Dagblaðið Vísir - DV - 20.09.1993, Blaðsíða 15

MÁNUDAGUR 20. SEPTEMBER 1993
15
Frelsið er ekki fyrir
fátæklingshelvítin
Aldeilis er þaö ótrúlegt hvaö
sumir menn lenda í miklu basli
fyrir það eitt að hafa ekki lært
gamla máltækiö: í upphafi skyldi
endirinn skoða. Þannig fór fyrir
stjórnmálamönnunum okkar,
þeim sem sitja viö stjómvölinn
núna.
Höfðu þeir kannski gleymt máls-
hættinum, eða töldu þeir sig ekkert
hafa meö gömul íslensk þjóðfræði
að gera, þar sem þeir höfðu marga
og stóra doðranta fulla af útreikn-
ingum og speki hagfræðinga úti í
löndum?
Hamingjusamir öreigar
Einhvers staðar á lífsleiðinni
hafði þeim áskotnast sú viska að
frelsi til allra athafna væri boðorð
nútímans; frelsi til að græða, frelsi
til að fara á hausinn, frelsi til að
verða atvinnulaus, frelsi þeirra
sterku til að ráðskast með þá veiku,
frelsi þeirra veiku til að láta þá
sterku ráðskast með sig, frelsi til
að gefa skít í verkalýðsfélög og
samninga, frelsi til allra samninga
við útlendinga, þar með talið að
selja þeim land og þjóð ef svo ber
undir, frelsi til alls nema þess sem
er bannað.
Þaö stendur í doðröntunum
þeirra að verði frelsið nógu algjört
þurfi engu að stjórna þaðan í frá
Kjallarinn
Sigurjón Valdimarsson
blaðamaður
því að útreikningamir og spekin
jafngildi náttúrulögmáli sem sjálf-
krafa tryggi að gott jafnvægi sé á
öllu og allir verði hamingjusamir.
Miðstýring er ljótasta orðið í þeirra
orðabók.
Nú hafa þessir menn hrint hug-
myndum fræðinganna í fram-
kvæmd og þjóðin er afskaplega feg-
in aö fá allt þetta frelsi eftir fjötra
liöinna ára sem þvinguðu hana til
aö hafa það gott, með góðu eða illu.
Margir tóku fljótt við sér og drifu
sig í gjaldþrot, somir til að velta
„Sagt er að 1 sumum löndum gildi sú
regla að það sé leyft sem ekki er sér-
staklega bannað, í öðrum að það sé
þannað sem ekki er sérstaklega leyft.
I þriðja lagi eru bananalýðveldin þar
sem einhver toppfígúra ákveður eftir
geðþótta hverju sinni hvað sé bannað
og hvað leyft.“
„Örfáir kaupmenn tóku frelsishjalið alvarlega og héldu að meining væri
á bak við það. Þeir pöntuðu ódýrt smjörlíki og kjötvörur frá útlöndum
til að selja almenningi fyrir þriðjung þess verðs sem hér hafði tiðkast."
skuldum sínum yfir á aðra, og tóku
þá með sér sem ekki höfðu vit á
að nýta sér strax frelsið til að fara
á hausinn.
Nú er allt í góðu gengi, fleiri verða
gjaldþrota með hverjum deginum
sem Uður, séð er fram á að atvinnu-
leysingjum fjölgi verulega með
haustinu, þeir ríku verða stöðugt
ríkari og þeir fátæku fátækari og
allir eru hamingjusamir af því að
þeir eru frjálsir að því að hafa þetta
svona.
Þrenns konar lög
En skyndilega dró bliku á loft.
Örfáir kaupmenn tóku frelsishjalið
alvarlega og héldu að meining væri
á bak við þaö. Þeir pöntuðu ódýrt
smjörlíki og kjötvörur frá útíönd-
um til að selja almenningi fyrir
þriðjung þess verðs sem hér hafði
tíðkast.
Þá vandaðist máhð. Það stóð
aldrei til að fátækUngshelvítin
(Meyja á Brekkunni í Heimsljósi
Laxness) ættu að njóta góðs af
frelsinu, það var hugsað fyrir frels-
iseigendurna.
Hvernig datt kaupmannaflárun-
um í hug aö gera þétta? Það er ekki
þaö að bændur megi ekki fara á
hausinn eins og aðrir, en aUtof
mörg þingsæti frelsisflokksins eru
í hættu ef þetta verður liðið. Á hinn
bóginn væri skoUi gott að fá vænt
jöftumargjald í kassann og stöðva
um ieið þann ósóma að almenning-
ur fengi ódýran mat.
