Dagblaðið Vísir - DV - 04.09.1992, Side 15

FÖSTUDAGUR 4. SEPTEMBER 1992.
15
Föðurlandsleysingjar
í þorpinu var veriö að drepa fólk.
Fólkið var búið að setja upp hvítan
fána. Það vildi ekki vera drepið.
Fólkið átti bíla og peninga og trakt-
ora, og skartgripi og þeir létu sér
nægja að drepa eina konu í þetta
skiptið, Serbamir - en hirtu góssið.
Það dugði ekki að hengja upp hvít-
an fána því þegar menn ætla sér
að drepa fólk þá taka þeir ekki
mark á hvítum fánum. Og þetta var
um daginn.
Hitler tók ekki mark á því þótt
gyðingur hengdi upp hvítan fána.
Hann taldi það nauðsynlegt - þótt
það væri „leiðinlegt skítverk" - að
drepa fólkið.
Hann taldi þetta meginverkefni
sitt sem stjómmálamanns: að eyða
fólki af tilteknum kynstofni.
Þetta var fyrir hálfri öld.
Rasismi í reynd
En núna hefur það gerst í Evrópu
að menn vilja aftur fara að eyða
fólki. Það fer ekki lengur á milli
mála: þar sem áður hét Júgóslavía
er framkvæmdur rasismi. Serbar
ofsækja Króata og íslama, hrekja
þá burt eða drepa - af því að þeir
eru Króatar eða íslamar en ekki
Serbar - eins og fólk á að vera sam-
kvæmt þeirra skilningi. Það er
flóttamannafulltrúi Sameinuðu
þjóðanna sem segir þetta.
íslendingar em aðilar að Samein-
uðu þjóðunum og engum dettur í
hug að segja sig úr þeim. Það að
vera aðili að Sameinuðu þjóðunum
þýðir þátttöku í því samstarfi þjóð-
anna sem er öflugast og mikiivæg-
ast og þar sem smáþjóðir eins og
við hafa eitt atkvæði rétt eins og
Kínveijar. Við höfum haft mikinn
hag af því að vera í Sameinuðu
þjóðunum, sérstaklega efnahags-
legan - annars sætrnn við ekki ein
að 200 mílna landhelgi okkar. Það
var nefnilega alþjóðlegt samstarf
Kjallariim
Einar Heimisson
sagnfræðingur og rithöfundur
að leysa vandamál fólksins - og það
er eitt af meginverkefnum Samein-
uðu þjóðanna, ekki síður en að
tryggja efnahagslegt sjálfstæði
smáþjóða eins og okkar ef svo ber
undir.
Sameinuðu þjóðimar dreifa hóp-
um flóttamanna á aðildarþjóðim-
ar, sem auk þess leggja fram pen-
inga til starfsins. íslendingar, sem
hlutu tryggingu á efnahagslegu
sjálfstæði fyrir atbeina Sameinuðu
þjóðanna, hafa hins vegar ekki ver-
ið mjög fúsir að leggja fram pen-
inga til þessara verkefna þeirra.
Arið 1989 lögðu hinar Norður-
landaþjóðimar 50-70 sinnum meira
á mannsbarn í þessar stofnanir en
við; þegar þær borguðu 5-7 dollara
á mannsbarn borguðum við 10
sent! Það er slæmt því þannig
„Við brugðumst Tékkum árið 1968. Við
brugðumst gyðingum á fjórða áratugn-
um. I bæði skiptin vissum við hvað var
að gerast, við fordæmdum morðin - en
í bæði skiptin töldum við það verkefni
annarra að hjálpa.“
sem tryggði okkur efnahagslegt
sjálfstæði með þessum hætti.
Að taka og gefa
í alþjóðlegu samstarfi
Þegar menn eru aðilar að alþjóð-
legu samstarfi þá taka menn; og
ekki síður: menn gefa. Einn hluti
þess að taka þátt í alþjóðlegu sam-
starfi er að liðsinna fólki sem á að
drepa í heimalöndum þess, Uðsinna
fólki sem á sér aðeins eitt heima-
land: Sameinuðu þjóðirnar. Stofn-
anir Sameinuðu þjóðanna og flótta-
mannafulltrúi þeirra vinna að því
kynnum við okkur á alþjóðavett-
vangi og þeir sem leggja lítið af
mörkum í shku samstarfi - og vilja
láta aðra gera hlutina fyrir sig -
geta ekki búist því að eiga þar
öfluga bandamenn ef eigin hags-
munamál ber á góma.
