Dagblaðið Vísir - DV - 02.11.1991, Blaðsíða 20

20
LAUGARDAGUR 2. NÓVEMBER 1991.
Kvikmyndir
Sekur eða saklaus?
í byrjun október var frumsýnd í
Bretlandi myndin Let Him Have It.
Hún fjallar um sannsögulegan at-
burð, þegar 19 ára gamall þroska-
heftur piltur meö gáfnafar 11 ára
drengs var dæmdur til dauða fyrir
morð sem hann framdi ekki. Sjálf-
ur morðinginn slapp hins vegar
með fangelsisdóm vegna þess að
hann var undir lögaldri.
Þessi atburður hefur verið efni í
nær óteljandi íjölda bóka, leikrita
og sjónvarpsþátta, enda endur-
speglar hann alla þá þætti í bresku
réttarkerfi sem má skilgreina sem
rotna og spillta. Frumsýning Let
Him Have It kemur líka í kjölfarið
á einu mesta réttarfarshneyskli í
Bretlandi sem var þegar 5 félögum
írska lýðveldishersins var sleppt
úr fangelsi eftir margra ára fang-
elsisdvöl eftir að rannsókn sýndi
að sönnunargögn gegn þeim höfðu
veriö fölsuð eða rangtúlkuð misvis-
andi af yfirvöldum. Þessi atburður
hneykslaði margan Bretann og því
má búast við að í kjölfarið hafi fjöl-
margir áhuga á að berja augum Let
Him Have It. Ekki sakar það heldur
að leikstjóri myndarinnar, Ung-
verjinn Peter Medak, leikstýrði
nýlega annarri mynd við mikið lof
um ekki ólíkt efni sem var The
Kreys. Myndin fjallaði um Krays-
bræðurna sem lifðu á glæpum og
spilhngu þangað til að armur lag-
anna náði til þeirra. Þar að auki
hefur myndin Lömbin þagna átt
miklum vinsældum aö fagna í Bret-
landi en efnisþráður hennar á
margt óbeint sameiginlegt með Iæt
Him Have It.
Léttvæg rök
fyrir dóminum
Atburðirnir sem Let Him Have
It fjallar um gerðust fyrir einum
39 árum eða 1952 þegar breskur
lögregluþjónn var drepinn í Liver-
pool. Tveir piltar, hinn 16 ára Chri-
stopher Craig og hinn 19 ára
þroskahefti Derek Bentley, voru
handteknir og ákærðir fyrir morð-
ið. Við yfirheyrslur viðurkenndi
Craig að hafa skotið lögregluþjón-
inn eftir misheppnað innbrot í
vöruskemmu í Croyden. Bentley
var hins vegar aðeins sjónvitni að
atburðinum en var dæmdur sam-
kvæmt þágildandi breskum lögum
til dauða.
Rök fyrir dóminum þá virðast
léttvæg í dag. Það kom fram m.a.
að Bentley hafði verið neitað um
inngöngu í herinn þar sem hann
væri varla fær um að lesa og skrifa
auk þess að vera langt á eftir í öllu
námi. Hann var þar að auki skil-
greindur sem flogaveikur.
Það kom einnig fram við réttar-
höldin að Bentley gafst strax upp
þegar lögreglan umkringdi þá fé-
laga eftir þessa misheppnuðu inn-
brotstilraun í vöruhúsiö. Craig
hins vegar komst upp á þak bygg-
ingarinnar með byssu sem notaði
til að skjóta á lögreglumennina.
Þegar einn lögreglumannana
kraföist þess að Craig gæfist upp,
segir sagan að Bentley hafi kallað
til hans hina fleygu setningu sem
er heiti myndarinnar, Let Him
Have It. Þessa setningu má náttúr-
lega skilja á tvennan máta, annað
hvort aö Craig ætti að afhenda
byssuna til lögreglumannsins eða
að hann ætti að kála honum. Svo
virðist sem dómarinn hafi ein-
göngu túlkað þessi orð á verri veg-
inn.
Til að kóróna allt saman stóðu
réttarhöldin ekki yfir í nema tvo
daga og enduðu með þeim fræga
dómi að Bentley fékk dauöadóm
sem byggðist á því að hann heföi
hvatt Craig til morðsins. Craig var
of ungur til að dæmast til dauða
Hér er Bentley milli varða laganna.
!....
i !3BSSÖJ!§K,Í: í
\»m-: „mmm
Thc vcr,miÆMJ<máM!!UÍILJSLm^
Jury recommend htm TníS
to rriercy __^ u8 m ‘crmg £84.o
; hewlmarter ■ HnLD-UP’
. 1 " .......................- - ~

Hér eru hinir raunverulegu Chris og Bentley.
og fékk tíu ára fangelsi. Sem dæmi
um hve hlutdrægur dómarinn var
þá nefndi hann ekki á nafn í rúm-
lega klukkutíma langri ræöu sinni
andlegt ástand Bentleys og þar af
ræddi hann aðeins í 20 sekúndur
um vörn hans.
Var neitað um
inngöngu í herinn
En Let Him Have It fjallar um
meira en akkúrat þennan atburð.
Myndin hefst í London 1941 meðan
stríðiö er í algleymingi. í einni
loftárásinni er heimili Dereks lagt
í rúst. Á giftusamlegan máta tekst
aö bjarga honum úr rústunum.
