Dagur - 24.04.1987, Blaðsíða 12

fMffi 9W/J,
12 - DAGUR - 24. apríl 1987
W,

konuna og henti rósunum í
Signu, áður en sölukonan náði að
hrifsa þær úr fangi Isadora.
Sígaunakonan starði þögul á
blómin, þar sem þau flutu á ánni.
Þegar henni varð aftur litið á
dansmeyna, glóðu augu hennar
af hatri. Hún sagði rólega: „Frú,
þetta áttuð þér að láta ógert.
Framvegis skuluð þér passa yður
á tölunum 13, 25 og 27. í>ér eigið
mikla peninga, ég á enga. En ég á
svolítið sem þér munið aldrei
eignast. Ég hefði getað óskað
yður farsæls hjónabands, það
komið þér aldrei til með að eign-
ast. í staðinn munu sorg og dauði
fylgja yður hér eftir. Megi bölvun
fylgja yður héðan í frá.“
Hvaða ástæðu hafði fræg og
dáð dansmær til að hafa áhyggjur af
svona kjaftæði? Enga . . . a.m.k.
ekki fyrr en ári síðar, sumarið
1913 þegar hún var aftur á ferð-
inni eftir vinstri bakka Signu og
yfir hana kom löngun til að
kaupa blóm. Dæturnar og barn-
fóstran voru líka með í þetta sinn
og Isadora bað bílstjórann um að
bíða. Bílstjórinn lenti á kjafta-
törn við einhvern kunnugan á
gangstéttinni og - eins og síðar
kom í ljós - gleymdi að setja bíl-
inn í handbremsu.
Bílnum hafði vcrið lagt í halla
og eftir smástund fór hann að
síga af stað. Hvorki bílstjórinn
né Isádora tóku eftir því sem var
að gerast fyrr en það var orðiö of
seint. Þá var bíllinn kominn fram
á árbakkann og hann fór yfir
handriðið sem þar var og út í
ána, þar sem hann sökk strax.
Öryggislæsingin í bílnum virk-
aði 100%. Litlu stúlkurnar og
barnfóstran áttu sér enga mögu-
leika og voru löngu látnar þegar
hjálpin barst.
Bölvun sígaunakonunnar var
orðin að raunveruleika. Harm-
leikurinn hafði mikil áhrif á
Isadora Duncan. Hún hélt sig frá
sviðinu í heilt ár og þegar hún
kom til baka var eins og mesti
ljóminn yfir henni væri horfinn.
Herbergisþernan hennar,
Naomi Langbehn, sagði síðar:
„Ég held að Isadora hafi aldrei
gert sér grein fyrir hlutunum. í
bölvuninni voru tölurnar 13, 25
og 27 greinilega nefndar. Dætur
hennar létust 13. júlí 1913.“
Næsta áratuginn fór allt á verri
veg fyrir Isadora Duncan. Hún
fékk að vita hvað það var að sýna
fyrir tómu húsi. Það beið hennar
enginn að loknum sýningum og
enginn sendi henni blóm. Hún
var orðin 44 ára þegar hún hitti
Isadora Duncan var heimsfræg,
en dag einn lenti hún í útistöð-
um við sígaunakonu og . . ,
leyndardómshjúp yfir einkalíf
Isadora Duncan.
Árið 1912 fékk Isadora eina
æðstu ósk sína uppfyllta, sem sé
þá að fá að dansa fyrir ensku
konungshjónin, Georg V og
Maríu. Það var heiðurssýning á
veðhlaupabraut sem hafði gert
Isadora Duncan að mest dáðu
konu í Evrópu. Það var einmitt
eftir þennan atburð sem bíltúrinn
frægi eftir vinstri bakka Signu átti
sér stað.
J Dætur hennar voru með í bíln-
um ásamt barnfóstrunni. Þær
sátu í aftursætinu og var bíllinn
útbúinn sérstökum öryggislæsing-
um með tilliti til barnanna.
Hún kom auga á sígaunakon-
una, bað bílstjórann að stansa og
valdi sér fallegan rósavönd. En
þegar sígaunakonan nefndi
verðið, varð Isadora Duncan
snælduvitlaus. Henni þótti verðið
allt of hátt og nýtti sér tækifærið
til að sýna á sér verri hliðina.