Þegar íslendingar brugðust
Þegar Hitler var að drepa fólk
fyrir hálfri öld átti það sér ekki
öfluga bandamenn annars staðar -
menn vildu ekki trúa; og ekki
hjálpa. Hérlendis áttu fórnarlömb
nasismans sér einkar fáa talsmenn,
,Við bregðumst ekki núna því við vitum núna betur, við vitum um hvað
:r að ræða ... “ Símamynd Reuter
og það fólk sem vildi hðsinna þeim
fékk þá einkunn að vera „ekki“
íslendingar. Glæpir Hitlers voru
rasismi í reynd. Núna er verið að
framkvæma rasisma í reynd í
Júgóslavíu - rasisminn er aflgjafi
stríðsmannanna þar rétt eins og
Hitlers - og það er staðreynd máls-
ins, það er ástæða þess að við verð-
um að fylgjast með, gaumgæfa; og
taka á móti fólki með hvíta fána
ef þörf krefur: ef Sameinuðu þjóð-
inar biðja okkur um það - en helst
óbeðin.
Við brugðumst Tékkum árið 1968.
Við brugðumst gyðingum á fjórða
áratugnum. í bæði skiptin vissum
við hvað var að gerast, við for-
dæmdum morðin - en í bæði skipt-
in töldum við það verkefni annarra
að hjálpa. Samt er aðstaða okkar
betri til þess en flestra annarra að
hjálpa þvi atvinnuleysið er hér
miklu minna.
Við bregðumst ekki núna því við
vitum núna betur, við vitrnn um
hvað er að ræða: við erum öll ís-
lendingar og við vitum hvað það
þýðir að vera íslendingur; að eiga
atkvæði, að vera ein af Sameinuðu
þjóðunum, heyrast, skiija, hlusta;
það er að vera íslendingur í nútím-
anum. Á fjórða áratugnum bjuggu
menn til orðið „foðurlandsleys-
ingi“. Menn notuðu það til að
skamma þá sem ekki voru taldir
„þjóðernissinnaðir". í nútímanum
eru skilgreiningamar aðrar. Föð-
urlandið birtist í samtímanum sem
foðurland sem er aðih að samfélagi
þjóðanna, sem er aðih að Samein-
uðu þjóðunum - og þar viljum við
vera fullght land sem gefur og tek-
ur og á sinn sess meðal hinna - en
engir „fóðurlandsleysingajar".
Þá gleymum við ekki foðurlands-
leysingjunum í Júgóslavíu!
Einar Heimisson
Sumarspamaður námsmanna:
Nýtið foreldra til
hlutafjárkaupa
Fiölmargir námsmenn eru um
þessar mundir að velta því fyrir sér
hvemig best sé að ávaxta hluta
sumartekna sinna th frambúðar.
Þeir sem höfðu þokkalegar tekjur
í siunar geta án efa lagt eitthvað
fyrir til íbúðarkaupa eða tíl að nota
þegar haldið verður í nám erlendis.
Bankamir vita greinUega að um
myndarlegan hóp er að ræða og
slást um hylli hans með aUs kyns
gylhboðum.
Fæst þessara tílboða standast þó
samanburð við þann möguleika
sem hér er til umfjöUunar. Þessi
möguleiki felst í því að þeir sem
ftUlnýta persónuafslátt sinn og
greiöa skatta geta fengið hluta
skattsins endurgreiddan ef þeir
kaupa hlutabréf í einstökum fyrir-
tækjum eða í hlutabréfasjóðum.
Þannig geta hjón, sem kaupa
hlutabréf fyrir 190 þúsund krónur
fyrir næstu áramót, fengið 76 þús-
und krónur endurgreiddar í ágúst
á næsta ári. Líklega greiða margir
foreldrar námsmanna umtalsverða
skatta en hafa ekki tök á að nýta
sér þennan kost á endurgreiðslu.
Því ætti það að vera auðsótt fyrir
marga námsmenn að fá að nýta
foreldrana eða aðra vini og vanda-
menn til hlutabréfakaupa. Aðferð-
in er í fullu samræmi við tílgang
laganna um skattaafsláttinn, þ.e.
að auka þátttöku einstaklinga í at-
vinniUífinu.
