Dagblaðið Vísir - DV - 23.09.1989, Blaðsíða 17

LAUGARDAGUR 23. SEPTEMBER 1989:
17
Leifur í Hnausum og Baldur á Siðu fitla við fleygana. Gunnar á Bjarnastöðum fylgist með. DV-myndir Magnús Olafsson, Sveinsstöðum
Það fylgir því jafnan ævintýraljómi:
í göngum á
Grímstunguheiði
„í hópi á þráöbeinum skínandi vegi“. Gangnamenn leggja á Grímstungu- Sif í Saurbæ og Siila i Asi í göngum.
heiði.
„Eins mig fýsir alltaf þó, aftur
að fara í göngur," kvað Jónas forð-
um og fjölmargir aðrir hafa ort um
göngur. En hvað er það sem er
svona eftirsóknarvert? Marga fýsir
fyrst og fremst að komast í fjalla-
kyrrðina og sjá lagðprúðar æmar
renna á undan sér með væna dilka.
Aðrir sækjast eftir félagsskapnum
eða ævintýrunum sem oft fylgja
göngum.
Sólríkir dagar á heiðum
Undirritaður minnist sólríkra
daga á heiðum uppi þegar allt leik-
ur í lyndi en svo koma einnig fram
í hugann aðrir og erfiðari dagar,
þegar stormurinn lemur og regnið
bylur svo að erfitt er að hafa augun
opin. Eitt sinn lágum við dag um
kyrrt vegna blindþoku og í öðrum
göngum /hamlaði stórhríð okkar
för. En umskiptin í veðráttunni eru
mikil og hinn næsta dag var glaða-
sólskin og einstaklega ánægjulegt
að smala yfir Stórasand og niður
að Réttarvatni, þrátt fyrir nokkuð
erflða ferð um Sandinn vegna
snjóa. Á þeim árum vorum við með
nesti og viðlegubúnað á trússahest-
um og legið var í tjöldum. En í dag
er nestið flutt á bíl, legið í góðum
skálum og ráðskona bíður með
heitan mat þegar komið er í nátt-
stað að kvöldi.
Gangnamenn á Grímstungu- og
Haukagilsheiðar héldu að venju frá
Grímstungu á þriðjudegi og höfðu
fyrsta náttstað í Oldumóðuskála.
Eg var í þeirra hópi. Tveimur dög-
um fyrr höfðu undanreiðarmenn
farið af stað og með hjálp farsíma
fylgdumst við með að þeim gekk
vel að reka féð norður yfir Stóra-
sand. Við hlökkuðum til að hitta
þá glaða og reifa hinn næsta dag.
Aldursforseti í okkar hópi var
Leifur í Hnausum, fyrrum undan-
reiðarforingi. Hann kvaðst hafa
,farið 55 ár í göngur. Síðan var
þarna fólk á ýmsum aldri, allt nið-
ur í unglinga sem voru að fara í
fyrsta sinn. Margir bíða með
óþreyju eftir því að veröa 14 ára
og þar með fullgildir gangnamenn
en aðrir hafa enga þrá til svona
ferða en fara af illri nauðsyn. Svo
koma kaupstaðabúar stundum ár
eftir ár og blanda geði með gangna-
mönnum og njóta öræfakyrrðar-
innar. í þeirra hópi eru menn eins
og Guðmundur Stefánsson, fyrrum
hagfræðingur hjá Stéttarsamþandi
bænda en nú framkvæmdastjóri
ístess hf. á Akureyri. Hann kemur
árlega í göngur með Húnvetning-
um og hefur alltaf jafngaman af.
FJeira kvenfólk í göngum
Nokkrar ungar stúlkur voru í
göngunum og meðal undanreiðar-
manna var Sigrún hreppstjóri í
Saurbæ. Það eru ótrúlega fá ár síð-
an það var óþekkt að kvenfólk færi
í göngur. Hin síðari ár hefur þeirra
þáttur farið vaxandi og flestar
þeirra gefa karlmönnum ekkert
eftir.
Ég minnist þess að þegar stelp-
urnar fóru að fara í gongur höfðu
margir eldri bændur áhyggjur af
þessu uppátæki og töldu lítið vit í
því. Á þessum árum var það eitt
sinn aö nokkrir bændur sátu sam-
an niðri í byggð meðan göngur
stóðu yflr. Ræddu þeir um göng-
umar og hve lítið vit væri í því að
senda stelpur á fjöll. Þegar umræð-
an stóð sem hæst var verið að lesa
fréttir í útvarpinu og þar kom m.a.
frétt sem undirritaður, sem þá var
staddur á miðjum Stórasandi, hafði
komið til fréttastofu um talstöð.
