Alþýðublaðið - 30.04.1968, Blaðsíða 7

MANNSALDURINN
Hve gamlir getum við menn-
irnir orðið? 70-80 ára aldur er
þegar orðinn algengur í hæst
þróuðu löndum, og til eru dæmi
um 120 ára og jafnvel 150 ára
gamalt fólk. Sennilegast er að
100 ár verði eðlilegt æviskeið.
En hugsanlegt er líka að lækna
vísindin geti valdið slíkum breyt
ingum á líffærakerfi mannsins,
að við getum varðveitt heilsu
okkar og lífsþrótt lengur —
kannski verður hægt að lengja
æskuárin — án þess að við lif
um af þeim sökum miklu fieiri
ár. Slík þróun yrði mun bylting
arkenndari en það eitt að lengja
meðalaldurinn.
Að ofangreindum niðurstöð-
um komst einn af starfsmönnum
Aiþjóðalieilbrigðismálastofnun-
arinnar (WHO), Jean-Michel
van Gindertael, í yfirliti yfir
ævilengd mannsins nú og í fram
tíðinni. Alþjóðaheilbrigðisdag-
urinn, 7. apríl var einmitt helg
aður heilsuvernd framtíðarinnar
en hann var jafnframt að þessu
sinni 20 ára afmælisdagur WHO.
Hér er ekki fyrst og fremst
um að ræða það sem venjulega
er nefnt áætlaður meðalaldur
við fæðingu. Hann hefur að vísu
hækkað verulega — eðá um það
bil tvöfaldazt á hálfri annarri —
öld og er nú í iðnaðarlöndum
yfir 70 ár hjá’ karlmönnum og yf
ir 75 ár hjá konum. Sé ætlunin
að hækka hinn áætlaða meðal-
aldur enn frekar á næstu ára-
tugum, verður að draga úr bana
meinum, bæði meðal ungbarna
og ekki síður meðal fullorðinna
hjartasjúklinga, en ekki ein-
ungis' þeim meinum sem hrjá'
aidrað fóik.
Öðruvísi en áður var
Það sem því er um að ræða
er að flytja þá markalínu, sem
við erum vön að setja venjulegu
mannslífi. Er maðurinn nú á tim
um líffræðilega ólíkur forfeðr-
um sínum? Já og nei. Satt er
það, að í öndverðu var æviskeið
mannsins stutt, 20-40 ár með
undantekningum 50 ár.
í Biblíunni segir að eðlilegt
æviskeið sé 70 ár, og við höfuna
nákvæmar upplýsingar um hve
gamlir menn fornaldarinnar
urðu: Virgill lézt 51 árs gamall,
en Pýþagóras náði 82 ára aldri,
Platon 80 ára, Cicero 64 ára og
Ovidius 60 ára aldri.
Þessar tölur eru ekki mjög
frábrugðnar þeim sem við eigum
að venjast í iðnaðarlöndum sam
tímans. En vitaskuld var tilvera
þeirra, mataræði o.þ.u.l. í mörgu
tilliti gerólíkt því sem við
eigum að venjasb. Og enda þótt
við aðhyllumst enn þær grund
vallarreglur læknisfræðinnar,
sem við tókum í arf frá Hippó-
kratesi, þá nutu menn til forna
einskis sem borið verði samap
við læknavísindi og heilsulyf
nútímans.
Frá ímyudun til stað-
reynda.
Nú vitum við — og kannski er
það á þeim vettvangi sem fram
tíð mannkynsins á eftir að taka
gertækum breytingum — að
geislun (sú sem notuð er í iðn-
aði og læknavísindum fremur
en sú sem stafar af geislavirku
úrfelli) getur á sama hátt og til
tekin efni valdið stökkbreytingu
aðallega skaðlegum, í genunum
þ. e. a. s. í erfðunum.
Við höfum þegar lært að forð
ast nokkra alvarlega ættgengis-
sjúkdóma og um það er lýkur
munum við einnig geta haldið
í skefjum áhrifum ákveðinna
skaðlegra gena með lífefnafræði
legum aðferðum. En það er ekki
ætíð svo að vandamálin séu upp
ræít, heldur flytjast þau yfir á
annað svið. Til þess liafa þeir,
sem þjáðst hafa af slíkum sjúk-
dómum, ýmist dáið mjög ungir
eða ekki verið gæddir hæfileik
til að auka kyn sitt. Þegar vís-
indin hafa nú skorizt í leikinn,
geta þeir nú einnig eignazt börn
og þannig haldið sjúkdóminum
við lýði.
