Dagblaðið Vísir - DV - 22.01.1994, Qupperneq 10

10
LAUGARDAGUR 22. JANÚAR 1994
Maturinn getur haft áhrif á heilsuna:
Áhugi á heilsu-
fæði fer vaxandi
- sykumeysla er þó ennþá allt of mikil
Gunnhildur Ulfsdóttir segist aldrei hafa fengið flensu eða kvef síðan hún breytti mataræði sínu fyrir sautján árum.
Allt sem maður borðar hefur
áhrif á líðan manns. Maturinn get-
ur haft áhrif á hvort þú ert í góðu
eða vondu skapi, hvort þú ert
þreyttur eða vel upplagður. Auk
þess getur maturinn haft áhrif á
skerpuna í heilanum. í nýlegu hefti
af Norsk Ukeblad er grein sem fjall-
ar um áhrif fæðunnar á heilsu
manna. Um þetta hefur mikið verið
rætt hér á landi að undanfórnu og
svokallaðar heilsubúðir hafa mjög
rutt sér til rúms en ekki er langt
síðan þær voru óþekktar.
Margir íslendingar eru sér þess
meövitandi að fæða þeirra getur
orsakað slæma líðan og hafa því
gjörbreytt mataræðinu. Sykur-
neysla er mjög mikil á íslandi og
hefur stundum verið talað um að
ef sykurinnflutningur væri bann-
aður myndi kostnaður við heil-
brigðiskerfiö minnka tíi muna.
Mikið sykurát getur valdið þreytu
og sleni hjá fólki.
Ef þú vilt vera vel vakandi og í
góðu formi áttu ekki að úða í þig
kolvetnisríkri fæðu eins og pasta,
brauði, kexi, kökum og sætíndum
eða feitmeti. Sérstaklega á að forð-
ast karamellur, súkkulaði og hun-
ang eða sykur í kaffi og te. í staðinn
áttu aö borða próteinríka fæðu eins
og t.d. hverslags sjávarréttí, kalk-
ún, léttmjólk og magurt kjöt. Best
er að borða um það bil 100-120
grömm af próteinríkri máltíð á dag.
Ekki er gott að borða of mikið. Pró-
teinið kemur í veg fyrir að kolvetn-
ið geri fólk syfjað og slappt.
Kaffi skal
drukkið í hófi
Fólk drekkur kaffi til að hressa
sig við. í sumum tilvikum gerist
það en of mikið kaffiþamb er ekki
heilsusamlegt og getur gert fólk
kvíðafullt. Kaffi ætti því að drekka
í hófi. Þeir sem hafa verið mikhr
kaffidrykkjuménn en vilja hætta
ættu að hafa í huga að fráhvarfs-
einkenni geta gert vart við sig í
formi höfuöverkjar, kvíða eða
þunglyndis. Slík fráhvarfseinkenni
geta staðið yfir allt frá einum degi
upp í eina viku. Rannsóknir sýna
að einn bolli af kaffi gefur fólki
sömu áhrif dag eftir dag þannig að
ekki þarf að auka koffeinmagniö til
að fá sömu áhrif.
Efni sem fást úr ávöxtum, græn-
meti og hnetum hefur mikil áhrif
á heilann og þess vegna ætti fólk
að borða ríkulega af þessum fæðu-
tegundum. Sérstaklega er mælt
með spergilkáli, eplum, perum,
ferskjum og vínberjum. Oft vilja
húðvandamál koma upp hjá kon-
um á miðjum aldri en það gætí
verið vegna vöntunar á sinki en
það má fá úr fiski, skeldýrum,
baunum og komríkum morgun-
verði. Ostrur eru sérstaklega sink-
miklar en um 30 grömm af þeim
gefa 20 mg af sinki.
Grænmeti gott
fyrir skapið
Andlegt ástand, t.d. skap, getur
ráðist af hvort líkamann vantar
eitthvert vítamín. Grænmeti, lifur
og baunir hefur áhrif á skapið. Ef
líkamann vantar „folinsýru" getur
manneskjan orðið pirruð, þreytt og
gleymin. Til að uppfylla daglega
þörf af þessu efni er gott að borða
hálfan bolla af soðnu spínatí, lins-
um eða lifur. Rannsóknir benda
einnig til þeSs aö þeir sem ekki fá
nægilega mikið „selen“ í fæðunni
eru í meiri hættu að verða þung-
lyndir. Selen fæst úr öllum sjávar-
réttum, hnetum, komi og kjötí.
Auk þess virðist vera að selen
gefi likamanum mótstööu gegn
sjúkdómum. Rannsókn í Finnlandi
benti til þess að aldrað fólk sem
fékk ríkulega af selen og E vítamíni
var mun léttara í skapi og leiö þess
vegna mun betra en ella. Hægt er
að fá nægilegt magn af selen með
því að borða 100-120 grömm af tún-
fiski, lifur eða 150 grömm af kom-
brauði á dag.
Margir vita að hvítlaukur hefur
mjög góða áhrif á heilsuna. Hvít-
laukur hefur áhrif á kólesteróhð
og þeir sem borða hvítlauk að stað-
aldri eru hressari jafnt andlega
sem Ukamlega.
