Dagur - 10.12.1987, Blaðsíða 16

16 - DAGUR - 10. desember 1987
Loðfóðraðir gallajakkar
stærðir m-l-xl Verð kr. 2725.-
Loðfóðraðir galla-
jakkar á börn
stærðir 120-170 Verð kr. 2497.-
Fóðruð gallasett á börn
stærðir 98-110 Verð kr. 2170.-
10% jólaafsláttur
Bílasýning
verður laugardaginn og sunnudaginn
12. og 13. desember frá kl. 2-5 e.h.
báða dagana að Bifreiðaverkstæði
Sigurðar Valdimarssonar
í nýjum sýningarsal Óseyri 5 (norðurhluta).
Sýndir verða:
Subaru 1800 XT turbo, Fulltime 4x4 sport.
Einn glæsilegasti sportbíll á landinu.
Nissan Pick-up diesel, Subaru E10 4x4 og
Trabant, góðir greiðsluskilmálar
20 þúsund út og afgangur á 10 mánuðum.
Trabant eigendur!
Sérfræðingur frá Trabant verksmiðjunum
verður til viðtals og ráðlegginga
mánudaginn 14. des. frá kl. 9.00.
* Ókeypis þjónusta +
Bifreiðaverkstæði
Sigurðar Valdimarssonar
Óseyri 5 - Sími 22520 - Akureyri.
Ingvar Helgason hf. Rauðagerðí.

/t'
[%'\ desember verða verslanirjp
K opnar utan venjulegs
verslunartíma sem hér segir:
Laugardagur 12. desember frá kl. 10-18
Fimmtudagur 17. desemberj frá kl. 9-22
Laugardagur 19. desember frá kl. 10-22
Miðvikudagur 23. desember frá kl. 9-23
Fimmtudagur 24. desember frá kl. 9-12
Fimmtudagur 31. desember frá kl. 9-12
Kaupmannafélag Akureyrar,
Kaupfélag Eyfirðinga.
Áskell Einarsson:
Breyttir þjóðfélagshættir
kalla á ný vinnubrögð
íslenskt þjóðfélag er lítið í
samanburði við stærri samfélög.
Sumir vilja setja það á borð með
fylkjum eða lénum nágranna-
iandanna og að haga eigi rekstri
þjóðfélagsins á þann veg. Þessar-
ar tilhneigingar gætir mjög greini-
iega í heilbrigðisgeiranum og nær
einnig til annarra þátta, ef að er
gáð. Menn hafa velt þeirri spurn-
ingu fyrir sér hvort svo fámenn
þjóð geti staðið undir eigin þjóð-
skipulagi. Það er staðreynd að
þetta hefur tekist, þótt íslending-
ar séu ekki fjölmennari en íbúar
Altóna, sem er útborg Hamborg-
ar, svo að vitnað sé til fleygra
orða Halldórs Laxness. Þetta
hefur tekist á þann hátt að
íslenska þjóðfélagið hefur orðið
eins konar vasaútgáfa af margfalt
stærri samfélögum.
Ljóst er að heilbrigðisgeirinn
þarf á olnbogarými að halda, til
að hinir mörgu hæfu starfskraftar
í heilbrigðisstéttunum fái notið
sín á sama hátt og í stærri samfé-
lögum, svo að hinar ýmsu þjón-
ustustofnanir geti sótt fram og
veitt hver annarri aðhald. Aukin
einkavæðing getur verið liður í
þessu, en engan veginn nein alls-
herjar lausn, til þess er þjóðféiag-
ið of fáliðað. Reynslan sýnir að
allir áfangar í heilbrigðiskerfi
landsbyggðar eiga rætur sínar að
rekja til framtaks áhugahópa,
sveitarstjórnarmanna og síðast
en ekki síst til frumkvæðis heil-
brigðisstétta. í þessum efnum
hefur náðst ótrúlegur árangur,
þannig að rnargt af þessari starf-
semi er í fremstu röð í landinu.
Frumkvæði almennings
um uppbyggingu
heilbrigðiskerfisins
Meðan heilbrigðisþjónustan var
verðlögð eftir kostnaðargildi
köm í Ijós að landsbyggðar-
sjúkrahúsin gátu verðlagt sína
þjónustu langt undir því verði,
sem hin stærri sjúkrahús þurftu
að fá fyrir hliðstæða þjónustu.
Með því að taka þetta frumkvæði
úr hendi heimafólks og þjóðnýta
allt það mikla gjafafé, sem
almenningur hefur látið af hendi
rakna er fundin skammtíma-
lausn, sem fyrr eða síðar mun
skapa á ný alvarleg byggðavanda-
mái. Rekstur heilbrigðisþjónustu
stendur svo nærri hagsmunum
almennings að skipulag þjónust-
unnar hlýtur að hafa áhrif á bú-
setuna í landinu. Það þarf að
auka tengsl fólksins við heilbrigð-
iskerfið, með því að gera sjúkra-
samlögin að áhrifaafli á ný. Fólk-
ið í byggðunum verður sjálft að
standa áfram að uppbyggingu
heilbrigðisstofnana.
Heilbrigðisþjónustan
verði millistigsverkefni
Þetta er stærra verkefni en svo,
að einstök sveitarfélög geti
almennt staðið ein að lausn
þeirra. Það er óskynsanilegt,
þrátt fyrir það að færa þessi verk-
efni til ríkisins. í þessum efnum
verðum við að leita fyrirmynda
nágranna okkar og nýta þau
skipulagsform er þeim hefur
reynst vel, en jafnframt að laga
þau að aðstæðum í landinu.