Til eru vísindamenn sem telja
að við eigum að halda áfram á
sömu braut og færa ok).ur í nyt
gervifrjógvun eða meðhöndla
mannkynið þannig, að við fáum
fram ofurmenni eða einstaklinga
sem séu betur hæfir til að standa
sig í hinu flókna þjóðfélagi fram
tíðarinnar. Aðrir eru þeirrar
skoðunar, að við stöndum nú á
þröskuldi nýrrar tíðar þar sem
hægt verði að massaframleiða
gervifrjógvun, gervilíffæri og
sömuleiðis verði hormónar, blóð
efni og móteitur í gerviefna-
verksmiðjum.
Eins og stendur er þetta „sci
ence fiction“ eða framtíðarórar,
skrifar van Gindertael, en það
þýðir ekki að yppta öxlum, því
vísindin eru óðum að nálgast
það stig þegar þau geta breytt
ímyndunum dagsins í dag í stað
reyndir morgundagsins. Að öll-
um líkindum munu hlutir eins og
grvifrjógvun, grvilíffæri og
þjáningarlaus dauðdagi skapa
mannkyninu torleystari vanda-
mál en þau sem það hefur bar
izt við undanfarinn aldarfjórð-
ung, t. d. kjarnorkuvopnin.
i
Leyndardómurinn við að
eldast.
Einn af fremstu sérfræðing-
um um vandamál ellinnar, dr. A1
ex Comfort, hefur bent á, að leng
ing æviskeiðsins i framtíðinni
velti á vitneskju ok-kar um þau
frumöfl sem ráða hrörnun líkam
ans. Nái læknavísindin ekki
verulega auknum árangri á þcss
um vettvangi, gerist ekki annað
en það að við deyjum almennt
85 ára gamlir I staðinn fyrir 75
ára.
En verði gerlegt að framkvæma
grundvallarbreytingar á sjálfu líf
færakerfi mannsins, verður ann
að hvort hægt að lengja þann
tíma sem einstaklingurinn býr
við fulla lifsorku eða fresta
komu ellinnar. Einnig væri hugs
anlegt að veita t.d. fimm ára
„aukaskammt“ af lífi á aldurs-
skeiðinu 20-30 ára, en eftir: það
sneri hlutaðeigandi einstakling-
ur aftur til síns eðlilega lífs.
Framhald á 14. síðu
AMERICAN FIELD SERVICE
ELIAS SIGFUSSON:
LEIKMANNSSPJALL
Á ÞESSU ári erú liðin 20 ár
síðan American Field Serivce
lióf að veita gagnfræða og
menntaskólanemum styrki til
þess að stunda nám í Bandaríkj
unum.
Saga A. F. S. hefst í fyrri
heimsstyrjöldinni, þegar banda
rískir sjálfboðaliðar stofnuðu
sjúkrabifreiðaþjónustu, sem
þjónaði herjum Frakka. Það er
ef til vill erfitt að tengja sjúkra
þjónústu á vígvöllum nemenda-
skiptum, en málið leysist, þegar
saga félagsins er rakin lengra,
Við lok fyrri heimsstyrjalda/'inn
ar stofnuðu sjálfboðaliðarnir til
nemendaskipta milli Bandaríkj-
anna og Frakklands. Á árunum
milii heimsstyrjaldanna veittu
þeir frönskum og bandarískum
háskólanemendum styrki til
náms í báðum löndnunum. Þegar
seinni heimsstyrjöldin brauzt
xit, hófu þeir aftur sjúkrabif-
reiðaþjónustu sína í Frakklandi.
Af þeirri reynslu sem sjálfboða
liðarnir hlutu við að kynnast öðr
um þjóðum, skildu þeir, að góð
sambúð þjóða byggist á gagn-
kvæmum skilningi, sem bezt er
að öðlazt með heimsókn til ann-
arra landa, og að kj’nnast þjóð-
unum er byggja þau. Því var
,það, .að árið 1947 hófu, þeir aft-
ur starfsemi sina eftir einangrun
stríðsins, en bættu nú við nem-
endaskiptum á gagnfræða- og
menntaskólastigi. Þau nemenda ■
skipti reyndust betur en skiptin
á háskólastiginu, og varð því iir,
að háskólaskiptum var hætt.
Frá árinu 1957 hafa 164 ís-
lenzkir unglingar farið til Banda
ríkjanna á vegum A. F. S. og frá
1961 hafa 21 bandarískur ungl-
ingur dvalið liér í tvo mánuði
að sumri til.
Tilefni þessara tilskrifa er að
vekja áhuga íslenzkra fjölskyld
na á, að einmitt nú er skrifstofa
A. F. S. á höttum eftir fjölskyld
um er vilja taka bandaríska nem
endur inn á' heimili sín. Nemend
urnir eru bæði piltar og stúlk-
ur á aldrinum 16- 18 ára. Aðeins
einn nemandi býr á hverju heim
ili. Þeir koma seint í júní og
fara í enda ágústmánaðar.
