Dagblaðið Vísir - DV - 13.11.1989, Blaðsíða 31

.eesi íiíjaftuivow ií íííjíUöuwám
MÁNUDAGUR =13. NÓVEMBER 1989.
Lífsstm
Tölur benda til að kartöflubændur noti of mikið af thiabendazol. Ekkert virkt eftirlit er haft með notkun þess eða innihaldi i kartöflum.
Matarkartöflur úðaðar
til varnar skemmdum
-tölur benda til að kartöflubændur noti of mikið af thiabendazol
Síðan 1982 hefur verið leyft að úða
íslenskar kartöflur með thiabendaz-
ol, sem er efni til varnar skemmdum
af sveppasýkingum. Efnið, sem einn-
ig er notaö gegn innyflaormum í
mönnum og dýrum, hefur reynst vel
gegn phoma-sveppum í kartöflum.
Misjafnt er eftir löndum hve mikil
notkun þessa efnis er leyfð.
Bannað er að úða matarkartöflur
með þessu efni á Norðurlöndunum
en einungis leyft að úða því á úts-
æði. í Hollandi, Bretlandi, Bandaríkj-
unum og víðar er notkun þess á
matarkartöflur leyfð eins og hér á
landi.
Settar eru strangar reglur um
notkun efnisins, sem er í c-flokki eit-
urefna. Mælt er með að nota 60-70
ml. á hvert tonn við uppskeru og
leyfilegt hámark í matarkartöflum
er 5 míkróg á gramm.
Kartöflur sem úðaðar hafa veriö
með thiabendazol má ekki selja til
matar fyrr en 21 degi eftir með-
höndlun. Ekkert eftirlit er haft með
því að kartöflubændur fari að settum
reglum og engin sýni tekin til að
ganga úr skugga um að innihald
kartaflna sé innan settra marka.
„Þetta efni er mjög vel kannað og
ekki vitað um nein óholl áhrif þess
á heilsu manna. Það sem situr eftir
á kartöflunni á að mestu að fara við
þvott og svo fer einnig mikið ef menn
taka hýðið af. Hitt er svo annað mál
að það er mjög slæmt að ekki skuli
vera fylgst með þessu,“ sagði Sigur-
geir Ólafsson hjá Rannsóknarstofn-
un landbúnaðarins í samtali við DV.
Hollustuvernd ríkisins hefur það
hlutverk samkvæmt reglugerð að
fylgjast meö eiturefnum og leifum
þeirra í matvælum. Til þess hefur
stofnunin hvorki mannafla né að-
stöðu. Halldór Runólfsson hjá Holl-
ustuvemd sagði í samtali við DV að
það sem fyrst og fremst vantaði væri
efnarannsóknarstofa.
Nota kartöflubændur
alltof mikið af
thiabendazol?
Þegar bornar eru saman tölur um
selt magn af thiabendazol og tölur
um kartöfluuppskeru frá Landssam-
bandi kartöflubænda verður ekki
annað séð en að annað hvort séu töl-
urnar vanáætlaðar, eða að, kartöflu-
bændur noti meira af thiabendazol
en reglur mæla fyrir um.
Árið 1987 var áætluð uppskera
rúmlega 20 þúsund tonn af kartöflum
og er þá útsæði og rýrnun tekin með
Neytendur
í reikninginn. Notað magn af thia-
bendazol var 1.705 lítrar. Það magn
dugar í 24-28 þúsund tonn af kartöfl-
um sé farið að settum notkunarregl-
um.
Árið 1988 var áætluð kartöfluupp-
skera alls 9.750 tonn. Selt magn af
thiabéndazol var 817 lítrar sem dugar
samkvæmt reglum í 11-13 þúsund
tonn.
Á þessu ári má reikna með að
heildaruppskera verði tæp 8 þúsund
tonn. Selt magn af thiabendazol
„Neytendasamtökin benda á að samtakanna á væntanlegum virð- myndumaðmismunasamkeppnis-
verðlag á matvörum er það hátt á isaukaskatti á matvörur. í tilkynn- vörum hvað varðar viröisauka-
á islandi að óveijandi er að hækka ingu þeirra segir ennfremur: skatt. Fráleitt er að hafa nauta-,
þaö enn meir með skattlagningu. „Neytendasamtökin leggja á það svína- og kjúklingakjöt í hærra
Þvi telja samtökin aö matvörur eigi ríka áherslu að fallist stjórnvöld skattþrepi en lambakjöt og fisk.
að vera án virðisaukaskatts er ekki á þetta sjónarmiö veröi lægra Slíka neyslustýringu er útilokaðaö
hann veröur tekinn upp um næstu viröisaukaskattþrep lagt á öll mat- fallast á.“
áramót“ væli. -Pá
Þannig hjjóðar álit Neytenda- Mótmælt er harðlega þeim hug-
dygði í 13-15 þúsund tonn.
„Efnið er selt með nákvæmum leið-
beiningum um notkun og ef það er
tilfellið að einhverjir bændur fari
ekki eftir því þá er það að sjálfsögðu
ólöglegt,“ sagði Sigurgeir Ólafsson
hjá Rannsóknarstofnun landbúnað-
arins í samtali við DV. Hann taldi
aö þótt úðað væri með meira en leyfi-
legu magni ætti ekki að vera hætta
á að innihald efnisins í kartöflum'
færi fram úr tilgreindum lágmörk-
um.
Tölur um uppskeru eru fengnar frá
formanni Landssambands kartöflu-
bænda og 30% bætt við vegna útsæð-
is og úrkasts.
-Pá
Lagthefurveriðtilaðsvanurinn, Norömenn bíða viðurkenningar
sem fram til þe§sa hefur veriö hins opinbera.
merki Noröurlandaráös, verði eft- Þaö færist sífellt í vöxt að vörur,
irleiöis notaöur sem samnorrænt sem framleiddar eru án mengunar
merki fyrir framleiðsluvörur sem ogvaldaengrfmengun við notkun,
eru vinsamlegar umhverflnu. sé merktar sérstaklega. Til þess að
Svíar hafa þegar samþykkt notk- auðvelda neytendum að átta sig er
un merkisins í þessum tilgangi og nauðsynlegt að samræmdu merk-
hefja merkingu á næsta ári. Danir ingakerfi veröi komiö á hiö fyrsta,
bíöa samþykkis Evrópubandalags- -Pá
ins, í Finnlandi er máliö í nefnd og
Orator veitir ókeypis
lögfræðiaðstoð
Orator, félag laganema, veitir
ókeypis lögfræðiaðstoð fyrir almenn-
ing yfir vetrarmánuðina. Eitt kvöld
í viku gefst fólki kostur á að hringja
í sima Orators, 11012, og fá lögfræði-
lega ráðgjöf gegnum síma.
Þjónustu þessari er ætlað að veita
fólki upplýsingar um það hvert þaö
getur snúið sér ef upp koma mál inn-
an íjölskyldunnar sem kalla á lög-
fræðiþjónustu. Laganemar hafa hins
vegar ekki leyfi til málflutnings og
geta því ekki fylgt málum eftir í dóm-
skerflnu. -Pá