Dagur - 21.12.1984, Blaðsíða 6

6 - DAGUR - 21. desember 1984
Sólon
Sölvi Sólon Helgason
Gudmundssen. Spek-
ingur? Snillingur?
Besti sonur Skaga-
fjarðar? Helgur maður
eða latur flœkings-
hundur? Eitt er víst.
Hann var öðruvísi.
Hann var lífskúnstner,
sem var í senn; elskað-
ur, hataður, umrœddur
og lesinn, eftir að
skáldsaga Davíðs
kom á prent. Eftir
viku, þann 28. des.,
frumsýnir Leikfélag
Akureyrar verk Sveins
Einarssonar um Sölva
Helgason, en það ber
nafnið „Ég er gull og
gersemi“ og er sótt í
fræga vísu Sölva um
sjálfan sig. Eftir því
sem Dagur kemst nœst
mun þarna vera um all-
óvenjulega sýningu að
rœða. Þema verksins er
listamaðurinn í samfé-
laginu og/eða samfé-
lagið í listamanninum,
Sölvi er vanmetinn
listamaður er fær þrá
sinni ekki svalað, en
hrekst um landið oft
smáður og óvinsæll. í
brauðstriti daganna
hafði fólk um annað
að hugsa en listir.
„Ég er gull og gersemi
„Ég skrifaði þetta verk
að undirlagi LA, en
þetta er hugmynd sem
það hefur eflaust fóstr-
að með sér um nokk-
urn tíma. Síðan var
komið að máli við mig
í vor og ég var tilbú-
inn, “ sagði Sveinn Ein-
arsson höfundur jóla-
leikrits LA, Ég er gull
og gersemi, er við innt-
um hann eftir upphaf-
inu og tildrögum þess
að hann skrifaði þetta
verk.
„Ég byrjaði á því að lesa skáldsögu
Davíðs, Sólon íslandus, einu sinni
enn. Þá rann upp fyrir mér að ég var
búinn að velta fyrir mér verki af svip-
uðu tagi og þetta small saman. Ann-
ars ætlaði ég mér að skrifa skáldsögu,
en þetta er heillandi og spennandi og
því ýtti ég henni til hliðar og sló til.
Flókin sýning
Ég skrifaði verkið þrisvar. Fyrst
skrifaði ég uppkast og las það fyrir
kunningja mína fyrir sunnan sem eru
inni í leikhúsheiminum og sem ég
tek mark á. Síðan gerði ég breytingar
eftir þeirra uppástungum og ábend-
ingum. Pá kom ég norður og las
megnið af leikritinu fyrir leikhópinn
og tók mér síðan tveggja vikna frí og
dvaldi í Egyptalandi. Er heim kom
fór ég yfir það í þriðja sinn og breytti
enn. Það hafa svo komið upp smá-
vægilegar breytingar á æfingum.“
- Var það strax inni í myndinni að
þú yrðir leikstjóri.
„Já, í rauninni var það. Þegar Ijóst
var hvaða tökum ég tók verkið, jfö
var eiginlega ómögulegt annað en að
fylgja því eftir.“
- Segðu okkur eitthvað um þetta
verk.
„í því eru 10 stór hlutverk og hlut-
verk Sölva náttúrlega stærst, en hann
leikur Theodór Júlíusson. Leikararn-
ir eru inni á sviðinu nánast allan leik-
inn og þetta reynir mjög mikið á þá.
Verkið gerir miklar kröfur bæði til
leikara og annarra sem koma nálægt
sýningunni. Þetta er tæknilega lang-
flóknasta sýning sem sett hefur verið
á svið hérna, t.d. eru ljósabreytingar
farnar að nálgast 200. Samtals koma
um 20 manns fram í sýningunni, þar
af eru 3 börn, við höfum 2 gengi, þau
leika til skiptis. Nú, tónlist er eftir
Atla Heimi Sveinsson, en við höfum
unnið mjög mikið saman í gegnum
gimsteinn elskuríkur.
árin, þau eru líklega orðin um 20.
Ég var alltaf með það í huga, að
sýningin yrði svona. Leikhús er alltaf
að breytast og þegar skrifað er leikrit
upp úr eða eftir skáldsögu er eðlilegt
að taka mið af þessum breytingum og
taka verkið nýjum tökum. Ég vil
kannski ekki segja að gamla aðferðin
við það að skrifa leikrit upp úr skáld-
sögu sé gengin sér til húðar, en nýjar
hugmyndir eru komnar fram og nýjar
leikhúsaðferðir.
- Þú ert trúr Davíð í þínu verki?
Þær hugmyndir sem þjóðin hefur alið
með sér um Sölva eftir skáldsögu
Davíðs eru hinar sömu hjá þér?
„Já, ég er trúr hugmyndum
Davíðs. Sumt kemur beint frá
honum, en það eru kaflar í verkinu
sem ekki tengjast Davíð, þeir eiga
fyrirmyndir í þema skáldsögunnar,
verkið krafðist þess að þeir yrðu
leiddir fram sem hliðstæða þess sem
Sölvi upplifði í sínum samtíma. Allt
sem gerist á sviðinu er ekki sann-
sögulegt eða á sér sannsögulegar
fyrirmyndir. Þetta er samið sem leik-
sviðsverk og ég nota fjölbreytilegar
aðferðir til að koma því til skila.
