Dagur - 23.11.1984, Blaðsíða 8
8 - DAGUR - 23. nóvember 1984
23. nóvember 1984 - DAGUR - 9
Brynjólfur Bjarnason var alltaf harður á sinni
línu og bandalögin hefðu orðið færri ef hann
hefði fengið að stjórna. En Alþýðubandalagið
varð til og þar var ég með, en mér þótti vistin
þar aldrei góð. Síðan fylgdi ég Birni vini mín-
um Jónssyni og Hannibal þegar þeir stofnuðu
Samtök frjálslyndra og vinstri manna. Pað
varð ákaflega brátt um þá hreyfingu og menn
tvístruðust. En ég stóð kyrr og sór þess dýran
eið að kjósa aldrei framar.“
- Ertu ef til vill kominn í Framsókn?
„Nei, nei, þó ég sé bendlaður við Dag er
ekki þar með sagt að ég sé orðinn framsókn-
armaður. Hins vegar hef ég alla tíð verið
málsvari KEA og er það enn. Þar með get ég
alls ekki skrifað upp á að framsókn eigi sam-
vinnuhreyfinguna."
- Er þín pólitíska ganga flótti frá útjaðri
vinstri vængsins inn að miðjunni?
„Nei, sko, ég held að þetta sé algerlega rök-
rétt þróun. Mér finnst að maður sem tekur ein-
hvers konar pólitíska trú á ungum aldri - og
aldrei víkur frá henni, hvernig svo sem hún
breytist - hljóti að hafa eitthvað undarlegt sál-
arlíf. Menn verða að taka afstöðu á hverjum
tíma, eftir sinni bestu vitund. Sú barátta sem
ég tók þátt í var nauðsynleg á sínum tíma, en
þegar við höldum áfram sömu vinnu-
brögðunum eftir að við erum orðin rík, þá
erum við klaufar. Og þau eru mörg klaufa-
spörkin í okkar þjóðfélagi á síðustu áratugum.
Það eru breyttir tímar, sem kalla á breyttar
baráttuaðferðir. En eins og ég sagði þér áðan,
þá veit ég ekki við hvað er miðað núna, þegar
talað er um mannsæmandi lífskjör. Ég vissi
það hundrað prósent 1934.
Mér finnst íslensk pólitík í dag algjör
skrípaleikur. Ég vil ekki tjá mig mikið um
menn, en þó hef ég það á tilfinningunni að gáf-
að fólk sæki á vinstri væng, eins og það hefur
alltaf gert. En það er svolítið annað að vera
gáfaður eða hagsýnn. Og ég get ekki gleymt
þeirri ríkisstjórn sem jók skuldir mínar
margfalt. Það hygg ég að ríkisstjórn Gunnars
Thoroddsen hafi gert og með honum á skút-
unni var Alþýðubandalagið. Þar hefur „menn-
tafólk" tekið völdin og snobbar gjarnan niður
á við. Þetta er fólk sem þekkir ekki bakgrunn
íslenskrar verkalýðsbaráttu og skilur ekki
vœng“
og sitthvað fleira í helgarviðtali
, fólk sœkir á vinstri
- Kristján skáld Einarsson frá Djúpalæk ræðir um sveitarómantík, verkalýðsbaráttu, pólitík, skáldskap
„Ég er einstaklega sáttur við
lífið og tilveruna. Ég hef af-
skaplega gaman af lífinu;
mér þykir það líka svo
fallegt, þó ekki væri nema
vegna þess að ég hefheilsu og
frelsi til að ganga hvenœr sem
ég vil um Kjarnaskóg. Það
gefur mér mikið. Nýlega var
ég í tvo vetur í Reykjavík, en
það var langtfrá því að vera
skemmtilegur tími. Mér
leiddist þar. Ég veit ekki
hvers vegna. Ef til vill voru
fjöllin allt í einu komin of
langt frá mér. “ Það er
Kristján skáld Einarsson frá
Djúpalœk, sem kominn er í
helgarviðtal við Dag. Það
þarf ekki að kynna skáldið
frekar fyrir lesendum; hann
hefur lagt Degi ómetanlegt
lið á síðustu árum og nú er
að koma út nítjánda bókin
hans. Ég spurði skáldið því
fyrst um bókina; A varinhell-
unni.
