Dagblaðið Vísir - DV - 24.08.1991, Blaðsíða 12

LAUGARDAGUR 24; ÁGÚST 1991.
1»
Til eru nokkur dæmi þess aö einn
maður hafi breytt sögunni. Slíkir
menn standa þó aldrei einir en
standa upp úr vegna þess aö þeir
þekkja þau augnablik þegar úrslit
ráöast. Eftir á sér hver maður aö
nákvæmlega á þessum staö er rétt
aö setja punkt í söguna og hefja nýja
kafla.
Líklega rann ein slík stund upp
þegar Borís Jeltsín Rússlandsforseti
klöngraöist upp á skriðdreka fyrir
framan hús rússneska þingsins á
bökkum Moskvuár og hvatti landa
sína til að rísa upp gegn ofureflinu.
f fyrsta sinn í sögunni sagði Rússi
Sovéthemum stríö á hendur og hafði
betur.
Sovétríkin verða ekki þau sömu á
eftir þótt enn viti enginn hvemig það
ríki verður sem við tekur, ef ríkin
veröa þá ekki mörg. Jeltsín varð í
andstöðunni við valdaránsmennina
í Sovétríkjunum einn af fremstu
stjómmálaleiðtogum heims. Glöggir
fréttaskýrendur sögðu að eftir að
Jeltsín ákvaö að bjóða valdaráns-
mönnum birginn hefði engu skipt
með eftirleikinn því nafn Jeltíns
væri þegar orðiö eitt af þeim stóru í
sögunni.
Gat samiávið
valdaránsmenn
Á úrslitastundinni gat hann farið
öðmvísi að. Mögulegt var að leita
málamiðlana og reyna að halda stöðu
sinni undir jámhæl hersins og KGB.
Það var ekki gert heldur fór Jeltsín
upp á skriödrekann og hrópaði: „Það
er hægt aö smíða sér hásæti úr
byssustingjum en það er ekki hægt
að sitja lengi á því.“
Fyrirfram hefði Jeltsín vart verið
talinn líklegur til afreka, síst af þeim
sem hafa gagnrýnt hann fyrir að vera
lýðskrumari og tækifærissinni. Þeim
áburði hefur hann eytt í eitt skipti
fyrir öfl. Fyrir þá sem horfðu á at-
burðina úr fjarlægð kann þó að vera
að styrkur valdaránsmanna hafi ver-
ið ofmetinn. Jeltsin, sem þekkir inn-
viði kerfisins vel af langri þjónustu,
vissi að hann hafði fleiri tromp á
hendi en blaðsnifsi til að lesa af.
Styrkur Jeltsíns sem stjórnmála-
manns veður ekki minni fyrir það
og árangurinn sýnir að hann kunni
að meta stöðuna rétt.
í sumar, þegar sögusagnir um
hugsanlegt valdarán flugu um
Moskvu, hafnaði Míkhaíl Tolstoj,
þingmaður og fylgjandi Jeltsíns, öll-
um hugmyndum um yfirvofandi
valdarán. „Þeir kalla aldrei á skrið-
drekana því að þeir vita ekki hvað
þeir eiga að gera daginn eftir."
Trúiega átti þingmaðurinn við að
nýir valdhafar úr rööum hers og
leynilögreglu yrðu ráðalausir við
stjóm landsins kæmust þeir til valda.
Þegar til kom reyndist Tolstoj hafa á
réttu að standa í bókstaflegum skiln-
ingi því að skriðdrekamir voru kall-
aðir til átaka að kveldi en daginn
eftir vissu hinir nýju valdhafar ekk-
ert hvaö þeir áttu að gera.
Oftar tvísýnt
envið þinghúsið
Allt frá því Jeltsín hóf afskipti af
opinberum málum hefur hann sýnt
að hann hefur næmt auga fyrir rétt-
um augnablikum til að koma sjálfum
sér áfram. Þótt hann sé nú höfuðand-
stæðingur gamla valdakerfisins í
Sovétríkjunum má ekki gleyma að
hann fetaði sig áfram í þessu sama
kerfi sjálfur og komst í fremstu röð.
'' :

Boris Jeltsin Rússlandsforseti í hópi stuðningsmanna sinna á svölum húss rússneska þingsins. Trúlega hefur enginn stjórnmálamaður í Sovétrikjunum
notið álíka lýðhylli og Jeltsín. Simamyndir Reuter
Þegar sigur var unninn flögguðu menn með rauðum fánum án hamarsins
og sigðarinnar, tákni kommúnismans.
Ferillinn er raunar með nokkrum
ólíkindum og útlitið hefur ekki alltaf
verið björgulegt fyrir Jeltsín. í upp-
hafi mátti minnstu muna að hann
drukknaði við eigin skím og oft hef-
ur hann veriö í meiri lífshættu en í
þinghúsinu í Moskvu síðustu daga.
Borís Níkolaj vítsj Jeltsín er fæddur
1. febrúar árið 1931 í þorpinu Butko
í Úralfiöllum. Forfeður hans höfðu
búið þar mann fram af manni og
Borís var elstur í nýjum ætflið Jelt-
sína. Foreldrar hans voru sjálfseign-
arbændur, svokallaðir kúlakkar,
stétt manna sem var útrýmt snemma
á valdatíma Jósefs Stalín.
Þegar kom að því að skíra drenginn
var þannig ástatt í málum kirkjunn-
ar í héraöinu að þar mátti aðeins
skíra einu sinni í mánuði og einn
prestur átti að þjóna stóru land-
svæði. Því var löng biðröð við skím-
arfontinn í kirkjunni hvem dag sem
heimilt var aö skíra.
Þetta verður
hraustur náungi
Presturinn tók laun sín í vamingi,
Þinghúsið var eins og herbækistöð meðan umsátrið stóð yfir. Fylgismenn
Jeltsíns voru ákveðnir í að berjast til siðasta manns.
Maðurinn sem lagði
heimsveldi að fótum sér