Mörg kvæða Davíðs sýna að Sölvi og
örlög hans og hans líkar, voru honum
hugleikin löngu áður en hann hóf
að skrifa um hann og þau fjalla um
svipað efni og skáldsagan. Sum þess-
ara ljóða felli ég inn í leikinn."
- Nú hefur fólk eflaust gert sér
ákveðnar hugmyndir um Sölva,
hvernig heldur þú að það taki ykkar
Sölva?
„Fólk hefur áreiðanlega margvís-
legar hugmyndir um Sölva, það er
rétt og ekki nema eðlilegt og ekkert
við því að gera. En það hefur sjálf-
sagt ekki sömu myndina, rétt eins og
þjóðin hefur gert sér ákveðnar hug-
myndir um Gunnar frá Hlíðarenda
og Gísla Súrsson og þær hugmyndir
vilja oft stangast á hjá fólki. Okkar
Sölvi er í þessu verki tákn um lista-
manninn í samfélaginu og við erum
að velta fyrir okkur tilgangi listar og
þörf fyrir list í samfélaginu. Sem bet-
ur fer er okkur orðið það ljóst að við
lifum ekki á brauði einu saman."
Mín Sölvasaga
er dœmisaga
- Jón Óskar sendi fyrir skömmu frá
sér sögu um Sölva, hvernig stendur
á þessum Sölvaáhuga allt í einu?
„Það er gaman að þetta skuli vera
svona mikið Sölvaár, en ég held að
þetta sé bara tilviljun. Það hefur
blossað upp mikill áhugi á Sölva
undanfarið. Ég held að samtíðar-
menn hans hefðu orðið hissa, en
kannski ekki hann sjálfur. Sölvi var
þess konar persónuleiki að mönnum
stóð aldrei á sama um hann. Hann
fór víða og var mönnum eftirminni-
legur. Ég hef hitt fólk sem átti afa og
Ég er djásn og dýrmæti
ömmur sem sá eða þekktu til Sölva
og það hefur verið mjög gaman.“
- Hvernig ber það Sölva söguna?
„Eins og við er að búast af manni
sem er eins margsamsettur og hann,
þá lýsa þessar sögur mörgum hliðum.
Einn hefur fest sig við eitt í fari hans,
annar við eitthvað annað. En í mínu
verki er ég ekki að leita að hinum
sögulega Sölva, mín Sölvasaga er
dæmisaga."
- Þið hafið ekki hist, þú og Jón
Óskar, til að bera saman bækur
ykkar?
„Ég reyndi að hafa upp á Jóni
Óskari þegar ég var að byrja, en við
fórum á mis. Ég hlakka mikið til að
lesa bókina hans, en þessi tvö verk
eru að því leytinu ekki sambærileg,
að Jón fer í saumana á heimildum og
reynir að búa sér til sem sannsögu-
legasta mynd af Sölva, en ég er með
skáldsögu Davíðs og við gerð leik-
ritsins var ég með í huga, að við erum
að leika fyrir áhorfendur í dag. Ég
tek ímynd hans út úr sinni samtíð og
verkið er skírskotun þessarar ímynd-
ar við nútímann."
- Hvernig maður var Sölvi?
„Hann var stórbrotinn persónu-
leiki. Það sem hann gerði sem lista-
maður vekur upp spurningar um það
hvort hann hefði getað orðið enn
meiri listamaður ef hann hefði fengið
tækifæri til að læra og menntast eins
og hann þráði. Sálarlíf hans var dá-
lítið í molum. Hann tók stórt upp í
sig. Var það raup eitt og gort? Fróð-
leiksþrá hafði hann ríka, en náði
ekki að fullnægja henni, og þá hefur
það kannski brotist svona út.“
Alltaf spenna
í góðu leikhúsi
- Hvernig hefur svo gengið hjá
ykkur?
„Æfingar hafa gengið vel, það er
mikil stemmning á æfingum og gam-
an að vinna þetta. Það koma alltaf
upp á viss vandamál, en engin svo
stór að við höfum ekki getað yfirstig-
ið þau. Leikfélag Akureyrar hefur
verið í sókn undanfarin ár og mér
finnst þetta einmitt vera verkefni
sem fer vel á að leikhúsið hér glími
við. Það hefur á undanförnum árum
tekið stór verk sem vakið hafa at-
hygli alþjóðar. Auðvitað getum við
ekki nú sagt til um hvort verkið verð-
ur vinsælt, en það örvar okkur að
finna þann mikla áhuga sem fólk
virðist hafa á þessu verki. Ég hef haft
feiknarlega gaman af að vinna við
þetta hérna, það hefur verið skemmti-
leg stemmning í kring um tilurð
þessarar sýningar og allir lagt hart að
sér.“
- Og þið bíðið spennt eftir frum-
sýningardeginum?
„Það er alltaf spenna í góðu leik-
húsi.“
mþþ