Dagblaðið Vísir - DV - 23.09.1989, Blaðsíða 18

18
LAUGARDAGUR 23. SEPTEMBER 1989.
Sá yðar sem
syndlauser. . .
Fyrir skömmu var þaö aðalfrétt-
in á Stöð 2 að maður nokkur væri
kominn heim frá útlöndum. Og
mynd kom af manninum. Hann
hafði verið dæmdur á „viðeigandi
stofnun" erlendis fyrir kynferðis-
afbrot. Þar átti hann að vera í 15
mánuði en kom heim eftir 10 mán-
uöi, enda töldu læknar í samráði
við dómsmálaráðuneytið að frekari
vist þjónaði engum tilgangi. Þetta
var tilefni fréttarinnar ef tilefni
skyldi kalla. Þess var getið að maö-
urinn hefði ráðið sig á bát. Allt sem
hann gerir er nú orðið tortryggilegt
og notað gegn honum af fjölmiðl-
um. Þá var skýrt frá tveimur kær-
um sem lagðar hafa verið fram á
hendur honum. Ekki kom þó fram
hvers eðlis þær væru eða hvort þær
væru á rökum reistar.
Hver er tilgangur
svona fréttaburóar?
Hann virðist aöeins sá að blása
upp hrylling og hasar. Þekktur
kynferðisafbrotamaður kominn á
kreik og eins gott að vara sig. Og
nú bíða auövitað allir í ofvæni eftir
fréttum af kauða. Gengur hann ef
til vill í AA-samtökin þar eð hann
braut einungis af sér undir áhrifum
áfengis? Stöð 2 yrði víst fljót að
koma þeim sinnaskiptum á fram-
færi. Kannski „frelsast" hann og
fer að vinna kærleiksverk. Stöð 2
mun þá dyggilega feta í fótspor
hans og tíunda góðverkin fyrir
þjóðinni.
Þorsteinn A. Jónsson, deiidar-
stjóri í dómsmálaráöuneytinu, seg-
ir að fjölmiðlar leggi þennan mann
í einelti. Og það eru orð að sönnu.
Stöð 2, Stjarnan og DV hafa þar
gengið fram fyrir skjöldu. Og í okk-
ar fámenna þjóðfélagi er auðvelt
að gera einstaklingi með öllu ólíft
í landinu með því að leggja hann í
einelti í fjölmiölum. Umræddur
maður á engan sjens. Fjölmiðlar
hafa blátt áfram gert hann rétt-
dræpan í öllum skilningi nema hin-
um bókstaflega. Þó er hann smæl-
ingi. Leiksoppur skapgerðarbresta
sinna og ills atlætis í æsku og skil-
ur ekki rök örlaga sinna. Samfélag-
ið gæti ekki fundið vamarlausari
blóraböggui til að bera eigin sekt.
Og við skulum muna að ýmsir eiga
ekki betri feril en þessi maður. En
þeir eiga sterka verjendur. Þess eru
jafnvel dæmi aö sjálf þjóðkirkjan
hafi breitt yfir saurlífissyndir
þjóna sinna af því að heiöur hennar
sem stofnunar skipti meira máli en
lagalegt réttlæti og hagur fórnar-
lambanna. Og Páll Magnússon
fréttastjóri skyldi nú huga nokkuð
að ábyrgð sinni. Það er hætt við
aö maður verði grýttur í hel úr því
búið er að kasta fyrsta steininum.
Vió erum samsek
Framferði brotamannsins er auð-
vitað óafsakanlegt. En um þetta
hljóta allir aö geta orðið sammála.
Refsing í hefndarskyni fyrir kyn-
ferðisafbrot gegn bömum er ekki í
sjálfu sér það sem máli skiptir. Það
sem skiptir máli era fyrirbyggjandi
aðgerðir og raunhæf meðferð á
þeim sem brot fremja. Og hún er
vandaverk þjálfaðra fagmanna og
getur ekki farið fram í fjölmiölum.
Þaö versta í baráttunni gegn kyn-
ferðislegu ofbeldi er að ræða ein-
staka brotamenn opinberlega þó
almenn umræða sé góð og gild. Frá
þjóðhagslegu sjónarmiði er frétta-
burður fjölmiðla af þessum mönn-
um því alvarleg yfirsjón. En þeir
skilja það ekki. Og þeir hirða ekki
um að gera grein fyrir tengslum
þessara brota við félagslegar og
mannlegar staðreyndir: fátækt,
drykkjuskap, lélegt uppeldi, sjúk-
dóma, meðfædda og áunna skap-
gerðarbresti. Og síðast en ekki síst:
taumlausa dýrkun ofbeldis í karla-
veldinu með sérstakri fyrirlitningu
á konum og bömum. Við erum öll
sek þegar kynferðislegt ofbeldi
gegn bömum er annars vegar. Og
hvað þennan sérstaka mann varð-
ar ætti íslenskt velferðarsamfélag
að kunna að skammast sín.
Það hefur ekki farið hátt að árum
saman var reynt að fá yfirvöld til
að koma honum í viðeigandi með-
ferð. En hún er dýr og vandasöm
og hann á enga að. Þess vegna
ypptu embættismenn öxlum og létu
allt dankast. Það var ekki fyrr en
fjölmiðlar voru búnir að gera allt
vitlaust aö maðurinn var loks
dæmdur til lækninga en ekki til
refsivistar á Litla-Hráun. Ef hælis-
vist hefði komið fyrr er Kklegt að
einhveijir drengir hefðu sloppið.