Sagt er að í sumum löndum gildi
sú regla að það sé leyft sem ekki
er sérstaklega bannað, í öðrum að
þaö sé bannað sem ekki er sérstak-
lega leyft. í þriöja lagi eru banana-
lýðveldin þar sem einhver topp-
fígúra ákveður eftir geðþótta
hverju sinni hvað sé bannað og
hvað leyft.
Þegar þetta er skrifað togast flór-
ir ráðherrar á um málið. Á meðan
getur landslýður velt fyrir sér
hvort frelsi sé leyft, bannað eða
miðstýrt á íslandi.
Sigurjón Valdimarsson
„Forréttindakerf i leigubílstjóra"
Við leigubílstjórar erum orðnir
langþreyttir á sífelldum dylgjum
Sigurðar Sigurjónssonar, stöðvar-
stjóra á Greiðabílastöðinni, í okkar
garð. Við höfum í áraraðir þurft
að búa við skipulega rógsherferð
hans í okkar garð þar sem hann
telur sig vera í einkastríði við okk-
ur leigubílstjóra.
Engin undantekning er á þessu
þegar Sigurður ritar grein í DV 25.
ágúst síðastliðinn. Þar veitist hann
að okkur leigubílstjórum með því-
líkum ósannindum að það verður
að teljast afrek að koma svo miklu
rugli saman í eina grein.
Málaferli á
fölskum forsendum
Það sem lýsir Sigurði best og
mannréttindamáli hans er að nú
er hann allt í einu farinn aö kalla
sig stöðvarsflóra en á meöan á
málinu stóð í Strassborg kallaði
KjaUarinn
Óskar Sigurðsson
leigubílstjóri
hann sig leigubílsflóra. Með þessu,
og öðru sem hann hefur sagt í kjöl-
far dómsins, er hann í raun að við-
urkenna að hann hafi farið í þessi
málaferli á fólskum forsendum.
Staðreyndin er sú að tilgangur Sig-
urðar var ekki sá að segja sig úr
Frama heldur brjóta niður tak-
mörkun leigubifreiða eins og hún
er nú.
Sigurður heldur því fram í grein-
inni að það verði að endurskoða
takmörkun á flölda leigubifreiða í
kjölfar þátttöku okkar í EES. Jafn-
framt heldur hann því fram að
neytendur séu ánægðir með afnám
takmörkunar á flölda leigubifreiða
í Svíþjóð, m.a. vegna lægra verðs.
Hins vegar er staðreyndin sú að
það er takmörkun á flölda leigubif-
reiða í hverju einasta EB-landi og
að auki bæði í Bandaríkjunum og
Kanada. Afnám takmörkunar í
Svíþjóö hefur mistekist hrapallega
og komiö mikið niður á viðskipta-
vinum leigubifreiða, m.a. með
hærra verði og óöryggi. Reynslan
í Svíþjóð hefur þaggað niður í tals-
mönnum afnáms takmörkunar á
öðrum Norðurlöndum.
Sjúkt forréttindakerfi
I lok greinar sinnar segir Sigurð-
ur að við leigubifreiðastjórar búum
við sjúkt forréttindakerfi, m.a.
vegna þess að við fáum 20-30% af-
slátt af nýjum bílum. Þetta, eins og
annaö í greininni, er fiarstæða.
Staðreyndin er sú að flestar leigu-
bifreiðar eru vegna lægra vöru-
gjalds 8,8% ódýrari en aðrar fólks-
bifreiðar, að uppfylltum ákveðnum
skilyrðum. En skilyrðin eru svo
ströng að aðeins lítill hluti bifreiða-
stjóra getur nýtt sér þetta. Eftir
stendur aö leigubifreiðar bera
hærri vörugjöld en aðrar bifreiðar
sem gerðar eru út í atvinnuskyni,
þ. ,á m. sendibílar.
Þá heldur Sigurður því fram að
við leigubílstjórar höfum komið því
í kring að ekki sé innheimtur virð-
isaukaskattur af leiguakstri. Þetta
er enn ein flarstæðan. Bifreiða-
stjórafélagið Frami hefur ekki sett
sig upp á móti því að vsk. sé inn-
heimtur af leiguakstri. Enda þurf-
um við að greiða fullan virðisauka-
skatt af okkar aðfongum á meðan
aðrir fá hann frádreginn sem inn-
skatt. Skoðun mín er sú að sam-
keppnisstaða okkar myndi batna
ef við værum inni í virðisauka-
skattskerfinu.