Sá misskilningur virðist ríkja
meðal fólks, að Bandaríkjamenn
geri svo miklar kröfur til aðbún.
aðar, að hann sé ekki fyrir hendi
á venjulegu íslenzku heimili. Á-
stæða er til að leiðrétta þetta,
þar eð tilgangur sumardvalar
bandarísku nemendanna er fyrst
og fremst að kynna þeim ís-
lenzkt þjóðlíf, landskótti og tung '
una, sem hér er .töluð. Margar ..
fjölskyldur eru hræddar um, að
þær geti ekki staðið undir þeim
kostnaði, sem þær halda að af
þess ■ uleiði. Eni kostnaður
fjölskyldunnar er í fæði og hús-
næði nemandans.
Viss skilyrði eru þó liöfð í
huga við val heimila: Fjölskyld
an skal vera venjuleg islenzk
fjölskylda, og foreldrar bæði orð
in 35 ára. Á heimilinu sé ungling
ur á aldrinum 16-18 ára, að ein
hver tali ensku, og framar öllu,
að sumargesturinn finni, að liann
sé velkominn og litið verði
hann sem einn af fjölskyldunni.
Athygli skal vakin á hve góð
og þroskandi áhrif það hefur á
unglinga að umgangast erlenda
nemendur og kynnast skoðunum
þeirra og lífsviðhorfum. Þeir
nemendur er koma hingað, eru
valdir úr hópi tuga þúsunda nem
enda, er sækja um styrk þenn
an ár hvert, og geta því íaHzt
úrval bandarískra ncmenda.
Þær fjölskyldur á islandi, sem
áhuga hafa fyrir að taka banda
rískan ungling, inn á heimili sitt
næsta sumar, liafi vinsamlegast
samband við Jón Steinar Guð-
mundfson, Grundargerði 8. sími
.33941...........
í bókinni „För um fornar
helgislóðir“ segir séra Sigurður
Einarsson þáverandi prestur í
Holti undir Eyjafjöllum frá ferð
sinni um sögusvið biblíunnar.
í frásögn Sigúrðar eru ekki að
eins glöggar staðháí talýsingar
kemur og einnig í Ijós hve djúp
stæða innlifun hann hefur haft
í þá atburðí er gerðust á þeim
slóðum fyrir tvö þúsund árum.
Er þar átt við uppvöxt, starf,
kvöl og dauða Jesú Krists, enda
er slíkt ekki að undra þar sem
um jafn fluggáfaðan mann er
að ræða og séra Sigurður var,
auk þess viðlesinn, kveddulaus
guðfræðingur, viðsýnn í skóðun
um og skáld.
Einn kafli í umgetinni oók
Sigurðar skal hér tekinn öðrum
fremur til yfirvegunar, vegna
þess, að hann fjallar nokkuð um
þær greinar frásagna Biblíunnar
sem varða harmsögu Jesú, en
einmitt á þessum dögum er þess
minnzt um hinn svokallaða
kristna heim, páskar haldnir.
Þegar séra Sigurður og ferða
félagar hans komu í Getsemane
garðinn segir höfundur orðrétt:
— Þetta er jmdislega1 ffiðsádll
staður. - Við vorum stödd ■ - þarna
á lieiðbjörtum sólskins'degi, ys
og kliður borgarinnar. svo óra-
fjarri. Ennþá standa olífuíré í
garðinum. Þessi undarlegu tré
sem geía lifað og haldið áfram
að bera ávöxt þúsundir á’ra. Leið
sögumaðurinn bendir okkur á
eitt af þessum trjám afar forn-
legt, en þó með lífi og limi.
Þetta segir hann að sé tré ang-
istarinnar þar sem Jesú féll
fram á ásjónu sína og bað.
Yið vorum mjög þögul.
Hverju máli skiptir hvort þetta
er sama tréð. Hér var staðurinn
með sama svip og yfirbragði,
eins og þegar Jesú gekk þangað
„yfir um Ketrons breiðan bekk.“
Ég veit ekki hvað ferðafélagar
mínir hugsuðu. Aðeins það að
hvergi hafði mér orðið eins ljóst
og þarna, hvað það hafi kostað
Jesú, sem liann gerði fyrir mig.
Sunnan við Getsemane er und
ur samlega fpgurkirkja. Hún er
kölluð Alþjóðakirkja, voldugt
musteri gert upp tólf kúplum
eða hvelfingu einn fyrir livern
postula. Við gengurn inn í hana
og skoðuðum hana, hljóð og al
varleg. Fararstjóri okkar, guð-
fræðingurinn og Austurlandá-
•Framhald á" 14: • siðu.
30. april 1968 — ALÞÝÐUBLAÐIÐ J