„Ég skoðaði oft heiminn frá varinhellunni
heima á Djúpalæk, en varinhella var nefnd sú
hella sem sett var framan við bæjardyrnar.
Þannig er nafnið á þessari bók til orðið. Hún
er sett upp af 30 minningamyndum, þó
minningin sé í sumum tilfellum ekki annað en
grunntónn í sögunum. Til viðbótar hef ég
spunnið úr eigin hugarheimi eftir aðstæðum,
þannig að bókin er á mörkum minninga og
skáldskapar. Ég reyndi að leggja höfuðáhersl-
una á að úr yrði sæmilegur texti, rétt eins og
Laxness krefst. Sigfús Sigfússon, sem talinn
var heldur óvandaður þjóðsagnaritari vegna
trúgirni, svaraði því til, að sagan þyrfti sitt.
Mér finnst nokkuð til í þessu, því sannleikur-
inn er afskaplega afstætt hugtak."
- Hvernig tilfinning er að senda frá sér bók;
berðu engan kvíðboga fyrir því sem speking-
arnir kunna að segja?
„Ég er löngu hættur að hafa nokkrar áhyggj-
ur í sambandi við útkomu bókar; ég er löngu
vaxinn upp úr því. Ég hef það á tilfinningunni
- þó ég segi sjálfur frá - að þetta sé skemmtileg
bók, læsileg bók. Ég er tiltölulega varinn fyrir
umsögnum gagnrýnenda; ég tek þá ekki af-
skaplega alvarlega þessa kauða sem skrifa um
bækur, enda legg ég stund á að gera slíkt
sjálfur. Mér þykir krítík atvinnumanna alger-
lega ábyrgðarlaus. Okkur vantar virkilega
bókmenntagagnrýnendur, alvarlega þenkj-
andi, sem taka fyrir verk og skilgreina þau
með faglegum hætti. Þarna kemur til greina
sú afsökun, að íslenskar bækur koma flestar út
á einum og hálfum mánuði; bókmenntagagn-
rýnendur verða að hlaupa yfir þetta og skrifa
síðan sinn dóm. Oft á tíðum eru þetta glappa-
verk, hrein og bein. Hvernig er til dæmis hægt
að taka góða ljóðabók, lesa hana einu sinni
yfir, og skrifa síðan um hana stóradóm. Slík
vinnubrögð eru goðgá sem þarf að uppræta.“
Djúpilœkur á flakki
- Djúpilækur?
„Nú er alltaf verið að hringla með þennan
blessaða bæ minn, Djúpalæk. Stundum hefur
hann verið settur niður í Þistilfirði, ellegar á
Langanesi, sem er nú algengast, en síðast var
hann settur niður í Vopnafirði í merku blaði.
Og ég er aldeilis ekki spenntur fyrir því að láta
hringla svona með bæinn minn. Ég vil hafa
hann þar sem hann er, í Bakkafirði, á miðri
strandlengjunni milli Bakkafjarðar og Gunn-
ólfsvíkur, sem er endastöð Norður-Múlasýslu.
Ég er sem sagt Norð-Mýlingur, kominn úr
nyrsta hreppi í þeirri sýslu; Skeggjastaða-
hreppi. Djúpilækur er nú kominn í eyði sem
slíkur, en í túnjaðrinum var byggt nýbýli, en
nafnbreytingar var krafist til að fá nýbýlastyrk.
Þannig er nú búið að falsa margt bæjarnafnið
á íslandi. Einn þátturinn í bókinni minni fjall-
ar um það, þegar faðir minn réðist í það í ein-
hverju bjartsýniskasti 1927, að byggja eitt af
þessum steinhúsum þar sem hæðin var fyrir
öllu. Þá var ekki farið að hugsa fyrir einangr-
un; menn töldu að steinninn hlyti að vera jafn
góður og torf og grjót. En hann reyndist nú
nokkuð kaldur og rakur þegar vetraði.“
- Er bjart yfir þessum minningum?
