Dagblaðið Vísir - DV - 10.03.1990, Qupperneq 15

LAUGARDAGUR 10. MARS 1990.
15
Stundum er það ekki tekið út með
sældinni að vera góður strákur. Ég
hef fengið að reyna það að undan-
fornu. Ekki vegna þess að ég sé
svona óskaplega góður heldur
vegna þess að það eru sumir sem
halda það. Sjálfsagt mest fyrir þá
sök að þeir þekkja mig ekki af öðru
heldur en greinaskrifum þar sem
ég hef lagt það í vana minn að vera
fremur alþýðlegur í tali; skrifa sem
sagt á máli sem fólk skilur en það
er fremur sjaldgæft í íslenskri póli-
tík. Og svo hef ég verið að skrifa í
frekar velviljuðum tón um frelsiö
og jafnréttið og bræðralagið í þjóö-
félaginu og allt hefur þetta leitt til
þess að ég er allt í einu orðinn voða
góður strákur í augunum á mér
óskyldu fólki og til mín koma
bráðókunnugir menn og vilja mig
í framboð!
Þetta hefur maður upp úr því að
sýna á sér betri hliðina. Þeir ættu
að sjá á mér hina hliðina! Ekki
þótti ég í húsum hæfur í Sjálfstæð-
isflokknum og stundum er ég óþol-
andi heima hjá mér. Fúll á móti,
eins og segir í dæguriaginu.
Nema hvað, nú hafa þær fréttir
verið sagðar í virðulegum íjölmiðl-
um að undirritaður væri á leiðinni
í framboð fyrir málefnalistann sem
Alþýðuflokkurinn hyggst standa
fyrir. Þetta er meira að segja komið
svo langt að fjölmiölarnir eru bún-
ir að stilla upp helstu sætum listans
og birta myndir af háttvirtum
frambjóðendum. Þar á meðal mér.
Ég er auðvitað upp með mér af
þessum óvænta heiðri og að öðrum
ólöstuðum get ég verið hjartanlega
sammála aðdáendum mínum um
að annan eins mann eins og mig
Alþýðuflokkinn. Þar eru kjósend-
urnir sem mynda breiðfylkinguna
á miðjunni, fólkið sem kýs Sjálf-
stæðisflokkinn upp til hópa, kaus
Borgaraflokkinn í síðustu kosning-
um og sá fjöldi íslendinga sem telur
sig ópólitískan vegna þess að hon-
um hugnast ekki kenningavaðall-
inn frá vinstri og hægri.
Stéttaátök þvælast ekki fyrir
þessu fólki lengur. Ekki heldur af-
staðan til varnarliðsins eða svart
og hvítt í heimsmálunum. íslend-
ingar eru sáttir við blandað hag-
kerfi, félagslega samhjálp og einka-
rekstur í atvinnulífi. Islendingar
eru einstaklingsframtaksmenn í
ríkiskapitahsma og jafnaðarmenn
í mannúöar- og félagsmálum. Og
hver er þá munurinn á þessum nið-
urnjörvuðu flokkum sem sífellt eru
að rífast um keisarans skegg og eru
svo fastir í flokkadráttunum að
þeir ná sjaldnast saman og talast
við úr skotgröfunum? Enda dregur
landstjórnin dám af þessum sand-
kassaleik og hér kemst aldrei nein
mynd á þjóðfélagið meðan fjór-
flokkarnir sitja fastir í sínum eigin
fjötrum.
Þetta hef ég margsinnis endur-
tekið. Sjálfheldan í pólitíkinni er
pólitíkinni fyrir verstu. Flokkarnir
eru patt.
Mál málanna
í borgarstjórn Reykjavíkur hefur
þetta ekki komið að sök af því að
þar hefur einn flokkur haft hreinan
meirihluta en minnihlutaflokkarn-
ir eru samt enn að myndast við að
halda andhtinu og leggja metnaö
sinn í það að koma einum eða tveim
Af framboðum og ílokkum
getur enginn listi fengið í fyrsta
sæti. Gallinn er bara sá aö það hef-
ur láöst að fá samþykki mitt fyrir
þessum fréttaflutningi og framboð-
inu.
