Dagblaðið Vísir - DV - 21.05.1992, Síða 15

FIMMTUDAGUR 21. MAÍ 1992.
15
Alþjóðleg sam-
keppnisaðstaða
í vaxandi samkeppni á alþjóölegiun
matvælamörkuðum munum við
sjá fyrirtæki í sjávarútvegi samein-
ast enn meira en orðið er. Sam-
keppnisaðilar okkar eru stöðugt að
verða stærri og stærri. í þessu sam-
bandi vil ég til dæmis benda á að
fyrirtækin á austurströnd Kanada,
National Sea og Fisherie Products,
vinna hvort um sig úr um það bil
70 þúsund tonna þorskafla á hverju
ári, en heildarafli þeirra nemur
hátt á annað hundrað þúsund tonn-
um af botnfiski.
í Danmörku hafa sjávarútvegs-
fyrirtæki verið að sameinast í stór-
um stíl á síðasta ári þar sem menn
hafa komist að þeirri niðurstöðu
að til að halda markaðshlutdeild
innan sameiginlegs innri markað-
ar Evrópubandalagsins verði ein-
ingarnar að vera stórar.
Velta 15-20 milljarðar
Kunnur forystumaður í dönskum
sjávarútvegi sagði nýlega að fyrir-
tæki með veltu undir 15-20 millj-
örðum íslenskra króna yrði aldrei
neitt annað en hráefnisframleið-
andi fyrir stærri fyrirtæki. Jafn-
Kjállariim
Magnús Gunnarsson
formaður Samstarfsnefndar
atvinnurekenda í sjávarútvegi
framt er til gamans hægt að nefna
að ýmsir að þeim stóru frystitogur-
um sem gerðir eru út við Alaska
eru gerðir fyrir 20-30 þúsund tonna
afla á ári, ég sé því fyrir mér þörf-
ina á því að íslensk sjávarútvegs-
fyrirtæki stækki enn frekar til þess
að geta staðið styrkari fótum í sam-
keppni við þessa risa um leið og
þeir styrkja enn frekar það sam-
starf sem þau hafa átt sín á milli í
áratugi innan sameiginlegra sölu-
og markaðsfyrirtækja.
Ég er ekki sammála Dananum
sem ég vitnaði í hér aö framan um
framtíðarmöguleika smærri fyrir-
tækja. Ég held að alltaf verði pláss
og svigrúm fyrir smærri fyrirtæki
sem sérhæfa sig í ýmsum markaðs-
hópum ef svo má að orði komast,
hins vegar verða þessi fyrirtæki að
gæta vel að sér í hinni hættulegu
samkeppni sem framundan er.
Fækkun milliliða
Við þurfum jafnframt að halda
áfram þeirri sókn inn á markaðina
sem við höfum verið að vinna að á
undanförnum árum. Við þurfum
að efla markaðsstarfið enn frekar,
fækka milliliðum og komast nær
neytendunum og dreifingu sjávar-
afurða. Við eigum í alvöru að
kanna enn frekari kaup á dreifing-
arfyrirtækjum á stærstu mörkuð-
um okkar og við þurfum, ef þess
er nokkur kostur, að byggja upp
eða kaupa fleiri eigin vörumerki
sem þegar eru þekkt á markaðnum.
Mikilvægi sjávarútvegsins í ís-
lensku þjóðfélagi er síst að minnka.
Ég hef þá trú að greinin verði ekki
minna mikilvæg um næstu alda-
mót en hún er í dag. Sóknarfærin
í sjávarútveginum eru enn til stað-
ar. Þau felast í bættri stjómun og
hagræðingu innanlands með því
að stytta leiðina milli framleiðenda
og neytenda og sókn inn á alþjóð-
legan sjávarútveg.
Ajþjóðlegt umhverfi
í stefnumörkun okkar fyrir fram-
tíðina verðum við að gera okkur
grein fyrir að sjávarútvegurinn starf-
ar í cdþjóðlegu umhverfi þar sem
heimurinn er stöðugt að minnka og
návígi okkar við samkeppnisaðilana
er stöðugt að aukast.
