Alþýðublaðið - 21.05.1968, Blaðsíða 5

í DAG eru liðin 40 ár frá því
Félag íslenzkra stórkaupmanna
var stofnað.
Stofnun félagsins var eðlileg
afleiðing jákvEeðrar þróunar,
sem um langt skeið hafði átt
sér stað í viðskiptalífi lands-
manna. Verzlun. sigiingar og
öll framieiðsla voru að færast á
innlendar hendpr. Verkaskint-
iingin { landinn var að aukast
og hinir sérstöku hagsmunir
stétta og starfshnna voru að
koma skvrar í liós. Þannig var
nauðsvn sTmpnnq samkomulags
við ma+vörukannmpnn um sölu
f.yrirknmulag heiidvprzlana til
að flv+a fvrir s+ofnun Félags
ísl. stó'rkaunmanna. Hinn 7.
febrúar T 07.7 15 stórsölu-
verzTanir ákveðið áð stofna með
sér félag og kusu þá Arent
Claesson. 'Riörn ÓTnfRson og
John Fengor til að undirbúa
þessa félagwtofmm m. /a með
öflun mwK'finm um skinulag
og ptarfshæt+i skv<; fóiags. Sjálf
félagss+ofimunin ðróct á lansinn.
En í maí 1 tuo Tá fvrir málaleit
un nvstofnnðs fóioctc matvöru-
kaunmanna vnrðundi sölufvrir-
komulag T’pjirivprzTnna. Héldu
stórkaunmpnn fund ú+nf málinu
Og ákváðu n« tolrn pVki afstöðu
að svo stöddu en boða til stofn
fundar nvrra samtaka viku síð-
ar. Fundurinn. var ImlHinn í
KaupþingssaTnum í Revkjavík.
Bréfleg funHnrhoð höfðTi verið
send 50 fvrirtækium og Pengu
20 þeirra þegar í cf.að í félagið,
en aðpins mánuði seiinna voru
fyrirtækin í félaginu orðin rúm
lega 40 talsins. í fvrstu stjóm
félagsins voru kiörnir: Arent
Claessen, formaður, Hallgrímur
Guðmundur1
Minning
ÞANN 14. þ. m. andaðist Guð-
mundur Gíslason bifreiðarstjóri.
Með honum er genginn mætur
maður og gegn borgari þessa
bæjar, sem hávaðalaust vann
sitt ævistarf, og æðraðist aldrei,
þótt oft væri við erfíðleika að
etja.
Hann var fæddur að Brekkum
í Holtum 14. nóvember árið
1898. Sonur mei'kishjónanna,
Jóhönnu Árnadóttur og Gísla
Magnússohar, er lengi bjuggu
þar, í foreldrahúsum dvaldist
Guðmundur fram yfir tvítugs
aldur. Snemma mun hafa vakn-
að hjá honum sterk löngun til að
ölðast meiri fræðslu en hægt var
að afla sér í barnaskóla þeirra
tíma, en þess var lítill kostur
fyrir fátækan sveitadreng. Sú
gamla spelci var þá enn í háVeg-
um höfð, að „bókvitið væri ekki
látið í askana.”
Benediktssoin, vafraformaðuír,
Ingimar Brynjólfsson, féhirðir,
Björn Ólafssorí, ritari og Magn
ús Th. S. Blöndahl. Varamenn
voru kosnir John Fenger og
Kristján Skagfjörð. Endurskoð-
endúr Eyiólfur Jóhannsson og
Gísli Guðmundsson.
®Stefna félagsins var sam-
þvkkt' í 2. grein fyrstu
laga bess — ,.að efía sámvinnu.
meðal stórkaupm., framleiðenda
og umboðssala húsettra á ís-
landi og stuðla að bví að verzl-’
un í landinu sé rekin á heil-
hrieðum grundvel1i“. Starfssvið
félagsins var framan af „að
-koma. á meða\ félagstnanná gagn
kvæmum uDnlvsíngum urh við-
ckin+pmenn. að koma á sam-
þvkktum uro. verðlag á ýffisum
vö-rnm að taka ákvarðanir um
tiiböeuu via'ckin+u við kaun-
monn. Sð h»;+a ,sér fvrir tak-
mörkim lánsverzlunar , að
snprna við óhe''lhrigðri sam-
kpnnni innan R+é++arinnar og
einnig öllum hömlum á frjáls- Núverandi. stjórn Félags íslenzkra stórkaupmanna: Talið frá vinstri: Gísli Einarsson, Arni Gestsson,
ari verzlnn. a* hafa gát á að Ólafur Guðnason, Björgvin Schram, formaður fél gs.'tus, Ha>+íteinn Sigurðsson, hrl. framkvæmdastjóri
erlpndir farandcalar, Sem hér félagsins, Einar Farestveit, Pétur Ó. Nikulásson og Leifur Guðmundsson.
koma. greiði löehoðin giöld, að
gæ+a hrgcmnna ct.ét.tarinnar vf-
irloi++“. Félagar gá.tu orðið
„firmu og einstaklingar, sem
hafa stóroölu. verksmiðjurekst-
ur eða umboðsverzlun og full
næeia b°im skilvrðum, sem
stjómin telur nauðsynleg".