Hún átti það nefnilega til að vera
eins hræðilega nísk og hún gat
verið yfirmáta gjafmild.
Hún húðskammaði sígauna-
Rússann, Sergei Essenin. Hann
var 15 árum yngri en hún, en
þarna virtist vera um hina einu
sönnu ást að ræða og hann bað
hennar nánast strax.
Isadora giftist honum, að því
er virðist í örvæntingu yfir því að
list hennar var ekki lengur orðin
eins mikils virði og áður. Hún lét
sig dreyma um gamla daga þegar
hún var elskuð og dáð af öllum.
Hennar æðsta ósk var að sá lími
myndi renna upp aftur.
Sergei Essenin var ekki ríkur
maður. Hann var málari og þén-
aði nokkuð sem slíkur en engan
veginn nóg til að uppfylla kröfur
konu sinnar. Auður Isadora
Duncan var fyrir löngu að engu
orðinn. En hún hélt áfram að strá
um sig peningum og lifði hátt,
eins og hún byggist við að hver
dagur væri hennar síðasti. Sergei
Essenin stóðst ekki þessar kröfur
hennar og hallaði sér að flösk-
unni.
Isadora yfirgaf hann í París og
fór í „villt“ ferðalög með öðrum
mönnum, til Egyptalands, Grikk-
lands og Ítalíu.
iMjamr?
Balletstjarnan, Isadora Duncan, fæddist fyrir einni öld.
Hún náði heimsfrægð fyrir list sína og var dáð af sam-
ferðamönnum. En eitt smáatvik varð til þess að kalla
yfir hana bölvun sígauna - og sú bölvun var ekki til þess
að gera grín að.
Isadora Duncan stóð á hátindi leiðin lá niður í móti í átt að
lífs síns og frægðar daginn sem
hún bað bílstjórann sinn að nema
staðar við blómabúð sígaunakon-
unnar. Allur heimurinn lá við
fætur þessarar frægu dansmeyjar.
Það eitt að hún sýndi sig á svið-
inu, framkallaði gífurleg fagnað-
arlæti. Þjóðarleiðtogar og annað
frægt fólk var meðal hennar
mestu aðdáenda og hún sjálf
gerði sér fyllilega grein fyrir hæfi-
leikum sínum. Líka þennan dag,
þegar hún var 34 - og stóð, án
þess að vita það á krossgötum í
lífinu. Krossgötum, þaðan sem
endanlegri tortímingu.
Það er hægt að spyrja sig þeirr-
ar spurningar - og það hefur oft
verið gert - hvort líf hennar hefði
orðið annað, ef hún hefði ekki
stoppað á vinstri bakka Signu
þennan dag. Hefði Isadora
Duncan þá sloppið við alla sorg-
ina og biturleikann sem ein-
kenndu síðustu ár ævi hennar?
Það eru rúm 100 ár síðan
Isadora Duncan fæddist. Hún er
ein af þekktustu stjörnum ball-
etsögunnar, og hún lifði lífi sínu
undir stöðugu eftirliti fjölmiðla.
Naomi Langbehn, herbergisþerna
Isadora og eini trúnaðarvinur, var
sannfærð um að bölvun sígaunakon-
unnar var ástæðan fyrir öllum
þrengingum Isadora.
Það var því ekkert leyndarmál að
hún eignaðist son í lausaleik árið
1905. Nokkuð sem hún gat leyft
sér á tímum þegar slíkt leiddi
yfirleitt til útskúfunar.
Hún gaf aldrei upp nafn barns-
föðurins. En nafnið sem hún gaf
syni sínum - David Scallione
Duncan - bendir óneitanlega á
umboðsmann hennar sem var
ítalskur, Giulio Scallione, og
vann með henni árin 1902-1906.
Isadora var fædd Bordelon, en
í mars 1906 hitti hún ríkan Eng-
lending, Robert Duncan, og gift-
ist honum. Hann tók son hennar
að sér, þannig að hann sendi
hann í heimavistarskóla og
seinna í fóstur til ungfrú Naomi
Langbehn, sem var herbergis-
þerna Isadora 1906.
Á meðan annríki viðskiptalífs-
ins hélt Duncan uppteknum í
London og New York var
Isadora á sýningarferðalagi um
Evrópu og Bandankin að undan-
skildum þeim tíma sem fór í að
eiga dæturnar Rut (1907) og Söru
(1910). Eitthvert vafamál kom
upp í sambandi við faðerni Söru
og í framhaldi af því skildi Dunc-
an við hana og hvarf úr lífi
hennar.
