Dagblaðið Vísir - DV - 08.04.1992, Blaðsíða 24

40
MIÐVIKUDAGUR 8. APRlL 1992.
Þjóðartekjur og kjaraskerðing
Ég hef áður látið þá skoðun mína
í ljós opinberlega að engin stétt
starfandi fólks á landinu hafi oröið
fyrir eins miklum kjaraskerðing-
um ár eftir ár og sjómenn. Þarf
enginn að fara í grafgötur um það
þar sem tölumar tala sínu máh.
Aflaheimildir hafa verið skertar
um aht að 40% á fáum árum. Sjó-
menn hafa þrátt fyrir þetta sýnt
ótrúlega rósemi þó spyrnt hafi þeir
við fótum þegar afnema átti að stór-
um hluta sjómannaafslátt.
Skoðanir hinna hámenntuðu
Leitt er til þess að vita hvað marg-
ir hópar í þjóðfélaginu era ger-
sneyddir vitund um það hverjar
eru stoðir íslensks atvinnulífs og
telja augsýnilega að peningar verði
til í bönkum og þar gangi öðram
betur en hinum að nálgast þá.
Hæst ber skoðanir hóps há-
menntaðs fólks í þessum efnum
þótt ótrúlegt megi virðast. Núna
ætlar aht af göflunum að ganga
þegar skerða á örlítið námstíma,
svo og að breyta í takt við nútíðina
endurgreiðslum námslána. Gott er
þo til þess að vita að einhverjir
hafa samt smábithnga sér til nauð-
þurfta, svo sem lága húsaleigu,
dagpeninga, þokkaleg sumarfrí á
fuhum launum, biðlaun og fleira,
Kjállarmn
Birgir Albertsson
sjómaður
að ótöldum vaxtahtlum lánum th
áratuga.
Það er ofvaxið mínum skhningi
hvers vegna námsmenn og ahs-
kyns doktoraðir spekingar era sí-
fellt krefjandi um meiri álögur á
þá sem halda þeim uppi, samanber
kröfu um auðlindaskatt og fleira.
Ekki dugir, til lengri tíma htið, að
láta mjólkurkúnni blæða út.
í öllu írafárinu út af áðumefnd-
Um niðurskurði væri fróðlegt að
vita hvað nær árviss verkföll kenn-
ara vega mikið, miðað við áætlaðan
niðurskurð, að meðtöldum þeim
dögum sem kennsla er fehd niður,
t.d. vegna kennarafunda. Væri ekki
eðhlegra að þeir notuðu sinn frí-
tíma th aö ræða sitt kaup og kjör
frekar en skeröa kennslutíma nem-
enda sinna sem er, eftir þeirra skh-
greiningu, ávísun á lágt menntun-
arstig.
Lítið gjatdeyrisskapandi
Einhvers staðar las ég nýlega að
skerðing á kennslu í sjávarútvegs-
dehd væri efst á blaði hjá yfir-
mönnum Háskólans, sem sagt,
undirstaöan er afgangsstæð. Því
miður tekur okkar fábreytta at-
vinnulíf ekki við nema broti af því
sérmenntaða fólki sem árlega út-.
skrifast. Helst er að vanti hug-
myndafræðinga til að finna upp
fleiri starfsheiti. Verst er hvað þau
munu sum hver htið gjaldeyris-
skapandi.
Óskandi væri að sú tíð rynni upp
sem fyrst að hver só sem útskrifast
úr háskóla eða sambærhegri stofn-
un yrði með svipaða framlegð og
sjómaður. Þá þyrftum við ekki að
örvænta þó fiskistofnar döjuöu
eitthvað. Það er skoðun mín að
þeir sem verkalýðurinn í landinu
er búinn að kosta th náms svo
árum skiptir eigi, áður en th hvers
konar embættisveitinga th þeirra
kemur, að vera skyldaðir th vinnu
í ákveðinn tíma við undirstöðu-
atvinnuvegi þjóðarinnar svo þeir
geti af eigin raun áttaö sig á því
hvemig þjóðartekjur myndast.
Nú skal enginn taka þessi skrif
mín þannig að mér sé eitthvað sér-
„Óskandi væri að sú tíð rynni upp
sem fyrst að hver sá sem útskrif-
ast úr háskóla eða sambærilegri
stofnun yrði með svipaða framlegð
og sjómaður.“
staklega í nöp við háskólafólk. Eg
vh aðeins benda þeim á sem hæst
láta að ósekju að hehagar kýr era
þeir ekki.
