Dagur - 01.12.1988, Blaðsíða 7

ðSQf isdme£3b .t -- RUÐAG -■ 3
1. desember 1988 - DAGUR-_7
Sigurður P. Sigmundsson, framkvæmdastjóri Iðnþróunarfélags Eyjaíjarðar, telur að vegna aðsteðjandi
samdráttar í þjóðfélaginu verði forsvarsmenn fyrirtækja að grípa tímanlega í tauma:
Svar atvinmifvTÍrtækja felst í
hagræðingu og nvjum tækifænim
Sigurður P. Sigmundsson, franikvæmdastjóri Iðnþróunarfélags Eyjafjarðar.
Kreppa. Hugtak sem oft heyr-
ist í þjóðmálaumræðunni þessa
dagana. Góðæri liðinna ára er
að Ijúka, segja menn, og á
næstu mánuðum má búast við
harðæri með tilheyrandi auka-
verkunum. Sumir segja að
efnahagskreppunnar verði
mest vart á fyrstu mánuðum
næsta árs. Aðrir hallast að
langvarandi kreppu.
Ekki alls fyrir löngu voru birt-
ar niðurstöður könnunar Fjórð-
ungssambands Norðlendinga á
atvinnuástandinu á Norðurlandi
og horfum í þeim málum á næst-
unni. Könnunin staðfesti það
sem menn hafa haidið fram,
atvinnuleysisdraugurinn vakir og
bíður eftir að ná völdum á
Norðurlandi. Sums staðar mun
honum takast að ná valdataum-
um en á öðrum stöðum eru allar
líkur á að honum verði haldið í
skefjum.
Starfsmenn Iðnþróunarfélags
Eyjafjarðar eru sífellt með púls-
inn á atvinnulífi á Eyjafjarðar-
svæðinu. Þeirra er að fylgjast
með málum, reyna að styðja við
bakið á framtakssömum mönn-
um sem viðra álitlegar hugmynd-
ir í framleiðslu nýrra vara og að
koma sjálfir fram með hugmynd-
ir og fylgja þeim eftir.
Framkvæmdastjóri Iðnþróun-
arfélagsins er Sigurður P. Sig-
mundsson. í samtali við Dag
sagði hann mikilvægt að forsvars-
menn fyrirtækja á Eyjafjarðar-
svæðinu brygðust rétt við
aðsteðjandi samdrætti. Menn
þyrftu strax að grípa í tauma
áður en komið væri í óefni. En
áður en Sigurður vék nánar að
þessu ræddi hann um atvinnu-
ástandið á svæðinu og hvernig
horfði á því sviði á næstu mánuð-
um.
Blikur á lofti
„Eyjafjarðarsvæðið er og hefur
verið eitt sterkasta svæðið
atvinnulega séð á landsbyggð-
inni. En nú hriktir í burðarásun-
um. I því sambandi nægir að
nefna að vegna lokunar frysti-
húsa í Ólafsfirði eru þar nú um
100 manns án atvinnu. Þá er sam-
dráttur hjá Álafossi hf. og
Skinnadeild Sambandsins hefur
einnig átt í erfiðleikum. Á Akur-
eyri hefur verið hefð fyrir iðnaði
og því til sönnunar má nefna að
fyrir tveimur árum starfaði um
45% af vinnuafli bæjarins við
iðnað. Þetta hlutfall hefur nú
lækkað verulega og ýmis teikn
eru á lofti um að það muni lækka
frekar. Til dæmis var Iðnaöar-
deild Sambandsins með 570
ársverk fyrir ári en nú er Ála-
foss hf., skinnaiðnaðurinn og
skóverksmiðjan með um 360
ársverk. Á einu ári hefur ársverk-
um því fækkð um 210 og munar
um minna. Þarna eru því viss
hættumerki og reyndar hefur
maður áhyggjur af fleiri atvinnu-
greinum, t.d. málm- og skipa-
smíði. í þessum greinum virðast
vera lítil verkefni framundan. Að
öllu óbreyttu fer að kreppa veru-
lega að þeim eftir áramót.
Atvinnuástandið er reyndar
nokkuð mismunandi á Eyjafjarð-
arsvæðinu. Dalvík stendur enn
mjög vel og sama gildir um
Árskógshrepp. Hríseyingar hafa
eðlilega áhyggjur af hráefnis-
skorti. Hvað varðar atvinnumál í
sveitum um þessar mundir er
nokkuð gott hljóð í bændum,
enda Eyjafjörður mjög gott land-
búnaðarhérað."
- Þú nefnir að ástæða sé til að
hafa áhyggjur af þróun mála í
ákveðnum atvinnugreinuin. Til
hvaða ráðstafana eiga forsvars-
menn fyrirtækja að grípa til að
mæta samdrættinum?
„Það sem skiptir höfuðmáli nú
er að menn staldri við og endur-
skoði reksturinn. Til að mæta
samdrætti verða fyrirtæki að leita
allra leiða til að lækka útgjöld.