S ög hins nýstofnaða félags
mó+uðust af aðstæðum
sinna tíma. Félagsmönnum var
kapDsmál að tryggja eðlilega
verkasio'ntiirgu í verzlun á fs-
landi. Örugg verkaskipting var
forsenda aukinnar verzlunar
þekkingar og bættra verzlunar
hátta. Hún hlaut að styrkja hag
innlendrar verzlunarhátta. Hún
hlaut að styrkja hag inniendrar
innlendrar verzlunar jafnframt
því sem þjónusta í formi hag-
kvæmari innkaupa og fullkomn
ari dreifingar jókst.
Pyrsta stórverkefni félagsins
var samkomulagið við
matvörukaupmenn um láns-
verzlunarskilmála. Þá skuld-
bundu stórkaupmenn sig til að
verzlá eingöngu við kaupmenn,
Á öðrum tug þessarar aldar
eru mikil veðrabrigði í íslenzku
þjóðlífi og atvinnuháttum. Nýir
tímar með nútíma tækni fara í
hönd. Eflaust hefur þetta haft
sín áhrif á Guðmund, eins og
svo margra fróðlkeiksfúsa æsku
manna á þeim árum. Guðmund-
ur var með afbrigðum lagtækur
maður og smiður á „tré og járn”
eins og sagt var í gamla daga um
verkhaga menn. Þetta mun hafa
verið ein af ástæðunúm til þess,
að hin vélknúnu nútíma tæki
orkuðu sterlct á liuga hans. Ung-
ur að árum lærir hann á’ bifreið
og eignast brátt sitt fyrsta vél-
knúna ökutæki. Skömmu síðar
fluttist hann alfarinn úr sveit-
inni til höfuðborgarinnar — og
stundar hér bifreiðaakstur mest-
an hluta ævinnar.
Guðmundur kvæntist æsku-
vinkonu sinni, Ingveldj Jóns-
dóttur, frá Rauðalæk í Holtum.
Hún reyndist honum tryggur
lífsförunautur og voru þau hjón
mjög samhent í öllu. Heimili
þeirra að Brávallagötu 50 hér í
bæ, einkenndist af snyrti-
mennsku og hlýleik og nutu vin-
ir þeirra oft margra unaðsstunda
þar.
Börn þeirra hjóna eru: Gísli,
einn af eigendum Bílaskálans í
Reykjavík, Jóhann, flugvirki hjá
Loftleiðum og Guðrún, gift
Klemenzi Jónssyni, leikara.
Framhald á 14. síðu.
^llrið 1929 setti félagið á fót,
skrifstofu, sem annaðist
öflun urmlvRinpa nrn hag við-
sirintamanna heiTdvnrzlana í bví
cVwni að Hraoa úr áföllum
vppna grpið''Tu’ranHræða eða
píalHhrota meðnl Traupmanna
Cprj Pronné annaðict st.iórn
skrifst.ofunnar fvrs+u 10 árin.
Þá v^r leitfl7,+. við að skrr'a
S'om hpi+fl cflmvinmi vinnuveit
puHa o? Taunheea í heildverzlun.
Félflg íflTenzkra stórkflunmanna
rmrW; e>innie cí+t til að st.vrkia
samtök vinuveitenda þegar fé
íoCTið eekk í fvrs+u samtök
þpirra. En á bps=um fvrstu 10
árnna s+.A-rfflfprils sms fékk fé-
lagið eldskírn sína. Þegar
kronnuráðstflfanir cfiórnarvaTd.a
knmu til söeunuflr rn a. í formi
víðtaekra gjaldevris- og innflutn
inashaf+a oe knunffPta almenn-
ings minnkaði og rokstrarað.
Fiamhald á bls. 13.
Arent Claessen, fyrsti
fonnaður félagsins.
21. maí 1968
ALÞÝÐUBLAÐIÐ 5
kaupfélög, opinherar stofnanir
og nokkra aðila með sjálfstæðan
atvinnurekstur og að selja ekk-
ert beint til neytenda, nema ís-
lenzkar afurðir í heilli vigt.
Reynt var að hamla á móti undir
boðsverzlun og hvers konar óeðli
legum viðskiptaháttum svo sem
meðgjöfum með vörum. Vegna
baráttu félagsins voru árið 1933
sett lög á Alþingi um „varnir
gegn óréttmætum verzlunarhátt
um“. Þá varð félagið driffjöð-
ur í starfsemi Verzlunarráðs
íslands eftir inngöngu í ráðið
áríð 1935. Um líkt leyti iasði
félagið og einstaklingar innan
þess fram drúgan skerf til
að trvggja húcakost Verzlunar-
skóla fslands og átti félagið full
trúa í skólaráði hans, sem vnr
fvrst Björn Ólafsson, síðar ráð
herra.
Eggert Kristjánsson,
formaður félagsins í 15 ár.