Og á tímum stórkostlegs aflasam-
dráttar á okkar miðum verða ahir
landsmenn að axla þær byrðar sem
af því skapast. Ekki bara þeir sem
að veiðum og fiskvinnslu standa.
Birgir Albertsson
„Út af áðumefndum niðurskurði væri
fróðlegt að vita hvað nær árviss verk-
föll kennara vega mikið, miðað við
áætlaðan niðurskurð, að meðtöldum
þeim dögum sem kennsla er felld nið-
ur, t.d. vegna kennarafunda.“
Merming
Eitt af verkum Guðmundar Rúnars skoðað. DV-mynd ÞÖK
Rafmagn við sjónbaug
- Guðmundur Rúnar Lúðviksson í Galleríi 11
Guðmundur Rúnar Lúðvíksson er einn þeirra lista-
manna sem vinna út frá vitsmunalegum forsendum
og leitast við aö skhgreina verk sín í samræmi við
þær. Hugmyndir Guðmundar byggja m.a. á þvi að
útskýringarmyndir af t.d. raftengingum hafi víðtækari
skírskotun en virðist í fljótu bragði vegna skhnings
tæknimenntaðra á orkuvirkni þeirra. Þetta má skilja
sem svo að þessar myndir hafi í sér fólgna vissa fagur-
fræðhega ögrun vegna tviræðni sinnar og að hugtakið
orka sé samþáttað í tæknileguinntaki og hstrænni
úrvinnslu. Á meðan Guðmundur Rúnar teiknar skýr-
ingarmyndir af myndun rafmagns er hann jafnframt
að mynda rafmagn á myndfletinum með því að slípa
hann. Og á meðan hinn tæknimenntaöi sýningargestur
„skhur“ verkin sem orkubúnt meðtaka aðrir þau ein-
vörðungu sem geómetrískar hnuteikningar á ljósa og
dökka fleti.
ekki alveg sáttur við hugtakið „elekt“ og finnst það
hafa á sér khsjukenndan blæ.
Sjónhringur og -baugur
I innri sal Gaherís 11, sem nú er opnaður í fyrsta
sinn, sýnir Guðmundur Rúnar annars konar hug-
myndaverk sem byggjast á sjóndehdarhringnum og
því sem hstamaöurinn nefnir sjónbaug. Sjóndehdar-
hringur Guðmundar er samansettur úr mörgum ein-
tökum af sömu ljósmyndinni er sýnir himin og haf
mætast. Þessu broti af sjóndehdarhringnum raðar
hann síðan í endurtekningu hhð við hhö allan hring
Myndlist
Ólafur Engilbertsson
Elekt lágmyndir
Raunar er hturinn veigameiri þáttur í verkunum en
ætla mætti við fyrstu sýn, því Guðmundur sérblandar
htinn þannig 'að hann verður ekki alveg svartur né
alveg hvítur. Hann kappkostar að finna tón í t.d. gulum
eða bláum sem virðist svartur eða hvítur. Þannig era
verk Guðmundar ekki öll þar sem þau era séð. Ghdi
þeirra felst e.t.v. fyrst og fremst í blekkingu augans
og hugmyndalegri tvíræðni. í eðh sínu era myndir
þessar lágmyndir og ég saknaði þess nokkuð að sá
eðhsþáttur var ekki undirstrikaður greinhega.
Sprautulakkaðar MDF-plötumar hafa á sér innrétt-
ingayfirbragð og þær sem mér þóttu ná best að tjá
hinstu rök tækninnar vora slípaðar þannig að svo
virtist sem línumar geisluðu út frá sér. Þessi hugmynd
býður vissthega upp á fjölbreyttari útfærslu, en á þaö
ber að hta að Guðmundur hefur þróað þessa hugmynd
og einfaldað hana á nokkram áram. Annars er ég
inn um sahnn og myndar þannig flatan thbúinn sjón-
dehdarhring. Á miðju gólfi liggja síðan svonefndir
sjónbaugar, sem virðast vera svartur og hvítur, og
afmarka hina flötu hringsýn þess sem stendur inni í
baugunum. Mér þóttu tímaritakhppin af Bandaríkja-
forseta og fleirum einungis trufla hehdarmynd þessar-
ar innsetningar og fæ ég ekki séð að nauðsyn hafi
verið á að undirstrika frekar blekkingu sjóndehdar-
hringsins eða fiarvíddarinnar. Hinar vitsmunalegu
forsendur eru allt um það á traustuin grunni og for-
vitnhegt verður að sjá frekari úrvinnslu rannsókna
Guðmundar Rúnars á sjóndehdarhringnum og tákn-
máh rafmagnsins. Hins vegar finnst mér það nokkur
vansi á kynningu hstamannsins á verkum sínum hve
hahur hann er undir enskuskotnar skhgreiningar án
rökstuðnings. En það era að sjálfsögðu smámunir hjá
verkunum sjálfum. Sýningu Guðmundar Rúnars lýk-
ur á fimmtudag, 9. apríl.
