns
í minningu dr. Selmu“, sem komið
var upp, eru því miður engin skfi
gerð í árbókinni. Þar er þó að finna
bækur sem merkastar hafa verið
skrifaðar af fræðimönnum í Ust-
fræði. Þær eru sannarlega þess verð-
ar að eftir þeim sé grennslast. Rit-
verkaskrá dr. Selmu er í árbókinni.
Helgi Vigfússon
bókaútgefandi
Fjölmiðlar
Nýrri stjörau hefur skotiö upp á
hirain fjölmiðlanna, Einari Oddi
Krisfjánssyni frá Flateyri. Keraur
hann nú fram f hveijum umræðu-
og fréttatímanum af öörura. Astæö-
an er auðsæ. Einar Oddur er hisp-
urslaus, einlægur og eðlilegur.
Hann hefur líka skemratileg sér-
kenni: Hann er einstaklíngur, ekki
Qölritað eintak af hinum sléttmála
og sléttgreidda atvinnustjómmála-
manni. Þaö sem liann segir er að
jafnaði skynsaralegt, þótt það sé
ekki frumlegt, og einhver þarf að
segja það, þvl aö aUtaf er nóg af lýð-
skrumurum sera reyna að neita því,
Heimspeki Einars Odds er einföld:
Viö raegum ekki eyða meira en við
öflura. Við öflum því meira sem
tekjur raanna eru í betra sararærai
viö framlag þeirra. Hinir duglegu,
hagsýnu og ráðdeildarsömu eiga að
njóta þess, þvi að þá eru fleiri lík-
legri en ella til aö vera duglegir,
hagsýnir og ráðdeildarsarair. Þess
vegna verðum við að lækka skatta,
auka frelsi og efla einkafr amtak. Ég
fæ ekki séð að neinn geti efast um
þessl einföldu sannindl
Og ólíkt hafiast þeir að. Einar Odd-
ur og hinn ábyrgöariausi áróðurs-
maöur, Ögmundur Jónasson, en
mig grunar fastlega að hann eigi
síöar meir eftir að fara eins illa raeð
opinbera starfsmenn og Arthur
Scargii með breska námumenn.
Hannes Hólmsteinn Gissurarson