Dagblaðið Vísir - DV - 21.06.1993, Blaðsíða 14

14
MÁNUDAGUR 21. JÚNÍ 1993
Útgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÖLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÖNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTI 14. 105 RVlK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖ.LMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð í lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Borgarstjóraein vígi?
Sá orðrómur er á kreiki að minnihlutaflokkamir í
borgarstjóm Reykjavíkur hyggist reyna að sameinast um
eitt borgarstjóraefni þegar gengið verður til kosninga að
ári. Haft er fyrir satt að þreifmgar séu í gangi og hug-
myndinni vel tekið.
Ráðabruggið gengur út á það að hver flokkur bjóði
fram sinn hsta sem fyrr en lýsi fyrirfram yfir stuðningi
við eitt borgarsijóraefni, nái þeir meirihluta. Leitast verð-
ur við að hafa sömu áherslumar í stefnuskrá fyrir kosn-
ingamar til að draga úr tortryggninni um sundurlyndi
margra flokka sem settust við stjómvölinn.
Ef úr verður kemur upp ný og fróðleg staða í borgar-
stjómarkosningum. Ef að líkum lætur mun Sjálfstæðis-
flokkurinn tefla fram borgarstjóraefni eins og jafnan fyrr
og þannig munu þessar kosningar að öllu öðm óbreyttu
snúast um þær tvær persónur, sem í framboði verða til
embættisins, fremur en stjómmálastefnur þeirra flokka
sem bjóða fram.
Enginn vafi er á því að minnihlutaflokkarnir munu
styrkja stöðu sína að mun með sameiginlegu framboði
til borgarstjóra. Sjálfstæðisflokkurinn hefur alla tíð getað
notað glundroðagrýluna sér til framdráttar enda hugnast
kjósendum lítt stjóm margra flokka. Reynslan frá 1978
tU 1982 er ólygnust í þeim efnum, en þá náðu vinstri flokk-
amir meirihluta í Reykjavík og góður og gegn verkfræð-
ingur var valinn sem borgarstjóri, eftir að kosningum
lauk, án þess að hann fengi nokkum tímann að verða
annað en embættismaður þríeykis Alþýðubandalags,
Alþýðuflokks og Framsóknarflokks. Stjóm borgarinnar
misheppnaðist gjörsamlega með þessu fyrirkomulagi og
sporin hræða enn.
Með því að sameinast um vinsælan frambjóðanda áður
en kosningabaráttan hefst og tefla honum fram er að
nokkm leyti slegið á hræðsluna og áróðurinn um glund-
roðann. Viðkomandi borgarstjóraefni stæði mun betur
að vígi ef kosningamar ynnust. Hann yrði pólitískur leið-
togi.
Staða Sjálfstæðisflokksins er ekki góð um þessar
mundir. Hvorki á landsvísu né í borgarstjóm. En ofan-
nefnt útspil minnihlutaflokkanna gæti verið vatn á myllu
Sjálfstæðisflokksins. Flokkurinn vissi þá við hvaða and-
stæðing væri að berjast. Borgarstjóraeinvígi mundi ein-
falda valið fyrir kjósendur. Það mundi skerpa fylgi Sjálf-
stæðisflokksins sem hingað til hefur byggst á þeirri ein-
földu formúlu að Reykvíkingar hafa í marga áratugi tal-
ið farsælla að borginni sé stjómað af einum samhentum
hópi fremur en mörgum ólíkum.
Það sem skiptir mestu máh í þessu sambandi er sú
póhtíska staðreynd að kjósendur em orðnir þreyttir á
of miklum völdum stjómmálaflokkanna og fráhverfir
þeim grettistökum sem goggunarröð, einkavinavæðing
og flokkavaldið yQrleitt hefur í íslensku þjóðlífi. Óháð
framboð og uppreisn gegn flokkaveldinu gerist æ áleitn-
ari, Ef flokkamir eiga að endumýja traust sitt og vhja
svara kahi tímans er það grundvallarskilyrði að þeir tefh
fram nýju hði og nýjum andhtum sem em sótt í raðir
fjöldans en ekki til flokksjötunnar.