Öfundsjúkir gagnrýnendur
skrifuðu mikið um siðferði
Isadora og töldu það álíka mikið
og hjá flækingsketti. Það mun
rétt vera að hún átti marga von-
biðla og ekki var hún sínk á
En hún fór vel með
þetta og passaði sig á því að vera
ekki í slagtogi með öðrum en
þeim sem voru í æðri stéttum
þjóðfélagsins og öruggt var að
kæmu ekki af stað neinu
hneyksli. Þessi staðreynd varpar
Ertu hjátrúarfull(ur)?
Ef ekki, þá verðurðu það eftir lest-
ur þessarar greinar.
Ungfrú Langbehn sagði síðar:
>>Ég vann ekki lengur fyrir frú
Duncan en ég var í sambandi við
hana. Ég átti trúnað hennar, en
hann áttu ekki aðrir. Ég fékk það
á tilfinninguna að hún hefði
áhuga á að fremja sjálfsmorð, en
hana skorti hugrekki til þess.
Eitt sinn - það var árið 1925 -
sagði hún við mig að sig langaði
að deyja. Hún var orðin leið á líf-
inu.“
Það sama ár fór Sergei Essenin
á hótelið sem þau Isadora eyddu
hveitibrauðsdögunum. Þaðan
skrifaði hann henni stutt bréf. -
Ég hef elskað þig heitar en nokk-
uð annað í heiminum. Ég held
það ekki út að fá ekki að vera hjá
þér. Þessa sörhu nótt hengdi
Scrgei Essenin sig í nálægum
garði.
Isadora Duncan var i Feneyj-
um þegar henni barst tilkvnning
um lát hans. Viðbnigö hennar
voru þau að hún nánast hvæsti
eftiríarandi: - „Hvernig vogar
hann sér? Hvílíkt hneyksli!
Hvernig get ég nokkurn tíma litið
framan í vini mína framar?"
Allt benti til að hún hefði
gleymt bölvuninni frá 1912, þar
sem talan 13 hafði svo mikla þýð-
ingu og nu hafði þýðing tölunnar
25 einni komið í ljós. Eftir var þá
aðeins talan 27. . .
Isadora Duncan hellti sér út í
enn villtara lif en fyrr, í þeim til-
gangi að flýja frá veruleikanum.
Hún var orðin feit og var hætt að
hugsa nokkuð um útlitið. Hún
hafði einhvern glaumgosa hjá sér
sem hún sagði að borgaði fyrir að
fá að sofa hjá sér.
Hún var orðin 47 ára, þegar
hún fór í ferðalag til Nice árið
1927. Þar hitti hún ítala, Raffa-
elo Ragghiani, sem var í kringum
Hr. Duncan skildi við Isadora vegna
framhjáhalds hennar.
fertugt. 22. september 1927 fékk
hún enn ein sorgartíðindin. Son-
ur hennar, 22ja ára gamall,
drukknaði í Grikklandi.
Hún var örvingluð og Ragghini
stakk upp á því nokkrum dögum
seinna að þau færu í ökuferð í
nýja sportbílnum hans. Hugsast
gat að það yrði til þess að dreifa
huga hennar. Það var svalt þenn-
an dag og hún vafði löngum trefli
um hálsinn. Síðan settist hún inn
í opinn sportbílinn við hlið Ragg-
hiani.
Trefillinn blakti í gjólunni, en
allt í einu náði annað afturdekk
bílsins í hann. Höfuð Isadora
Duncan sveigðist aftur á bak og
hún hálsbrotnaði. Ragghiani
flýtti sér á næsta sjúkrahús en hin
fyrrum heimsþekkta dansmær
var látin. Hafði látist samstundis,
sögðu læknarnir.
Isadora Duncan lést 27. sept-
ember 1927. Mikilvægi talnanna
sem sígaunakonan nefndi var að
fullu komið í Ijós. Tilviljun?
Kannski. En þeir eru margir sem
hafa velt því fyrir sér hvernig ævi
Isadora Duncan hefði orðið ef
hún hefði ekki hent blómum síg-
aunakonunnar í Signu. . .
(Úr Familie Journal, þýtt: - ám.)