Krafan um aukna verkaskiptingu
þjóða og sérhæfingu felur í sér að
hver þjóð einbeiti sér að þvi sem hún
gerir best. Við verðum þess vegna
að meta stöðu sjávarútvegsins og
möguleika hans í framtíðinni í al-
þjóðlegu samhengi en ekki aðeins
með tilliti til skammtíma hagsmuna
innalands.
Magnús Gunnarsson
„ ... sjávarútvegurinn starfar i alþjóðlegu umhverfi þar sem heimurinn er stöðugt að minnka og návígi okk-
ar við samkeppnisaðilann er stöðugt að aukast."
„Viö eigum í alvöru að kanna enn frek-
ari kaup á dreifingarfyrirtækjum á
stærstu mörkuðum okkar og við þurf-
um, ef þess er nokkur kostur, að byggja
upp eða kaupa fleiri eigin vörumerki
sem þegar eru þekkt á markaðnum.“
Af draumafabrikku
„... hrukku margir við er þeir fréttu að 30 börn væru án heimilis hér
í Reykjavik ... “
Eins og flestir vita er nú farið að
tala um spamað hér á landi og aö-
hald og hagræðingu. Trúlega
hljóma þessi orð líkt og nýyröi í
eyrum margra enda hafa þau ekki
þótt „fín“ hér á seinni tímum. Fyr-
ir nokkrum árum vaktist hér upp
pólitísk hreyfing sem vildi vara
þjóðina við erlendri skuldasöfnun.
Sú fylking fékk lítinn byr og sumir
hlógu að slíkri vitleysu.
Ég minnist kunningja míns sem
kom að máh við mig á ofanverðum
dögum Steingríms Hermannssonar
í Stjórnarráðinu og kvartaði mjög
undan illri meðferö á skuldumm.
„Það skulda allir sem einhver veig-
ur er í,“ sagði hann. „Það eru að-
eins aumingjamir sem ekki
skulda.“
Aukin neysla
og innflutningur
Þvi em þessi orö tilfærð hér að
ég hygg að þau hafi bergmálaö
býsna algeng viðhorf. En nú stend-
ur þetta fólk frammi fyrir því að
byijað er að skera niður velferðar-
kerfið vegna skuldasöfnunar og
menn eru hættir að hlæja.
Dr. Jóhannes Nordal, bankastjóri
Seðlabanka, ræddi efnahagsvanda
þjóðarinnar á aðalfundi bankans
nýlega. Hann sagði þar m.a. „í
krónutölu námu lántökur heimil-
anna um fjórðungi hærri fjárhafö
en atvinnuveganna og ríkisins til
samans.“ Um ástæður þessa segir
hann: „Nóg lánsfé var jafnframt í
boði, ekki aöeins frá innlánsstofn-
unum, heldur ekki síst vegna auk-
inna lána út á íbúöaviðskipti, sér-
staklega eftir tilkomu húsbréfa-
kerfisins.
KjaHaiinn
Jón Kjartansson
frá Pálmholti,
form. Leigjendasamtakanna
Þegar htið er á tölur um stór-
aukna neyshi og innflutning á
tímabihnu frá hausti 1990 til vors
1991 annars vegar, og hina gífur-
legu hækkim íbúðalána, og ann-
arra lána til heimilanna á sama
tímabih, fer varla á mihi mála að
þessi þróun ásamt haharekstri rík-
issjóðs, átti meginþátt í auknum
þjóöarútgjöldum og viðskiptahalla
á síðasta ári.“
Og Jóhannes bætir við: „Útfrá
þessu sjónarmiði er húsbréfakerf-
ið, þar sem lánskjör ráðast af mark-
aði, ótvíræð framför frá þeim nið-
urgreiddu lánum sem það tók við
af.“ í framhaldi af þessu nefnir
hann samanburð við önnur lönd
og segir: „Þess vegna sé ég enga
þörf á því að almenn íbúðalána-
starfsemi til einstaklinga sé hér á
landi rekin undir forsjá ríkisvalds-
ins.“ Þama bendir dr. Jóhannes á
hinn stóra þátt húsnæðisstefnunn-
ar í efnahagsyanda þjóðarinnar og
mætti margt fleira um það segja.