Breyttar áherslur í borgarstjómarkosningum geta
hrist upp í kjósendum og bjargað staðnaðri flokkaskipan
og úreltri togstreitu þeirra í milh. Hvorki Sjálfstæðis-
flfokkurinn né minnihlutaflokkarnir í borgarstjóm geta
búist við kosningaáhuga eða góðum baráttuanda við
óbreyttar aðstæður. Fólk er einfaldlega gengið af flokks-
trúnni. EhertB.Schram
Gottfordæmi besti
kennarinn
Konfúsíus á það sammerkt með
flestum öðrum siðspekingum, að
hann telur gott fordæmi betri
kennara en tilskipanir opinberra
aðila. Fræg eru orð hans: „Stjóm í
krafti dygða má líkja við Pólstjörn-
una, sem situr staðfost í sæti sínu
umkringd stjarnafjöld."
Á öðrum stað segir Konfúsíus:
„Því þarftu að drepa til að stjóma?
Ef þú sækist eftir því, sem er gott,
þá verður alþýðan góð. Dygð hefð-
armanna er eins og vindurinn,
dygö smámenna er eins og grasið.
Grasið sveigist alltaf í vindinum,
þegar hann blæs yfir það.“
„Spekimál Konfúsíusar eru eins konar Hávamál Kinverja, siðalögmál
þeirra fært í letur.“
Fleiri þjóðir en við íslendingar eiga
fomar bækur, sem þær bera virð-
ingu fyrir eða vitna til á tyflidögum.
Spekimál Konfúsíusar em eins
konar Hávamál Kínveija, siðalög-
mál þeirra fært í letur. Mér til mik-
illar ánægju rakst ég fyrir skömmu
á þýðingu Ragnars Baldurssonar á
Speki Konfúsíusar, sem Kínveijar
kaJla raunar Kong Fuzi, beint úr
frummálinu. Bókaútgáfan Iðunn
gaf hana út árið 1989. Hér langar
mig til að fara örfáum orðum um
þann stjómmálaboðskap, sem get-
ur að líta í þessu eldgamla riti, en
Konfúsíus var uppi árin 551^479 f.
Kr.
SpekiKonf úsíus-
ar og íslendingar
Siðspilling og málspilling
Konfúsíus á viturlegt svar við
spumingu eins lærisveins síns: „Ef
fursti Wei-ríkis fæli meistaranum
stjóm ríkis síns, á hveiju myndir
þú þá byrja?“ Svarið er þetta: „Ég
hlýt að byija á leiðréttingu nafna.“
Konfúsíus vissi, eins og George
Orweli löngu síðar, að siðspilling
hefst jafnan á málspilhngu. Þetta
sést vel hér á íslandi þegar orðum
er skipulega snúið upp í andstæður
sínar, „víðsýni" er til dæmis ekkert
annað er auðsveipni við sérhags-
muni og „frjálslyndi" jafngildir ör-
læti á almannafé.
Skilgreining Konfúsíusar á hinni
ákjósanlegustu sljómskipan vekur
líka til umhugsunar um stjóm-
máladeilur á okkar dögum. Hún er
stutt og laggóð: „Nærstaddir gleðj-
ist og fjarstaddir korni." Sam-
kvæmt því ætti helst að athuga,
hvemig menn greiöa atkvæði með
fótunum, þegar velja á stjómskip-
an. Sú atkvæðagreiðsla leiðir ótví-
rætt í ljós, að kapítalismi sé ákjós-
anlegastur. Menn vilja frekar búa
í Bandaríkjunum en Mexíkó, frek-
ar í Hong Kong en Kínaveldi.
Því meiri kapítalismi sem stund-
aður væri' á Islandi, því líklegra
væri með öðrum orðum, að íslend-
ingar héldu hér kyiru fyrir, en
landið breyttist ekki í þjóðgarö.