„Ég man eftir mér mjög ungum, allt frá því
að ég var á þriðja ári, en eftir því sem árin hafa
liðið hef ég litið raunsærri augum á þessa
bernskudaga mína. Lengi framan af fannst
mér að þetta hafi verið fögur tíð og glöð, en
þegar maður fer að hugsa sig betur um þá var
þetta ekkert annað en barátta við fátækt og
allsleysi, svo ekki sé talað um dæmalausa fá-
sinnu, því við bjuggum afskekkt við einangr-
un, þannig að menningin átti ekki greiða leið
til okkar í þessa sveit. Svo var þetta í jaðri
Austfjarðaþokunnar, þarna rigndi mikið. En
það er fallegt í Bakkafirði þegar vel viðrar.
Og fólkið var gott. Það var heiðarlegt; það
kom varla fyrir ef maður lofaði einhverju, að
hann stæði ekki við það. Ef hann sagðist ætla
að koma klukkan fjögur þá gerði hann það. Ef
hann ætlaði að greiða skuld á ákveðnum degi,
þá gerði hann það, jafnvel þó það væri
harðsótt. Þar voru orð látin standa og þar þótti
fagurt hugtak: „Orð hans voru betri en hand-
söl annarra manna“. Þess vegna brá mér mjög
við, þegar ég kom hingað norður í menning-
una og varð þess var að menn tóku sjálfa sig
ekki allt of alvarlega, þótt þeir lofuðu ein-
hverju.“
- Hvað var menning í Bakkafirði?
„Menning í Bakkafirði var að vinna; að
heyja og reyta saman á örsnauðum engjum
eitthvað af grasi handa þessum blessuðum
sauðkindum. Ef til vill var það þess vegna, sem
ég var nær einn um það í minni sveit, að skilja
til hlítar „Sjálfstætt fólk“. Og ég lét karlana
heyra það óspart, meðal annarra föður minn
og afa, að Bjartur í Sumarhúsum væri ekki
mjög ósönn persóna. Þetta var þeim fjarska-
lega illa við, en Sjálfstætt fólk er enn ein af
mínum uppáhaldsbókum.“
- Kunnu Bakkfirðingar illa við skáldskap
Kiljans?
„Þeir tóku honum afskaplega illa. Hann var
eiginlega algjör bannvara. Þeir skástu stálust
til að lesa bækur hans, en aðrir fordæmdu þær
vegna afspurnar. Það bætti heldur ekki úr
skák, að blað sem nú heitir NT barst á hvern
bæ og Halldór fékk ekki háar einkunnir þar.
Einnig fengu bændur ísafold senda, sem var
útdráttur úr Morgunblaðinu, og ætli það hafi
ekki kveðið við svipaðan tón þar.
Bændum þótti Halldór gera lítið úr þeim.
Ég man eftir einum sem sagði á þessa leið: -
Svo segir þetta úrþvætti að við snýtum okkur í
lúkurnar og þurrkum síðan í buxnaskálmarn-
ar. Um leið gerði hann þetta sjálfur óafvitandi.
Þeim var líka afskaplega illa við það, að því
væri haldið fram að þjóðin væri lúsug, en þessi
peningur, sem til allrar lukku lifir nú enn á Ak-
ureyri, var ekki sjaldséður á Bakkafirði í mínu
ungdæmi. Það var meira að segja talið óhollt
að losa sig alveg við hana. Menn álitu að hún
eyddi vessum. Og raunverulega stríðir það
gegn náttúruvernd nútímans að útrýma lús-
inni.
En Halldór stóð þetta af sér og íslenskum
rithöfundum er vandi á höndum við skriftir
núna, eftir að við erum búnir að vera samtíma
í ein sjötíu ár einum snjallasta rithöfundi
heimsins. Þó að þetta sé mikið gleðiefni fyrir
lesendur, þá er þetta erfið viðmiðun fyrir rit-
höfunda. Og ég held að enginn maður komist
framhjá nóbelsskáldinu.“
Fátœktin var mikil
- Var mikil fátækt í Bakkafirði?