Rekstur heilbrigðisgeirans er
Áskell Einarsson.
millistigsverkefni stjórnsýslulega
séð, þar sem fulltrúar stærri
svæða t.d. landshluta, mynda
stjórnsýslustig um ákveðna verk-
efnaflokka, sem eru flestum
sveitarfélögum ofviða, en eðlileg-
ast er þó að reka á heimagrund-
velli. Þetta vantar hér á landi.
Verkefnin hafa sogast til ríkisins.
Sveitarstjórnarmenn una glaðir
við sitt að losna undan kostnaði.
Það skortir yfirsýn yfir málið í
heild og að menn geri sér grein
fyrir afleiðingunum.
Heilbrigðiskerfið verður
að aðlagast samfélaginu
á hverjum tíma
Á tímum skoðanakannana og
margvíslegra markaðskannana
Erindi flutt á ráðstefnu
á vegum Sjúkrasam-
lags Reykjavíkur 26.
nóvember 1987
Seinni hluti
er að myndast nýr áhrifavaldur í
samfélaginu. Fólkið í landinu
vaknar til vitundar um að val
hvers og eins er afi. Þeir sem
hagsmuni hafa af markaðssetn-
ingu hafa áttað sig á því að hér er
nýtt afl á ferðinni, sem þarf að
taka tillit til. Markaðurinn er afl,
sem bæði framleiðendur og þjón-
ustuaðilar verða að beygja sig
fyrir.
Fólk gerir aðrar og meiri kröf-
ur til heilbrigðisþjónustu en áður
og hefur ákveðnar skoðanir um
réttar leiðir í heilsufarslegum
efnum. Þetta hefur í einni eða
annarri mynd áhrif á framboð
heilbrigðisþjónustu og þar með á
öll samskipti sjúklinga og heil-
brigðisstétta. Það hlýtur að koma
að því fyrr en varir, að þetta nýja
afl leiti samstarfsleiða, með lík-
um hætti og aðrar neytendahreyf-
ingar hafa gert.
Eflum sjúkrasamlögin
Jákvæðasta iausnin er að endur-
hæfa sjúkrasamlögin, sem ábyrg
félagasamtök og að þau annist
það hlutverk að vera hagsmuna-
aðili almennings gagnvart heil-
brigðiskerfinu, þ.m.t. samnings-
aðili um verðlagningu á hvers
konar heilbrigðisþjónustu og
móti þannig heilbrigðiskerfið í
landinu. Það verði hlutverk
sjúkrasamlaganna að ákveða
endurgreiðslur sjúklinga fyrir
heilbrigðisþjónustu m.a. með
það fyrir augum að skapa kostn-
aðarvitund í heilbrigðisþjónust-
unni.
Auðvitað verður ekki hjá því
komist að ríkið leggi sjúkrasam-
lögunum til fjármagn t.d. vegna
ýmissa stærri verkefna og til að
jafna aðstöðu þeirra um að veita
sambærilega þjónustu í öllum
umdæmum sjúkrasamlaga.
Stækka þarf sjúkrasamlagsum-
dæmi t.d. að þau verði miðuð við
heilbrigðishéruð. Það verður
hlutverk heilbrigðishéraða að
byggja upp heilbrigðisþjónustuna
með framtaki heimaaðila og með
stuðningi ríkisvaldsins.
Sjúkrasamlögin fari með
umboð fólksins og hafí
fjárhagslega ábyrgð
Hið félagslega vald verði hjá
sjúkrasamlögum, sem fari í raun
með umboð almennings. Sjúkra-
samlögin verði byggð upp á lýð-
ræðislegan hátt. Það á að vera
þeirra verksvið að stuðla að
nýmælum í heilbrigðisþjónustu,
gæta þjónustuhagsmuna og koma
á eðlilegum samanburði með
einkavæðingu, þar sem það á við.
Þetta er í samræmi við ríkjandi
hugsunarhátt um þátttöku
almennings við að móta þjóðfé-
lagið í daglegri önn líðandi
stundar.
Aukin ríkisafskipti
þegar aðrar þjóðir
hverfa frá þeim
Það er vægast sagt furðulegt, að
við íslendingar erum að full-
komna „býrókratíið" í heil-
brigðiskerfinu á sama tíma og
helstu þjóðir kommúnismans
leysa sem óðast fjötra ríkisfor-
sjár. Það er ljóst að þeir menn
sem hér ráða ferðinni eru ekki í
takt við samtímann.
Nýir þjóðfélagshættir krefjast
nýrra viðbragða og aukinnar
þátttöku fólksins félagslega.
Sjúkrasamlögin á íslandi eiga að
baki merka sögu um samhjálp
fólksins til að leysa sín vandamál.
Þátttaka ríkis var fyrst og fremst
hugsuð til eflingar því mikla
framtaki. Þennan félagslega
grundvöll á að virkja á ný og
opna kerfið ineð fullri ábyrgð
almennings. Hvort reka megi
sjúkratryggingar á algjörum
tryggingagrundvelli er ekki ljóst.
Eg tel mig ekki dómbæran á það
hér og nú. Ríkisvaldinu ber að
stuðla að uppbyggingu heilbrigð-
iskerfisins, sem stjórnað sé af
félagslegri ábyrgð, með aðhaldi
almennings í bestu merkingu
þeirra orða. Þetta verður best
gert með því að efla sjúkrasam-
lögin.
Höfundur cr framkvæmdastjóri Fjórð-
ungs.sambands Norðlendinga.