Dagur - 22.12.1965, Blaðsíða 31

31
JÓLABLAÐDAGS
lokum hafa eyðilagzt og glatazt. Man
ég vel, eftir kvörninni og malaði stund-
um í henni eftir a?i ég óx svo, að ég náði
til að snúa henni. Var talsvert gert að
því að senda unglinga að nágrannabæj-
um með kórnlúkur til að „snúa í sund-
ur“ í kvörninni. Hún var fremur lítil og
létt og auðveldari fyrir þá, sem frem-
ur kraftlitlir voru. Heppilegt grjót í
kornkvarnir var torfengið og var alltaf
skortur á því. Varð það til þess að ýms-
ir, sem sáu kvörn Sigurðar báðu hann
um kvarnarsteina. Mun hann hafa
höggvið til steina í nokkrar kvarnir
árin sem hann var á Þeistareykjum.
Stundaði hann það þegar hann var
héima á vetrum og ekki kölluðu önn-
Úr störf að. Hafði hann af því einhverja
átvinnu.
Svo er frá sagt, að einhvern tíma
meðan Sigurður bjó á Þeistareykjum,
fór hann ríðandi til Húsavíkur að vor-
lagi. Fór hann um í Skörðum í Reykja-
hverfi og ætlaði að hafa þar tal af
mönnum. En þegar heim að bænum
kom, varð hann þess var að enginn var
heima. Litaðist hann um og sá þá dreng-
snáða við fjárhús einhversstaðar út á
túni. Þangað fór Sigurður og hitti
drenginn háskælandi og svo yfirkom-
inn af skelfingu og ekka, að hann gat
ekki gei't sig skiljanlegan. Sigurður tal-
aði við hann um stund og reyndi að
róa hann. Ilonum tókst fljótlega að
komast að því, að enginn var heima á
bænum nema drengurinn og einn
vinnumaður. Höfðu þeir átt að gera
við bilaðan vegg á djúpri heytóft við
fjái'húsið. En svo slysalega tókst til, að
veggurinn hrundi yfir vinnumanninn.
Lá hann þar á kafi í rofbingnum. Varð
þá drengsnáðinn trylltur af ótta og
vissi ekki sitt rjúkandi ráð. Þegar Sig-
urður frétti þetta, snarast hann niður í
tóftina og fór að rífa til í rofbingnum.
Er það hald þeirra, sem til þekktu, að
þá hafi handtökin verið hröð.
Innan lítillar stundar náði hann til
vinnumannsins, dró hann undan rofinu
og kom honum út úr tóftinni. Var
vinnumaðurinn algjörlega meðvitund-
arlaus og sóust á honum lítil eða engin
lífsmörk. Stumraði Sigurður yfir hon-
um æði lengi unz greinileg lífsmerki
fóru að sjást. Bar hann þá vinnumann-
inn heim til bæjar og kom honum í
í'úmið með aðstoð drengsins. Sat hann
siðan yfir honum þangað til heimafólk
kom. Þá var vinnumaðurinn kominn
til fullrar meðvitundar og allvel hress
eftir atvikum.
Ég hef séð því haldið fram á prenti,
að búskapur á Þeistareykjum hafi lagzt
svo fljótt niður aftur vegna þess, að
jörðin hafi ekkj þolað búskapinn. Það
held ég að sé ekki rétt. Landið er svo
víðáttumikið, að þess hefur lítið gætt
þótt þessi litli bústofn væri þar vetur
og sumar. Það hefur verið einangrunin,
fjarlægðin fró mannabyggðum, sem hef-
ur gert byggð þar ófýsilega til lang-
frama. Það sögðu mér börn Sigurðar,
sem með honum voru á Þeistareykjum,
að í raun og veru hefðu foreldrar þeirra
hvergi unað sér jafn vel og þar.
Hitt er rétt, að órin, sem búið var á
Þeistareykjum, var landið að blása upp,
einkum suðvestan til og var sá upp-
blástur byrjaður löngu áður og hefur
haldið áfram síðan þangað til fyrif
skömmu, að foksvæðið var girt af og
farið að gera ráðstafanir til þess að
hefta sandfokið. En þessi uppblástur
hefur aldrei náð heim i grennd við bæ-
inn eða á þau svæði, þar sem voru aðal
búfjárhagar jarðarinnar. Það sagði fað-
ir minn mér til dæmis um sandfokið,
að fyrsta sumarið, sem hann bjó á
Þeistareykjum, fann hann graslág eina
alldjúpa einhversstaðai' langt suðvestur
í landinu skammt frá uppblásturssvæð-
inu. Lág þessi var grösug, að vísu var
þar mikil sina. Hann sló lágina og fékk
úr henni tuttugu bagga og bar upp í
hey. Það hey seldi hann Hálfdóni á
Grímsstöðum, sem lagði það með hesti,
er Sigurður tók af honum til .hirðingar
úm veturinn. Heyið fyrnti hann um
vorið. Annað sumar var lágin sinulaus
og þá fengust úr henni átta baggar.
Þriðja sumai'ið hafði borizt í hana sand-
ur og var hún því ekki sláandi. Nokkr-
uni árum seinna átti Sigurður, þarna
leið um og svipaðist eftir láginni, en þá
var hún horfin undir sandskaflinn.
Sigurður Guðmundsson bjó á Þeista-
reykjum í þrjú ár. Vorið 1871 hafði
hann ábúðarskipti við Gísla Gíslason,
sem búið hafði á Auðnum í Laxárdal.
Sá Gísli var sonur Skarða-Gísla, og var
oft auknefndur Stóri-Gísli. Hann bjó
tvö ár á Þeistareykjum, til vorsins 1873.
Þá féll aftur niður byggð á Þeista-
reykjum.