„Já, það var mikil fátækt á þessum árum,
sérstaklega á fjórða áratugnum. Það voru erf-
iðir tímar, meðal annars vegna þess að þá kom
upp garnaveiki í sauðfé. Það var alveg sama
hvað var gjört og hverju var eytt í þessar
skepnur af mat, það lak allt niður, féð var
sjúkt. Það var ekki fyrr en ormalyf Dungals
kom, að skepnurnar tórðu.“
- Þú sagðir áðan, að þú hefðir haft gaman
af að stríða körlunum í Bakkafirði á samlík-
ingu við persónur í Sjálfstæðu fólki eftir
Laxness. Varstu kjöftugur krakki?
„Já, ég var einkennilega uppreisnargjarn og
var fæddur með alls konar leiðindahvatir. Ég
hafði.til dæmis mjög gaman af að herma eftir
fólki, jafnframt því að færa sögur í stílinn og
henda á lofti það sem skrýtið var og bæta það
síðan ögn í endursögn. Mönnum þótti þetta
samt skemmtilegt vegna þess að þeir höfðu
ekkert á móti því að aðrir væru gerðir brosleg-
ir. Og mér er ekki grunlaust um að mörgum
hafi þótt Bjartur ágætis mynd af náunganum á
næsta bæ, en alls ekki sjálfsmynd. Ekki batn-
aði þetta náttúrlega eftir að ég fór að setja
saman vísur, sem var allt of snemma. Og það
voru ekki allt sálmar sem ég orti, heldur eitt-
hvað sem gat stuðað fólk svolítið.“
- Þú hleyptir heimdraganum?
„Já, það sem þjáði mig hvað mest heima í
Bakkafirði var að komast ekki í skóla. Ég
hafði fengið farkennslu, sem var ákaflega
léleg. Ég er nú með þeim ósköpum fæddur að
geta ekki lagt saman tvo og þrjá og hef aldrei
getað. Ég er svo blindur í stærðfræðilegum
sökum, að ég get ekki einu sinni haldið tékk-
hefti svo í lagi sé. Ef ég væri ekki svo heppinn
að skipta hér við banka, þar sem fólkið er mér
innan handar, þá veit ég bara ekki hvernig
færi.
En loksins komst ég í Alþýðuskólann á Eið-
um þegar ég var um tvítugt og var þar í einn
vetur. Það er einn sá skemmtilegasti vetur sem
ég hef lifað. Þar sá ég í fyrsta skipti á ævinni
rafljós og vatnsklósett, já, og jafnvel fólksbíl,
þó ég hefði séð litlum vörubíl bregða fyrir
áður. Þarna undi ég mér vel í glöðum hópi
skólasystkina minna, í heimavist, og þarna var
líka stúlka héðan úr Eyjafirði, sem var að bera
þér kaffið áðan. Og þarna var Jakob Kristins-
son skólastjóri. Hann var ákaflega merkilegur
maður og gáfaður, svo andlega þroskaður, að
hann taldi fyrsta bindið af Ljósvíkingnum
meistaraverk. Hann kom mér líka aðeins á
bragðið með indversk fræði, sem ég hef lengi
verið veikur fyrir, og reyndist mér í alla staði
besti maður.
Til Akureyrar
Ég var í einn vetur á Eiðum, en fór síðan í
Menntaskólann á Akureyri af veikum
burðum. Og ég dáist að því enn þann dag í
dag, hvað hinn lítt alþýðlegi maður, Sigurður
skólameistari Guðmundsson, tók mér vel. Það
hefur mér alltaf fundist óskiljanlegt. Þó hygg
ég að ástæðan hafi verið sú, að ég fór snemma
að birta eftir mig kvæði í skólablaðinu, og
hann áleit að ég hefði einhverja hæfileika í þá
átt. í það minnsta reyndist þessi maður mér
vel. Nú var ég þarna ekki reglulegur nemandi,
því ég fékk heimild til að lesa utan skóla og
Sigurður sagði að ég mætti vera þar sem mér
þætti vænlegast. En ég lauk aldrei við Mennta-
skólann. Þar kom margt til, heilsuleysi og þó
sérstaklega peningaleysi. Það var svo gersam-
lega útilokað fyrir mig að reyna að kosta mig
hér í skóla. Ég sá enga leið til þess.“
- Hvað tókstu þá til bragðs?