Leysir lítinn vanda
Það má hka horfa á þessi mál frá
annarri hhð, sem of sjaldan er gert.
Hvernig er t.d. ástandið í uppeldis-
og skólamálum? Eða á öðmm þeim
sviðum er snerta hinn mannlega
þátt afkomunnar? Nýlega hrukku
margir við er þeir fréttu að 30 böm
væra án heimihs hér í Reykjavík
og hófu fjársöfnun. Um hana er
ekkert nema gott að segja, en hún
ein leysir þó htinn vanda. Hér er
skortur á barnaheimilum og aðeins
einn skóh á höfuðborgarsvæðinu
mun bjóða bömum samfehda
skólavist. Því em böm hlaupandi
á daginn milh heimihs og skóla og
þurfa stundum yfir umferðargötur.
Oft er enginn heima hjá þeim og
þau fá því matinn í sjoppu, afþrey-
inguna í tækjasölum og menning-
una á myndbandaleigum. Jóhanna
Sigurðardóttir félagsmálaráðherra
svarar aðspurð í Mbl. 12. apríl sl.
„Það er annað sem hefur meiri for-
gang í þessu þjóðfélagi. Svo virðist
sem mannleg verðmæti séu á und-
anhaldi. Menn átta sig ekki ahtaf á
hvað þetta kostar í auknum út-
gjöldum til hehbrigðis og félags-
mála.“ Og um afleiðinguna segir
hún ennfremur: „Upplausn heimh-
is, ofbeldi á ýmsum sviðum, vimu-
efnavandamál og jafnvel sjálfsvíg."
Og hvað verður svo um þetta
unga fólk, ef það kemst í gegnum
skólakerfið, sem nú á að skera nið-
ur? Hrafn Sæmundsson, atvinnu-
málafuhtrúi í Kópavogi, svarar því
í Mbl. 23. apríl sl. Ungt fólk „vih
ekki eyða bestu árum ævinnar í
galeiðuþrældóm fyrir einföldum
frumþörfum. Og það er engin
ástæða til að fólk þuifí að gera þetta
í einu ríkasta landi heims."
Þessari sundurlausu frásögn af
samfélagi, þar sem stór hluti fólks
hefur tileinkað sér þá lífsstefnu að
hlaöa sem mest undir sjálft sig, en
senda böm sín á götuna, foreldra
sína á hæh og sjúka út í geymslu-
horn, þar sem pláss kann aö
finnast, er best að ljúka með orðum
Harðar Bergmann.
Hann segir í merkri bók sinni
Umbúðaþjóðfélagið m.a. þar sem
hann ræðir réttláta skiptingu hús-
næðis: „Sem von er reynist það
erfitt í þjóðfélagi endalauss saman-
burðar á lífsþægindum og sam-
keppni einstaklinga um að gera
hlut sinn sem stærstan." Og síðar:
„í ársbyrjun 1989 vora 10.000
manns komnir í biðröð sem taka
mundi 3-4 ár að afgreiða og þurfti
23 milljarða til. - Hugmyndasmiðir
draumafabrikkunnar sem átti að
gefa öllum kost á að eignast meira
og stærra, urðu að viðurkenna aö
rekstrargrundvöhur hennar var
brostinn."
Jón Kjartansson frá Pálmholti
„ ... stór hluti fólks hefur tileinkað sér
þá lífsstefnu að hlaða sem mestu undir
sjálft sig en senda börn sín á götuna,
foreldra sína á hæli og sjúka út í
geymsluhorn... “