Meö gagnkvæmni að
leiðarstjörnu
Siðaboðskapur Konfúsíusar
KjáUaiinn
Dr. Hannes Hólmsteinn
Gissurarson
dósent í stjórmálafræði
hvíldi á gagnkvæmnishugtakinu.
Hann var eitt sinn spurður: „Er
eitthvert orð, sem hafa má að leið-
arljósi alla ævi?“ Því svaraði hann
svo: „Það er þá helst orðið tillits-
semi: Leggðu ekki á aðra menn
það, sem þú vilt ekki, að lagt sé á
þig.“ Þetta er eins konar lágmarks-
útgáfa af boðorðinu í Matteusar-
guðspjalh: „Það, sem þér vhjið, að
aðrir menn gjöri yður, það skuluð
þér og þeim gjöra.“
Konfúsíus gengur skemur en
Kristur; hann krefst minna af okk-
ur mönnunum; en segja má, að
kenning hans fahi að sama skapi
betur að manneðlinu; hann er
raunsær, hagsýnn og jarðbundinn.
Hann leggur líka áherslu á lang-
tímahugsun fremur en skamm-
sýni. „Sá, sem hugsar ekki langt,
þarf einatt að hafa áhyggjur af því,
sem er á næstu grösum," segir
hann.
Getur verið, að þeim þjóðum af kín-
verskum uppruna, sem lausar hafa
verið við kommúnisma, hafi vegnað
svo vel síðustu áratugi, af því að þær
hafi ávaxtað arf Konfúsíusar?
Hannes Hólmsteinn Gissurarson
„Konfúsíus gengur skemur en Kristur;
hann krefst minna af okkur mönnun-
um; en segja má, að kenning hans falli
að sama skapi betur að manneðlinu;
hann er raunsær, hagsýnn og jarð-
bundinn.“
Skoðaiúr annarra
Málin verði endurskoðuð
„Nokkur dæmi hafa einnig komið upp í kringum
sýslumannsembætti landsins, þótt engin séu eins
sláandi og það sem nú er að gerast á Siglufirði. Þar
virðist hafa ríkt ástand sem enginn þekkir hhðstæðu
um hér á landi án þess að eftir því hafi verið tekið
af eftirhtsaðhum í dómsmálaráðuneytinu.. .Þetta
hlýtur að leiða hugann að því hvort ekki sé þörf á
að endurskoða eitthvað máhn inni í dómsmálaráðu-
neytinu. Það virðist ekki duga að skipta um ráð-
herra og aöstoðarmann hans með reglulegu milli-
bih.“
Úr forystugrein Pressunnar 16. júní.
Skjól í upprunanum
„Vaxandi erlend samskipti auka þörfina fyrir
þjóöfélagsþegnana að finna sér skjól i uppruna sínum
og þjóðlegum sérkennum. Slíkt er jafn heiibrigt og
ofstækisfuh þjóðemishyggja er óhehbrigð. Fordóma-
laus yfirsýn er nauðsynleg jafnhhöa rækt við þjóð-
menninguna.“
Úr forystugrein Tímans 17. júní
Úrræðalaus f lokkur
„Sá hresshegi andblær sem fylgdi Kvennahstan-
um hefur breyst í lognmohu. Flokkurinn hefur á að
skipa einum kröftugum talsmanni sem höfðar th
almennings. Þaö dugar skammt fyrir flokk sem hef-
ur engar hugmyndir, engin úrræði, enga stefnu.
Phsaþytur Kvennahstans á Núpi boðar ekkert nýtt.
Jóhanna Sigurðardóttir varaformaður Alþýðu-
flokksins hefur haft margfalt meiri áhrif á glæsheg-
um ferh en samanlagöur þingflokkur Kvennahstans
í tíu ár.“
Úr forystugrein Alþýðublaðsins 17. júní.