„Ég fór að fást við búskap með tengdaföður
mínum, Friðbimi í Staðartungu í Hörgárdal.
Mér er óhætt að fullyrða það, að það er eitt af
undrunum í lífi mínu hvað tengdaforeldrar
mínir tóku mér.vel. Ég var ekkert álitlegur
tengdasonur. En gamli maðurinn hafði gaman
af ljóðagerðinni og ríminu enda skáld sjálfur
og við áttum ýmislegt sameiginlegt. Það hefur
jafnvel verið sagt, að við værum ekkert ólfkir
á vangann. En ég var búskussi. Einn nágranni
minn lýsti mér vel í fáum orðum. Þannig var
að mjólkurbíllinn kom ekki til okkar nema
annan hvern dag. í því sambandi sagði þessi
nágranni minn um mig: - Þeir segja að Krist-
ján fari ekkert á fætur þá morgna sem bíllinn
kemur ekki. Mér þótti þetta nokkuð gott.
Annars var ég nú bara býsna seigur, enda brá
mér við að koma í Hörgárdal og slá þar ef til
vill upp á 10-12 hesta utangarðs yfir daginn, á
móti því sem ég nagaði upp á eina bikkju
heima. Og veðráttan var ögn önnur.
En ég hætti búskap 1943 og flutti á mölina,
til Akureyrar. Við keyptum meira að segja lít-
ið hús fyrir afurðir búsins; lítið gult hús, sem
stóð í miðjum forarvilpum Oddeyrarinnar, og
er Gránufélagsgata 55. Á Akureyri gerðist ég
fyrst starfsmaður hjá Kaupfélaginu, í svo-
nefndu „setuliði“, þar sem Jóhannes frændi
minn frá Ystu-Vík var verkstjóri. Þar voru
góðir karlar.“
- Eftir komuna til Akureyrar gerðist þú
virkur í verkalýðsbaráttu og lést til þín taka í
pólitík.
„Já, ég var allt að því fæddur kommúnisti.
Ég veit ekkert hvernig hefur á því staðið. Ef til
vill hef ég drukkið þetta í mig frá Laxness eða
Þórbergi, en ég setti mig ekki úr færi til að lesa
bækur þeirra. Þessar kenndir ágerðust eftir
komuna til Akureyrar og þar var ég einn af
stofnendum Verkalýðsfélags Akureyrar."
Að lifa mannsœmandi lífi
- Var það barátta til lífsbjargar?
„Já, til að hafa til hnífs og skeiðar. Ég álít,
að við verðum að skoða þessi ár mjög vand-
lega með hliðsjón af nútímanum. Og þó að ég
sé nú fráhverfur kommúnisma - og jafnvel ör-
lítið tortrygginn gagnvart svokallaðri hungur-
baráttu nútímans, sem ætti að vera í gæsalöpp-
um - þá var þessi verkalýðsbarátta og pólitíska
barátta alger lífsnauðsyn á þessum árum. Það
var ekki verið að berjast til að geta farið oftar
til útlanda, það var verið að berjast til að geta
haft að éta og húsaskjól í sæmilegu húsi, jafn-
framt því að geta klætt sig sómasamlega. Það
var ekki verið að berjast fyrir neinum lúxus.
Þess vegna er ég oft að hugsa um það núna;
hvernig eigum við að skilgreina hugtakið
„mannsæmandi líf“? Er verið að miða við að
hafa í sig og á, eða er verið að miða við einn til
tvo bíla, eina til tvær utanlandsferðir á ári og
fín híbýli?“
- Var þetta hörð barátta á þessum árum?