En þeir áttu engan rétt af því að
hann kostaði fé og fyrirhöfn. Þess-
ar skelfilegu staðreyndir skulum
við nú viðurkenna og draga af þeim
lærdóma í framtíðinni.
Geldingaórar .
Svölu Thorlacius
En margir munu forheröast.
Þeirra svar við mannlegum ófull-
komleika er harka og meiri harka.
Kynferðisafbrotamenn eigi bara aö
gelda í eitt skipti fyrir öll. Með
sömu rökum ætti að aflífa morð-
ingja og skera tunguna úr lyguram.
Þessi gamla góða heiðni merkir aö
mórall ríkisvaldsins eigi ekki aö
standa framar siðferði þeirra ein-
staklinga er erfiðast gengur að
hlýða siðaboðum og lagareglum.
Sú krafa var borin fram af Svölu
Thorlacius hæstaréttarlögmanni
að viökomandi maöur væri geltur
gegn vilja sínum. Reyndar játaöi
hún, sem útlistað hefur sakasrá
mannsins í blaðagrein en slíkt
framferði hæfir ekki konu í hennar
stöðu, að þetta væri algert neyðar-
úrræði og einungis hugsað sem fyr-
irbyggjandi aögerð. En hún er sérs-
taklega heimskuleg og ópraktísk.
Það er engin trygging fyrir því að
geltur kynferðisafbrotamaður láti
af athæfi sínu. Hins vegar er
nokkra hættara við að hann gangi
enn harkalegar vil verks. Hann
hefur nú engu að tapa. Miklu nær
væri að stinga úr honum augun eða
höggva af honum hendurnar. Þá
færi að veíjast fyrir honum að
koma fram vilja sínum. En sá
verknaður að augnstinga menn eða
handstýfa er nákvæmlega sama
eðlis og það að skera undan þeim.
Og greddan grenjar í höfðinu, góðir
hálsar, en ekki í kynfærunum!
Nema kannski í kynvilltum (orðið
hér notað í spánnýrri merkingu:
að vaða í vfilu um kynferðislegar
staðreyndir) lögspekingum. Og
meðal annarra orða: hveijir eiga
að gelda? Læknarnir auðvitað! En
hvert er þá sjálfstæði læknisfræð-
innar sem mannúðlegra vísinda
gagnvart yfirvöldum? Ef enginn
læknir fengist nú til að gelda?
Myndi þá frú Svala skella undan
þeim með eigin höndum í gleði
sinni? Þetta er sem sagt rosalega
flókið og viðkvæmt mál. Og svo
Sigurður Þór Guðjónsson.
þessi spuming: hvað má samfélag-
ið ganga langt til að niðurlægja
jafnvel brotlegustu þegna sína? Að
mínum dómi er geldingarómantík
Svölu Thorlacius miklu hættulegri
samfélagslegu siðferði en verknað-
urinn sem hún sprettur af. Og sem
betur fer var henni hafnað af dóm-
stólum.
Að lokum þetta
Hvað ætla íjölmiðlar að ganga
langt yfirleitt gegn fólki sem brýtur
lög? Hver verður næst lagður í ein-
elti? Ef fram heldur sem horfir mun
jafnvel að þvi draga, að saklausir
menn verði ofsóttir fyrir einhveija
duttlunga íjölmiölanna, sem vilja
hasar til að selja sjálfa sig. Græða
peninga.
Ég vona að menn beri svo gæfu
til að lesa þennan pistil, þó strang-
ur sé á köflum, með opnum skiln-
ingi en ekki læstu hjarta. Og ekki
er hægt að saka mig um vanþekk-
ingu á afleiðingum kynferðislegs
ofbeldis gegn bömum. Ég þekki
þær af eigin reynd. En ofbeldi verð-
ur ekki upprætt með ofbeldi. Ekki
með hatri og hefnigirni. Þaö verður
aðeins sigrað með raunverulegum
skilningi á eðli þess og orsökum.
Sigurðuy Þór Guðjónsson
Finnur þú fimm breytingar? 21
Vseruð þið ekki til í aö tala svolítiö hærra. Myndin er svo hávær að ég
næ ekki aö fylgjast með þvi sem þiö segið!
Nafn:........
Heimilisfang:
Myndirnar tvær virðast
við fyrstu sýn eins en þegar
betur er að gáð kemur í ljós
• að á myndinni til hægri hef-
ur fimm atriðum verið
breytt. Finnir þú þessi fimm
atriði skaltu merkja við þau
með krossi á hægri mynd-
inni og senda okkur hana
ásamt nafni þínu og heimil-
isfangi. Að tveimur vikum
liðnum birtum við nöfn sig-
urvegara.
1. Elta stereoferðatæki með
tvöföldu segulbandi að verð-
mæti kr. 8.900,-
1. Elta útvarpsklukka að
verðmæti 3.500,-
Vinningarnir koma frá Óp-
us, Snorrabraut 29, Reykja-
vík.
Merkið umslagið með
lausninni:
Finnur þú fimm breytingar? 21
c/o DV, pósthólf 5380,
125 Reykjavík
Sigurvegarar fyrir nítjándu
getraun reyndust vera:
1-Magnús V. Guð-
mundsson,
Baldursgötu25,101 Reykjavík.
2. Guðmundur M. Guð-
mannsson,
Lyngholti 2, 400 ísaflrði.
Vinningamir verða sendir
heim.