Regnboginn - Kastali móður minnar: ★★ !4
Sveitarómantík
í Suður-Frakklandi
Marcel Pagnol er einn dáðasti rithöfundur sem Frakkar hafa átt og
bækur hans hafa löngum verið vinsælt efni th kvikmyndagerðar. Stutt
er síðan tvær stórmyndir byggðar á sögum hans fóra sigurfor um heim-
inn (Jean De Florette/Manon des Sources) en Kastah móður minnar er,
hkt og Heiður foður míns, sem hún er sjálfstætt framhald af, byggð á
sjálfsævisögu Pagnol og gerist í blómlegu héraði í Suður-Frakklandi.
Marcel er ungur og saknar hlíðanna sinna blessaðra en skóhnn er byij-
aður og fjölskyldan býr í stórborginni Marsehle þar sem pabbi Marcel
kennir í barnaskóla. Marcel þarf að læra fyrir inntökupróf í menntaskól-
ann en hann saknar hhðanna þar sem hann lék sér um sumarið.
Um helgar fer fjölskyldan í sumarbústaðinn í hlíðunum þar sem hún
unir sér svo vel. Þau verða að ganga dulítinn spotta th að komast þangað
og leggja krók á leið sína framhjá nokkrum afgirtum herragarðssetram.
Dag einn rekast þau á gamlan nemanda pabbans sem vaktar sýkið er
liggur gegnum alla garðana. Hann býðst til þess að lána þeim lykh svo
þau geti stytt sér leið meðfram sýkinu, gegnum alla garðana og auðveld-
að ferðina th muna. Þetta kostar dálítinn feluleik og pabbi Marcel er treg-
ur th að gera nokkuð óheiðarlegt.
Þessi hægláta mynd er í raun ekkert annað en myndskreyting á
skemmthegum texta Pagnol. Kvikmyndagerðarmennimir láta söguna
Kvikmyndir
Gísli Einarsson
tala sínu máh og nota vel góðan leikhóp. Það er helst að það vanti kraft
í frásögnina. Sagan sjálf ber ekki mikið með sér, er í raun aðeins kær-
leiksrík endurminning höfundarins um síöustu áhyggjulausu árin sín en
hún er skemmtheg og líður þægilega hjá. Það hefði svo sem mátt nota
kvikmyndatæknina aðeins th þess að auka á dramatíkina og draga áhorf-
andann inn í söguna, en svo er nú oft í evrópskum kvikmyndum að látið
er nægja að mynda söguefnið, líkt og um leikrit sé að ræða og áhorfandan-
um haldið í fjarlægð.
Besti kafli myndarinnar er kynni Marcel af ungri hefðardömu, Isabellu
(frábær Timmermann), sem býr ásamt skáldmæltum foður sínum (Roc-
hefort, stórgóður) og stjúpu í nágrenninu.
Það skemmir aðeins fyrir í endann þegar myndin hleypur hratt yfir
ævisögu Pagnol, sem flestir Frakkar kunna utanað, th þess að sýna þeg-
ar hann kemur óaðvitandi aftur á söguslóðir mörgum áram seinna. Þeim
sem ekki þekkja th Pagnol kynni að þykja endirinn furðu snubbóttur.
Le Chateau de ma Mere (Frönsk - 1990)
Leikstjórl: Yves Robert (Le Grand Blond au Chaussure Noire).
Lelkarar: Julien Clamaca, Nathalie Roussel, Philippe Caubere, Jean Rochefort,
Therese Liotard, Julie Timmermann.
Kastali móður minnar. Myndskreyting á skemmtilegum texta.