I
Framboð
ekki á dagskrá
Það rétta er að góðir menn í Al-
þýðuflokknum hafa haft samband
við mig og óskað eftir viðræðum
um framboðsmál í Reykjavík. Þar
sem ég er kurteis maður og opinn
í alla enda þegar menn vilja ræða
pólitík þá hef ég hlustað í þessum
simtölum á útskýringar viðmæl-
enda minna um nauðsyn þess að
stokka upp flokkakerfið, enda hef-
ur það að mörgu leyti verið endur-
tekning á ýmsu því sem ég hef sjálf-
ur haldið fram í ræðu og riti á und-
anfórnum árum. í þessum sím-
tölum og tveggja manna skrafi hef
ég ekki undir neinum kringum-
stæðum gefið mönnum undir fót-
inn um framboð af minni hálfu,
hvað þá að gamanmál mín séu gerð
að opinberum yfirlýsingum.
Til að taka nú af öll tvímæh þá
er framboð á vegum Alþýðuflokks-
ins ekki á dagskrá hjá mér og hefur
ekki verið.
Hið sama hef ég raunar sagt við
aöra þá sem hafa leitað til mín um
framboð og satt að segja hef ég ver-
ið dálítið hissa á þessum óvæntu
vinsældum meðal aðskiljanlegra
flokka. Ég hef orðað það svo að það
séu allir að fara á fjörurnar við
mig nema minn eigin flokkur. Og
þó hefur ekki staðið á mér.
Snemma í vetur kom ég nefnilega
þeim skilaboðum th Sjálfstæðis-
flokksins að ég væri 111 viðtals um
að taka sæti á hsta þess flokks ef
eftir því væri leitað. Menn geta svo
spáð í það hvers vegna mér hug-
kvæmdist þáð.
Annaðhvort hafa þessi skilaboö
ekki komist á leiðarenda eða þá
hitt að Sjálfstæðisflokkurinn hefur
ekki þörf fyrir mitt litla lóð á vogar-
skálina og þeir hurfu frá því að
hafa prófkjör og stilltu upp sínu
gamla og leikreynda liði á ný. Þeir
eru íhaldssamir hjá íhaldinu og
allt gott um það. Sumir segja líka
að Davíð dugi einn og eitthvað
kann að vera til í því.
Spilltur guðleysingi
Þetta er óneitanlega dálítið
óþægileg tilfmning að sitja uppi
með tilboð um framboð á vinsælda-
listum og geta ekki annað þeirri
eftirspurn. Er ég orðinn svona fjöl-
lyndur í pólitíkinni aö flokkar frá
vinstri og flokkar frá hægri geta
gert tilkall til minnar liðveislu? Er
ég orðinn eitthvert lausaleiksbarn
í flokkunum? Hvern andskotann
hef ég eiginlega gert af mér sem
verðskuldar þessa eftirspurn?
Ertu genginn af trúnni? segja
menn og hleypa í brýrnar. Ertu
genginn úr flokknum? spyrja gaml-
ir flokksbræður. Og það er allt í
einu eins og ég hafi haldið fram hjá
og gangi um eins og holdsveikur
maður, sakbitinn og spilltur guð-
leysingi. Dæmdur úr leik. Þó er
varla að ég hafl opnað á mér munn-
inn til að tala um pólitík og hef
hagað mér eins og hlýðinn eigin-
maður í heldri manna stétt. Aldrei
með kusk á Oibbanum, nema þegar
ég sest niður og skrifa um áhuga-
mál mín eöa játa á mig fyrsta koss-
inn eða skrifa af hreinskhni um
tvær stéttir í landinu. Stéttina sem
lifir af vinnunni og hina sem ekki
liflr af vinnunni.
Kannski er það ópólitískt og
óklókt að segja það sem manni
flnnst og kannski á maður aftur að
setja upp sparisvipinn og vera ráð-
vandur í framan. Segja sem minnst
eða segja það eitt sem flokknum
hentar. Þá tala menn ekki af sér á
meðan og þá er maður normal og
þarf ekki að hafa áhyggjur af því
að aðrir hafi áhyggjur af manni.
Það er skrítið þetta pólitíska líf
sem gerir ekki ráð fyrir að frelsið
sé notað til aö vera frjáls. Það eiga
allir að vera eins og það kemur
jafnvel fyrir aö þeir tala mest um
frelsið sem ekki skilja það og ekki
kunna aö meta það. Eru ófrjálsast-
ir í hegðan sinni og tjáningu. Telja
það guðlast að segja samheijum tii
syndanna, telja það trúnaðarbrot
að hugsa upphátt.