Náttúran hefur vissulega sín ráð
til að létta fólki kvíða og áhyggjur.
Hunang fyrir svefninn hefur oft
þótt töframeöal til að róa líkamann.
Hins vegar stingur það í stúf við
nútíma fræði að sykur geti róað
fólk. Þvert á móti getur sykur haft
æsandi áhrif.
Maturinn
og maðurinn
GunnhUdur Úlfsdóttir, matráðs-
kona á veitingahúsinu Á næstu
grösum, hefur lifað á grænmeti og
komi í sautján ár. Hún segist ekki
hafa fengið flensu eöa aðra sjúk-
dóma síðan hún breytti mataræði
sínu. GunnhUdur segist einstaka
sinnum á vetuma borða nýjan fisk
en annars sleppir hún honum og
að sjálfsögðu kjöti einnig. „Það
virðist haldast í hendur andleg
heUsa og líkamleg þegar fólk breyt-
ir mataræðinu. Fólk sem er með
fituvandamál er ávallt að beijast
viö alla vega ímyndaða drauga. Um
leið og breyting verður á matar-
æðinu verður einnig breyting á
hugsunarhættinum. Fólk verður
sér mun meira meðvitandi um
umhverfi sitt og andleg mál. Stund-
um gerist þetta þannig að fólk fer
í þetta með offorsi og látum en aðr-
ir taka þetta rólega. Ég hef séð
margar tískusveiflur í þessu,“ segir
Gunnhildur.
Hún aöhylhst mjög macrobíótískt
fæði og hefur farið eftir þeirri hnu.
Gunnhildur segist muna eftir fólki
sem fékk mikil fráhvarfseinkenni
þegar þaö breytti yfir í macrobíótík
meðan líkaminn var að hreinsast.
„Hvítur sykur brotnar mjög fljótt
niður og fer út í blóðið og gerir
mann slappan. í macrobíótík er
sykur mjög lítið notaður og ef það
er þá einungis hrásykur. Ég hef
tekið eftir því hjá bömum sem
borða sætindi að þau verða mjög
spennt. Sykur virkar því örvandi
stutta stund en þá hrapar líkaminn
fljótt niður í slappleika."
Yngra fólkið
áhugasamt
GunnhUdur segist finna fyrir
auknum áhuga á grænmetis- og
kornfæði og aldursskiptingin sé
mun breiðari en áður. „Áöur fyrr
fannst mér helst að miöaldra fólk
kæmi hér inn en aldurinn hefur
færst neðar og núna kemur hingað
talsvert af fólki um tvítugt. Ungt
fólk er farið að hugsa miklu meira
um sig. Ég hef einnig tekið eftir að
útlitsbreyting hefur átt sér stað hjá
ungu fólki sem er farið að hugsa
mun betur um líkamsrækt en áður
var.“
GunnhUdur fær það prótein sem
líkami hennar þarfnast úr komi,
baunum og brauði. „Þegar ég var
tvítug gat ég ekki gengið fram hjá
sjoppu án þess að freistast enda var
sykurþörfin mjög mikil. Eftir að ég
breytti um mataræði og uppistaðan
í mínu fæði fór að vera kom þá
hvarf þessi sykurlöngun og ég finn
ekki fyrir henni í dag. Ég veit um
nokkuð mörg dæmi þess að fólki
líður miklum mun betur eftir að
hafa breytt um mataræði."
Þótt að GunnhUdur borði aldrei
kjöt og mjög sjaldan fisk þá em þær
fæðutegundir í macrobíótískri
línu. Helst er þó notað hvitt kjöt.
Orkuríkur matseðill
Þeir sem vUja prófa að leggja á
sig breytingu á mataræðinu geta
stutt sig við eftirfarandi matseðU
sem er sagður orkuríkur og góður.
í morgunverð er gott að borða 220
grömm af jógúrt án ávaxta, eitt
harðsoðið egg eða léttmjólk, ávöxt,
kaffi, te eða hreinan ávaxtasafa.
í hádegisverð væri í lagi að velja
mUU 100-120 gramma af túnfiski
án ohu og rækju, ost, kjúkling,
kalkún eða roast beef. Með er gott
að borða hálfa dós af kotasælu og
salat (án salatsósu) eða ávöxt.
í kvöldverö er grillaður lax eða
annar fiskur ákjósanlegur með
grænmeti og ávöxtum. I upphafi
máltíðar skaltu ekki borða kolvetn-
isríka fæðu eins og t.d. brauð, sér-
staklega ekki á undan próteinríkri
fæðu eins og fiski. Ef þú gerir það
skemmirðu þau áhrif sem fæðan
getur gefið þér.
Kolvetnisríka fæðu á aldrei að
borða á fastandi maga eða án pró-
teinríkrar fæðu. Ef þú borðar
brauð, rúnstykki, pasta eða kex
með tóman maga getur þú orðið
jafn þreytt og ef þú hefðir drukkið
áfengi á fastandi maga.
Til aö vera í góðu formi eftir
máltíð skal sleppa öUu feitmeti og
borða ekki of mikið því það rænir
allri orkunni. Því feitari og þyngri
sem maturinn er því lengri tíma
tekur að ná orkunni aftur.
-ELA