Það er undarlegt að öll fiölmiðla-
umræða um leiguakstur á íslandi
skuli snúast um rógburð eins ein-
staklings á hendur okkur leigubíl-
stjórum. Er ekki kominn tími til
að beina umræðunni í annan far-
veg? Er ekki kominn tími til að við
ræðum um það af hverju þjónusta
leigubíla er ódýrari hér en á öðrum
Norðurlöndum, af hverju þjónust-
an er betri hér en á öðrum Norður-
löndum og hvers vegna strangt
aðhald varöandi leiguakstur á fólki
er nauðsynlegt?
Óskar Sigurðsson
„Það er undarlegt að öllfjölmiðlaum-
ræða um leiguakstur á íslandi skuli
snúast um rógburð eins einstaklings á
hendur okkur leigubílstjórum. Er ekki
kominn tími til að beina umræðunni í
annan farveg?“
Meðog
Erundlrbúnlngstíminn
fyrírsameiningu
sveitarfélaganægur?
Umræðan
hefur
staðiðlengi
„Umræða
um þetta mál
hefur staðið
hátt í þrjá
áratugi meðal
sveitarstjórn-
armanna. Ég
held að flestir
heföu kosið Bragi Guðbrands-
rýmritímatil son, aðstoðarmaður
undirbúnings féiagsmálaráð-
en málið var herra.
ekki orðið nægilega þroskað fyrr
en núna. Menn vildu ekki taka
sameiningarumræðuna upp á
nýjan leik eftir næstu sveitar-
sflómarkosningar vegna þess aö
nýir sveitarsflórnarmenn myndu
óska eftir fresti til að geta kynnt
sér máliö og þvi var ákveðið að
gera þetta núna. Við urðum að
velja dagsetningu í nóvember
vegna þess að önnur umferð sam-
einingarkosninganna verður að
fara fram fyrir sveitarsflórnar-
kosningarnar í maí.
Umræðan i sameiningarmálinu
hefur alltaf verið bundin við
sveitarstjómarmenn. Þeir hafa í
gegnum tíðina margoft ályktað
um stækkun sveitarfélaga og
sameiningu þeirra. Þær tillögur
sem umdæmanefndirnar gera
núna eru í stórum dráttum lagðar
ffam í samráði við viðkomandi
sveitarsflómir. Kosninganiður-
staða fæst eítir atkvæðagreiðslu
að undangenginni ítarlegri um-
ræðu og kynningu. Núna fómm
við inn í kynningartímabil sem
mun standa í tiu vikur þar sem
almenningur fær upplýsingar og
tekur afstöðu til málsins."
í styttra lagi
„Þó að ég sé
sameiningar-
sinni þá tel ég
undirbún-
ingstímann
vera í styttra
lagi. Ég tel að.
meiri tima
hefði þurft til
að
kynna
Olafur Kristjánsson,
sameining- b3Biarst[óri ‘ Bol‘
artillögurnar un9arvk'
fyrir kjósendum og ná fram um-
ræðu meðal almemúngs til að ná
sem bestum árangri í nóvember.
Ég hefði haldið að umræöa um
sameiningarmálin þyrfti að vera
í flóra til sex mánuði áður en
kosið væri um sameininguna og
því heföi ég kosið að mun lengri
tími væri til stefnu til kynningar,
umræðu og skoðanaskipta um
þetta stóra og mikla mál.
Mikilvægt er að kynna mál af
þessu tagi á sem bestan hátt
þannig aö fólk sé vel upplýst þeg-
ar það tekur afstöðu. Ymís sveit-
arfélög hyggjast halda borgara-
fundi en fundaformið er að mínu
mati úrelt. Ég hefði kosið að nýta
betur svæðisútvarp, héraðs-
fréttablöð og ýrais félagasamtök
þar sera fólk mætir á fundi og fær
upplýsingar og tjáir sig um málin.
Því er ekki að leyna að fólki
finnst það ektó hafa fengiö nægi-
lega miklar upplýsingar til aö
taka jafhafdrifaríka ákvörðun
eins og í þessu máli. Skammur
tími er til stefnu og þvi talar fólk
frekar um þetta út frá tilfinninga-
legu en vitrænu sjónarmiði. Það
spillir fyrir skynsamlegii niður-
stööu í málinu.“
-GHS