Sagði þar frá hvernig gengi og
hvernig fénaður liti út og fleíra al-
mennra tíðinda úr göngunum en
síðan endaði fréttin eitthvað á
þessa leið: Það fer nú sífellt vax-
andi að gildir bændur leggi ekki á
sig erflðar gangnaferðir en okkur
yngri mönnunum í göngum líkar
vel að sífellt fleiri ungar og röskar
stúlkur bætast í okkar hóp. í frétt-
inni sagði ekki fleira en mér er
sagt að tal þessara bænda, sem
ekki nenntu sjálfir í göngur, hefði
fallið niður eftir þennan fréttalest-
ur.
Það var fagurt veður þegar við
riðum upp Grímstunguna og á
brekkubrún var áð. Vatnsdalur
skartaði sínu fegursta. Það var fitl-
að við fleyga og glaðværð í hópn-
um. Þessi fyrsti dagur gangnanna
var léttur, aðeins samreið í Öldu-
móðuskála. Það þykir jafnan skyn-
samlegt að hafa fyrsta áfanga stutt-
an. Raunar hafði undirritaður haf-
ið för tveimur dögum fyrr og riðið
fram Vatnsdai. Það var gert til þess
að þjálfa rass og hesta og veitti
ekki af, enda samhæfing fyrr-
nefnds líkamshluta og þarfasta
þjónsins í lágmarki.
Matur og rjúkandi kaffi
Hjónin í Norðurhaga fóru á bíl á
undan okkur í Öldumóðuskála. Þar
biöu þau okkar með heitan mat og
rjúkandi kaffl. Oft er mikil gleði í
skála þetta fyrsta kvöld, þó að
þessu sinni stæði hún skemur fram
eftir kvöldi en oft áður. Snemma
var gengið til náða en að morgni
beið okkar erfiður dagur.
Það var upp úr kl. fimm sem
hjónin í Norðurhaga fóru að und-
irbúa morgunverðinn og fyrir kl.
sex var hann snæddur. Áður var
hestum geflð hey og síðan var farið
að leggja á. Enn hélst sama góða
veðrið en þoka virtist þó liggja yfir
Stórasandi. Aldrei varð hún þó til
vandræða þennan dag en á hásandi
var þokuslæðingur og gekk á með
éljum.
Ég smalaði Forsæludalskvíslar
með fleirum. Þar er mikið gósen-
land og norðarlega í þeim reisti
Björn Eysteinsson sér nýbýli á síð-
ustu öld og bjó þar í nokkur ár. Þar
fæddist sonur hans, Lárus í
Grímstungu, sem látinn er fyrir
fáum árum. Hann var lengi
gangnaforingi á Grímstunguheiði
og þar átti hann mörg spor.
Ströngum degi lokið
Það var farið að skyggja þegar
við komumst norður í Stórakrók
og komið myrkur þegar viö höfðum
komið fénu norður fyrir Refskeggs-
læk. Þá taldi Einar gangnaforingi
á Hjallalandi kominn tíma til að
halda í skála. Ströngum degi var
lokið en menn komu ánægðir í
skála að loknu góðu dagsverki þeg-
ar klukkan var langt gengin í 10.
Næsta morgun var enn risið
snemma úr rekkju. Mikilvægt var
að gangnaröð væri komin á í birt-
ingu þannig aö framsæknar ær
hefðu ekki tíma til þess að renna
svo langt að þær kæmust bak við
gangnaröð. Nokkrar sviptingar
voru við að snúa þeim kindum við
Lagðprúðar ærnar renna heim.
sem ekki töldu kominn tima til að
halda til byggða. Sunnangolan átti
sinn þátt í þessum þráa sauðkind-
arinnar þennan fagra september-
morgun. Það var blankalogn og ró
og friður við fjaUavötnin. Þar syntu
svanir og þar sáust ófleygir ungar,
dæmi um það hve seint vorið kom.
Við komum með safnið tíl byggða
skömmu fyrir myrkur og það kvöld
fóru flestir til síns heima. Næsta
morgun, fóstudagsmorgun, var
safnið rekið til UndirfeUsréttar og
réttað þar eftir hádegið. Raunar tók
undirritaður ekki þátt í þeim
rekstri því að hann þurfti að fara
eins og margir aðrir vestur í Víði-
dalsfjall og smala þar þann dag.
Þaðan komum við ekki fyrr en á
fóstudagskvöld og var safnið þaðan
réttað á laugardagsmorgun. Þar
með var þessum göngum lokið og
hér sleginn botn í pistiUnn.
Magnús Ólafsson, Sveinsstöðum