„Já, afskaplega, og þessi barátta var misk-
unnarlaus á báða bóga. En fórnarlund og
samstaða þess fólks sem barðist fyrir sínu og
meðbræðra sinna, var ólýsanleg, og þar komu
fram bestu dyggðir margra mætra manna. Og
mér finnst að manneskjur eins og „systkinin í
Þingvallastræti“ ásamt svo mörgum, mörgum
öðrum hafi verið einstaklega góðir fulltrúar.
Það var fólk sem gerði meira en að brýna
menn til baráttu; það var fólk sem sýndi í verki
að það vildi virkilega aðstoða þá sem áttu
erfitt.
Við lentum í verkföllum, en ég var afskap-
lega lítill verkfallsmaður, því ég var svo hug-
laus. Ég var bestur við að rífa kjaft, en kæmi
til stórræða fór ég alltaf bak við annan mann
sterkari. En hvað sem öðru líður, þá er það
ekki fyrr en eftir að breskur her stígur hér á
land, að við förum að hafa í okkur og á. Það
þýðir ekkert að berja hausnum við steininn
með það, hvort sem það var vel þegið eða
ekki. Þá fengu menn vinnu og kaup, þó stjórn-
völd hefðu þá sem oftar getað staðið betur að
verki.“
Ekki góð vist
í Alþýðubandalaginu
- Þú varst kommúnisti, í hvaða flokki til að
byrja með?
„Ég var fyrst í Sameiningarflokki alþýðu,
sósíalistaflokknum og kunni vel við mig þar.
Ég minnist þess að Sigfús Sigurhjartarson kom
hingað norður og var að brydda á slökun í
pólitík. Þá sagði ég mig úr flokknum um
stund, því ég vildi ekki svona menn! En
var ég fyrr kominn upp úr þessum tlóum en ég
fór að yrkja lofkvæði um engjadaginn. þar sem
fólkið vann sælt og sveitt. Þetta þótti mér þá
og þetta kvæði var talið gott. Meðal annars tók
Jónas frá Hriflu það upp í tímarit sitt, sem hét
Vaka, og þótti honum sem þetta væri hinn eini
og sanni andi sveitamenningarinnar, enda
þótti það nokkur dyggð þá að neita staðreynd-
um. Þessi bók hét „Frá nyrstu ströndum", en
sú næsta hét „Villtur vegar“. Þá hafði ég yfir-
gefið sveitina og var kominn hér á mölina. Þar
með var kominn nýr tónn í kvæðin mín; bylt-
ingartónn.
Það var lengi vandamál mitt, að margir vildu
teygja mig til sín, annað hvort til hægri eða
vinstri. Þannig var ég jafnmikill vinur Krist-
manns Guðmundssonar og Gunnars Bene-
diktssonar í þau 11 ár semégbjóíHveragerði.
Báðir vildu leiða mig á sitt mál og ég var
beggja vinur, en hvorugum trúr. Þannig hef ég
reynt að gaufa mig áfram milli öfganna.
Síðan rak hver ljóðabókin aðra. „Lífið
kallar" kom út 1950. Hún þótti svo vond, að af
mér var tekinn skáldastyrkur, sem ég hafði
fengið tveim árum áður vegna bókarinnar „í
þagnarskógi“. Auðvitað var það pólitísk
aðgerð, en varð mér þó til góðs. Þá var til sjóð-
ur hjá Helgafelli, sem hét minningarsjóður
Jónasar Hallgrímssonar. Þar lágu einhverjir
peningar og mönnum eins og Ragnari í Smára
og Tómasi Guðmundssyni þótti bókin mín
ekki verri en það, að þeir létu mig fá þessi
verðlaun, m.a. vegna þess að þeim þótti
ósanngjarnt að svipta mig skáldalaununum.
Og ég gafst ekki upp. Nú eru Ijóðabækurnar
mínar orðnar 13.“
- Kristján, þú hefur frá mörgu að segja og
eflaust gætum við spjallað lengi saman enn.