Sjö árum síðar eða árið 1951 er
Derek ásamt tveimur vinum sínum
handtekinn við innbrot í vinnu-
stofu. Hann missir þar algerlega
stjóm á sér og er sendur í sér-
stakan skóla fyrir vandræðaungl-
inga. Þar kemur í ljós að hann er
meö flogaveiki og þroskaheftur
sem leiðir til þess að hann er út-
skrifaður skilorðsbundið til
reynslu. í næstum eitt ár dvelur
Derek meira eða minna innandyra
í herberginu sínu, grúskandi í
kvikmynda- og teiknimyndablöð-
um þangað til systir hans, Iris,
ákveður aö draga hann út á lífið
aftur.
Þegar Derek er orðinn 18 ára
gamall hittir hann hinn sextán ára
gamla Chris Craig, ofbeldishneigð-
an vandræðaungling. Craig hefur
kynnst ýmsu vafasömu í lífinu
gegnum eldri bróður sinn, Niven,
sem er smáglæpamaður. Það er því
Craig sem fyrst opnar augu Dereks
fyrir undirheimum glæpamanna. í
skólanum ber mikið á Craig sem
virðist hafa meiri áhuga á að snipi-
ast á skotvopnum frá stríðinu við
skólafélaga sína en lærdómi. Derek
fær hins vegar áfall þegar honum
Umsjón
Baldur Hjaltason
er neitað um inngöngu í herinn
vegna flogaveiki. Eftir að Niven er
handtekinn og dæmdur í tólf ára
fangelsi kólnar vinarsamband
þeirra Craigs og Dereks tímabund-
ið en tekur síðan að blömstrá aftur
þvert gegn vilja föður Dereks.
Upphafið að ógæfu þeirra félaga
hefst þegar Chris, Derek og tveir
aðrir piltar gefa upp á bátinn inn-
brot í kjötverslun þegar þeir kom-
ast að því að eigandinn er enn inn-
an dyra. Piltarnir yfirgefa svæðiö
en þeir Chris og Derek ákveða að
ræna upp á sitt eindæmi vöruhús.
Myndin fjallar síðan um morðið og
réttarhöldin sem því fylgdu.
Iris, systir Dereks Bentley, er enn
á lífi og hefur allt sitt líf barist fyr-
ir sakleysi bróður síns. „Hann leit
beint framan í mömmu gegnum
Blaöaúrklippa um atburðinn.
rimlana á fangelsisklefanum“ hef-
ur verið haft eftir henni. Síðan
sagði hann: „Mamma, það er alveg
satt, ég gerði þetta ekki.“ Viö systk-
inin gátum aldrei logið að mömmu.
Viö vissum að hann geröi þetta
ekki.“ Iris ætti að geta tekið gleði
sína á næstunni því margt bendir
til þess að mál Bentleys veröi tekið
upp aftur í bresku réttarkerfi og
nafn hans hreinsað hvað varöar
morðið á lögregluþjóninum. Tham-
es sjónvarpsstöðin telur sig hafa
komist yfir ný sönnunargögn sem
sýni að Derek Bentley hafi ekki
veriö að hvetja félaga sinn til að
fella lögregluþjóninn. Þessi sönn-
unargögn eru nú komin til innan-
ríkismálaráðherra sem hefur
óbeint gefiö til kynna að máhð
verði tekið upp aftur.
Morðinginn á móti
gerð myndarinnar
En hvers vegna fann framleið-
andinn Robert Warr þörf á að gera
þessa mynd? „Myndin gerist á þeim
tíma þegar æskan var að byijað að
gera uppreisn gegn kerfinu sem
vildi hins vegar aga allt og alla eft-
ir stríðið." Sjálfur ólst Warr upp
meðal þeirra sem þekktu vel sög-
una um Derek Bentley og Craig
enda sótti hans sjálfur Croydon
skólann líkt og Bentley. Eftir nám
tók hann til starfa við tónlistar-
myndbandafyrirtækið Vivid sem
einnig vildi fara að gera kvikmynd-
ir. Þar kom upp m.a. hugmyndin
að gera kvikmynd um þennan
umdeilda atburð.
En píslargangan var rétt hafin.
Það þurfti aö útvega fjármagn og
fá öll tilskilin leyfi. Morðinginn
Christopher Craig vUdi ekki vekja
upp gamla drauga frá fortíöinni og
er því enn mjög á móti gerð mynd-
arinnar. „Við höfum aöeins talað
saman gegnum lögfræðingana okk-
ar“ hefur verið haft eftir Warr. „Ég
held að hann vilji helst að allir
gleymi þessum atburðum. Ég get
tekið undir það að vissu marki því
að hann tók út sína refsingu og
hefur síðan lifað sínu eign Ufi sem
ábyrgur borgari. Ég skal hins vegar
fúslega viðurkenna það að ef ég
heföi vitaö eöa gert mér í hugar-
lund öll þau vandræði sem fylgja
því að koma sannsögulegum at-
burðum yfir á hvíta tjaldið, heföi
ég líklega aldrei lagt í gerð myndar-
innar.“
Sem betur fer framleiddi Warr
myndina sem á án efa eftir að birt-
ast í einu kvikmyndahúsi borgar-
innar eða á einhverri af hinum íjöl-
mörgu kvikmyndahátíðum eða
kvikmyndavikum sem hafa tröll-
riðið menningarhfinu undanfarna
mánuði.
Helstu heimildir: Empire, Variety,
Sight & Sound.