Kjallaiiim
Glúmur Jón Björnsson
efnafræðinemi
Hverjar eru reglurnar?
í stuttu máh eru reglurnar, sem
um þennan skattaafslátt gUda,
þannig að einstakhngur, sem greið-
ir skatta, getur keypt hlutabréf fyr-
ir aUt að 100 þúsund krónur og
fengið 40% upphæðarinnar endur-
greiddar við skattauppgjör í ágúst
á næsta ári. Hjón geta tvöfaldað
þessa upphæð og geta því keypt
bréf fyrir 200 þúsund krónur og
fengið 40% eða 80 þúsund endur-
greidd næsta ár. Eina skUyrðið er
að kaupandi eigi bréfin í minnst tvö
ár.
Það var sett eftir að menn höfðu
stundað það að koma á síðasta opn-
unardegi ársins í hlutabréfasölum-
ar og kaupa bréf sem þeir seldu svo
á fyrsta opnunardegi eftir áramót.
Sumir gengu jafnvel svo langt að
greiða fyrir bréfin með innstæðu-
lausum ávísunum rétt fyrir lokun
og seldu þau svo aflur um leið og
opnað var eftir áramótin og hlupu
með peninginn (sem þeir höfðu
aldrei átt) og lögðu hann inn á ávís-
anareikning sinn.
. menn höfðu stundað það að koma
á síðasta opnunardegi ársins í hluta-
bréfasölurnar og kaupa bréf sem þeir
seldu svo á fyrsta opnunardegi eftir
áramót.“
Reglur um skattaafslátt vegna hlutabréfakaupa einstaklinga voru hertar
og nú virðist eiga að fella þennan afslátt niður.
Dæmi um mennta-
skólanema
Hann sleppti því að fara á „hátíð
orgs og ælu“ og hafði vit á því að
láta ekki draga af sér skylduspam-
að. Hann á því um 80 þúsund sem
hann er thbúin til að leggja til hhð-
ar fyrir framtíðina. Foreldrar hans
hafa ekki tök á að nýta sér skattaaf-
sláttinn sem fæst við hlutabréfa-
kaup og hann semur því við þá.
Þeir kaupa fyiir hann hlutabréf
fyrir þessa peninga og afhenda
honum endurgreiðluna sem kemur
frá skattinum í ágúst á næsta ári.
Sú upphæð er 32 þúsund.
Að tveimur árum hðnum getur
menntaskólaneminn svo farið að
bíða eftir rétta tækifærinu til að
selja bréfin aftur. Ef th vih lætur
það á sér standa og ef th vih neyð-
ist hann th að selja bréfin á svipuðu
verði eða lægra en hann keypti þau
á. Ekki er þó trúlegt að sá skaði
nægi th að hann endi í tapi, þar sem
hann hefur heh 40% upp á að
hlaupa. Hitt gæti svo aht eins gerst
að bréfin skhuðu sjálf hagnaði og
hehdarávöxtun yrði yfir 40%!
Nýtið kosti hlutabréfasjóða
Th að lágmarka hugsanleg
skakkaföh af völdum lækkunar á
gengi hlutabréfa 1 einstökum fyrir-
tækjum bjóða verðbréfafyrirtækin
upp á svonefiida hlutabréfasjóði.
Þeir em settir saman úr hlutabréf-
um marga fyrirtækja og því mun
áhættuminni en bréf í einstökum
fyrirtækjum. - Kaupþing, Verð-
bréfamarkaður íslandsbanka og
Fjárfestingarfélagið Skandia bjóða
t.d. öh upp á slíka sjóði.
Verð á hlutabréfúm hefúr al-
mennt lækkað það sem af er þessu
ári eftir mikla uppsveiflu árin þar
á undan. Það er því hægt að gera
mun betri kaup núna en t.d. fyrir
einu ári.
Ef th vih er þetta síðasta árið sem
hægt er að nýta þessa leið, því fyr-
ir Alþingi hggur lagafrumvarp um
að feha þennan skattaafslátt niður.
Það er því um að gera að nýta þetta
tækifæri th góðrar ávöxtunar. Með
því era slegnar tvær flugur í einu
höggi. - Tekjur þínar og fleiri ein-
staklinga auknar en tekjur ríkisins
minnkaðar.
Glúmur Jón Björnsson