Hins vegar krefst rúmið þess að við förum að
setja amenið á eftir efninu. En fyrst ætla ég að
spyrja þig hvernig þér hafi gengið að lifa af
skáldskapnum.
„Skáldskapurinn hefur nú ekki verið mín
aðaltekjulind fyrr en á síðustu árum. Áður
starfaði ég við verkamannavinnu, kennslu og
blaðamennsku, svo eitthvað sé nefnt. Ég veit
ekki fyrir víst af hverju ég hef lifað, en ég gerði
þann samning við skaparann, að ef mig vant-
aði peninga, þá sæi hann um þá hlið málsins.
Og hann hefur staðið vel við þann samning.
Mestar tekjurnar hef ég haft af dægurlaga-
textunum; ég hef stundum sagt, að það léleg-
asta í mínum skáldskap hafi skilað mér mest-
um arði. Auðvitað sögðu skáldbræður mínir,
að ekkert skáld á íslandi hefði lagst lægra en
ég með því að yrkja dægurljóð, en fólkið fagn-
aði þessu framtaki. Þetta var eins og að gefa
svöngu barni brauð. Þess vegna er ég ekki frá
því að kollegar mínir hafi öfundað mig pínulít-
ið, bæði vegna teknanna og hlýtur það ekki að
vera takmark allra skálda að ná til sem flestra.
Það er mikill ávinningur í að fá tónlist við texta
sína.“
- Stuðlar, endarím?
„Já, endarím er ekki heilagt fyrir mér, en ég
legg mikið upp úr stuðlum, þó ég hafi skrifað
ljóð án stuðla og endaríms. Stuðlarnir eru svo
stór þáttur í íslenskri tungu, að við getum ekki
misst þá. Ég held til dæmis, að stílgaldur
óbundins máls sé oft að finna í stuðlum. Þeir
eru eins og hljómfall í textanum. En því miður
er þetta á undanhaldi í málinu. Mér heyrist að
almenningur sé að týna brageyranu, því
miður. Það væri ekki ómerkur þáttur í ís-
lenskukennslu í skólum, ef hægt er að vinna
því sess á ný. Sá sem heyrir ekki stuðlun í ljóð-
um er laglaus maður. Það er mín skoðun."
- Að lokum, Kristján, hvað þótti mönnum
um þínar skáldagrillur þegar þú varst að
kveðja þér hljóðs?
„Það var ríkjandi trú á íslandi, að skáld væri
ekki aðeins aumingi, heldur ólánsmaður hinn
mesti líka og sjálfsagt þótti að hann væri fylli-
bytta. Frændi minn, Fjallaskáldið, drakk sig í
hel rúmlega 26 ára gamall og hlaut fyrir ódauð-
lega frægð, ásamt þeim ljóðum sem hann hafði
grátið á þessum hörmungarárum sínum. Ég
hygg líka að Jónas Hallgrímsson hafi fyllt út í
þá mynd, sem þjóðin gerði af skáldunum."
- GS
- Jæja, Kristján, nú vendum við okkar
kvæði í kross og snúum okkur að skáldinu.
Hvenær kom fyrsta ljóðabókin út og hvernig
var henni tekið?
„Fyrsta ljóðabókin mín kom út 1943, gefin
út af Pálma H. Jónssyni í gustukaskyni, og það
einkennilega var að þessari bók var vel tekið.
Menn skrifuðu vel um hana. Þó'var þetta held-
ur vond bók. Ég kunni þá ekki að fara með
prófarkir og bókin því ekki aldeilis laus við
villur.
Þetta var sveitarómantík. Oft stóð ég við
engjaslátt heima í Bakkafirði, kaldur og
blautur, og þráði ekkert frekar en að komast
sem lengst í burtu, jafnvel á sjóinn. En ekki
Fyrsta Ijóðabókin
heldur slœm
þankagang almenns launafólks í landinu. Þetta
er fólk sem jafnvel er alið upp við allsnægtir,
en vill sýnast annað en það er og komast til
valda með styrk verkalýðsins."