Maður spyr sjálfan sig: Hafa
menn skyldur gagnvart flokki eða
málstað eða frama sínum? Eða hafa
menn ekki fyrst og síðast skyldur
gagnvart sjálfum sér? Til hvers er
frelsi ef menn þora ekki að vera
samkvæmir sannfæringu sinni?
Stundum vefst þetta fyrir mér þeg-
ar ásakanirnar verða hvað svæsn-
astar um svikin við flokkinn og
svikin viö edikettuna. Þá spyr ég í
einfeldni hvort hégóminn sé hugs-
uninni yflrsterkari, hvort flokk-
arnir séu til fyrir þjóðina eða þjóð-
in sé til fyrir flokkana. Hvort á
flokkurinn þig eða þú flokkinn?
Út úr herkvínni
Ég er ekki að álasa góðum mönn-
um í Alþýðuflokknum þó þeir leiti
th mín um framboð. Ég hef meira
að segja fulla samúð með því sjón-
armiði sem að baki þessu býr. Því
sjónarmiði að brjótast úr herkvínni
sem flokkarnir eru í. Brjótast út
úr því munstri að það sé eitthvert
lögmál að hver stjórnmáiaflokkur
þurfi að bjóða fram harðlínumenn
úr flokkunum til borgarstjórnar.
Kratarnir virðast hafa áttað sig á
því að flokkaskipanin er tíma-
skekkja, þeir sjá fullt af fólki í öðr-
um flokkum og úti í þjóðfélaginu
sem hefur svipuð lífsviðhorf og
flokksbundnir jafnaðarmenn. Þeir
vilja opna flokkinn sinn og opna
leiðir til annarra kjósenda en
þeirra sem eru flokksbundnir í
vöggugjöf.
Alþýðuflokkurinn hefur hins
vegar verið fastur í þeirri sagn-
fræði sem á rætur sínar að rekja
th klofnings Alþýðuflokksins th
vinstri. Þeir eru ævinleganð reyna
að sameina flokkinn sinn aftur á
þeim væng. Biðla th uppgefmna
allaballa og halda að jafnaðarstefn-’
an nái sér á strik þegar búið er að
innbyrða Birtingarliðið og Ólaf
Ragnar á rauðu ljósi. Þetta er auð-
vitað pólitísk blinda vegna þess að
stærsti hópur þeirra sem unna
jafnrétti, frelsi og biæðralagi er
samankominn hægra megin við
mönnum að. Háleitt markmið eða
hitt þó heldur.
Uppstokkunin í íslenskum
stjórnmálum er hins vegar æpandi
nauðsyn í landsmálapólitíkinni.
Þar er vettvangurinn til að láta á
það reyna hvort hægt er að brjóta
upp munstrið. Þar er vandamálið
vandamál þjóðarinnar.
Af hverju ætti fólk af sama sauða-
húsi að skipta sér niður á marga
flokka og bíta sig fast í úrelta
flokkaskipan? Af hverju getur ekki
frjálslynt og sæmilega viti borið
fólk sameinað krafta sína þannig
að afturhaldið og öfgarnar, sem
ganga þvert í gegnum aha fjór-
flokkana, einangrist með sínar
kreddur? Það yrði öhum fyrir
bestu. íslendingar hafa ekki efni á
því aö láta staðnaða hugsun, þröng-
sýni og tregðulögmál koma í veg
fyrir að þjóðfélagið gangi í tcikt við
umbrot og endurnýjuri heimsins.
Við skulum gefa okkur það að
Sjálfstæöisflokkurinn hafl burði til
að fylgjast með samtímanum og
framtíðinni. Hver er þá líklegri til
að stíga skrefin með honum nema
öflugur miðjuflokkur sem hefur
einhvers konar jafnaðarstefnu eða
fijálslyndi að leiðarljósi? Þegar á
allt er litið eru það sósíaldemó-
kratar í Evrópu sem gegna lykil-
hlutverki í yfirstandandi þróun.
Kratarnir hér heima vilja það líka
en hafa því miður hvorki mátt né
fylgi th að taka sér stöðu meðhjálp-
arans.
Hvort ég gegni þar einhveiju
hlutverki skiptir ekki nokkru máli.
Ég er löngu vaxinn upp úr því að
halda að ég geti frelsaö heiminn.
Hítt skiptir máh að menn fari að
átta sig á því aö úrelt flokkaskipan
stendur framtíðinni fyrir þrifum.
Ellert B. Schram