Það er hlutur sem vill gleymast
þegar vel árar. Fyrirtæki verða
jafnframt að huga að þáttum sem
geta leitt til hagræðingar og opn-
að ný tækifæri. Nefna má stefnu-
mótun, vöruþróun, framleiðni og
markaðssetningu. Vanda þarf
ákvarðanatöku um fjárfestingar.
Sveigjanleiki þarf að vera í fram-
leiðslu og sölu vegna þess hve
sveiflurnar eru miklar."
Aukin samvinna fyrirtækja
„Sameining og samvinna fyrir-
tækja er líka einn þeirra þátta
sem nauðsynlegt er að huga vel
að. Þetta er reyndar eitt af því
sem við í Iðnþróunarfélaginu
höfum verið að tala fyrir og mun-
um leggja ríkari áherslu á. Það er
alveg ljóst að með auknu sam-
starfi geta fyrirtæki gert hluti sem
þau hafa ekki burði til að standa
ein að. Dæmi um góðan árangur
af slíku er samstarf fjögurra járn-
smíðafyrirtækja í Krossanesi. Þar
hefur vel tekist til og vonandi er
það öðrum fyrirtækjum til eftir-
breytni. Ég tel að á mörgum svið-
um séu hér allt of mörg fyrirtæki.
Nægir þar að nefna bílaverkstæði
og tré- og járnsmiðjur. Með
þessu móti næst ekki nægilega
góð heildarhagkvæmni. Hvert
fyrirtæki er með sína yfirbygg-
ingu og vélakost."
- Hver verða skref Iðnþróun-
arfélagsins á næstu dögum og vik-
um í að búa atvinnufyrirtæki
undir samdráttartíma?
„Við ætlum okkur að ná betri
tengslum við fyrirtæki með heim-
sóknum og fundum og finna bet-
ur þeirra þarfir og taka út stöðu
ákveðinna greina og jafnframt að
kynna þeim sem það vilja þá
möguleika sem eru fyrir hendi til
að mæta samdrætti. Jafnframt
því að styrkja stoðir meginfyrir-
tækjanna höfum við auga með
nýjum möguleikum. Því má ekki
gleyma. Við reynum að finna
nýja möguleika í framleiðslu.
Það er breytilegt hvort ný fram-
leiðsla er best komin í nýju eða
gömlu rótgrónu fyrirtæki. Ég er
þeirrar skoðunar að ef þess er
kostur eigi að setja nýja fram-
leiðslu inn í fyrirtæki sem er í
rekstri. Stofnun nýs fyrirtækis er
ekki alltaf raunhæf því að það
hefur sýnt sig að fyrirtæki sem fer
af stað með lítið eigið fé getur
oltið yfir við fyrsta áfall.“
Að taka mið af aðstæðum
„Við höfum áhuga á að kanna
hvort erlendir aðilar geti komið
inn í einhver verkefni hér á svæð-
inu. En sjávarútvegurinn er og
verður framtíðin. Eg er á þeirri
skoðun að við verðum að byggja
upp fyrirtæki sem tengjast
honum. Á því sviði höfum við
reynslu og þekkingu sem við eig-
um að nýta okkur. Ég tel að það
borgi sig ekki að fara út í stóran
samkeppnisiðnað. Við verðum
að taka mið af aðstæðum. Á
landsbyggðinni er sá iðnaður
vænlegastur, að mínu mati, sem
framleiðir dýrar einingar. Dæmi
um þetta er framleiðsla fyrir-
tækisins DNG. Við þurfum að
sjálfsögðu að auka fjölbreytni í
atvinnulífinu en það verður alltaf
að taka mið af aðstæðum. For-
svarsmenn fyrirtækja og sveitar-
félaga eiga auðvitað að vera
bjartsýnir en forsendur fyrir
nýjungum verða að vera fyrir
hendi. Annars gengur dæmið
ekki upp, sama hversu duglegir
menn eru.“
- Oft hefur því verið haldið
fram að fólk sæki þjónustu í of
miklum mæli út fyrir Eyjafjarðar-
svæðið og jafnvel til annarra
landa. I þessu sambandi eru
nefndar verslunarferðir til
Glasgow. Er þetta hættuleg þró-
un fyrir svæðið?
„Ég held að heimamenn geti
miklu áorkað með því að nýta
betur þá þjónustu sem býðst á
svæðinu. Það er allt of mikið um
það að hennar sé leitað út fyrir
svæðið. Með því móti tapast
umtalsvert fjármagn sem með
réttu ætti að nýtast hér. Þetta
gildir t.d. um verslun og þjónustu
við sjávarútveg. Þetta þarf að
breytast.
Mér gengur betur ef nágrann-
anum gengur vel. Þannig þurfa
menn að hugsa. Þjónustan mun
aldrei ná neinum gæðum nema
því aðeins áð hún sé notuð. Það
þýðir ekki að kvarta yfir lakri
þjónustu eða vöruúrvali ef þjón-
ustuaðilum er ekki gefið tækifæri
til að byggja sig upp. Þá mega
menn ekki gleyma margfeldis-
áhrifum þjónustunnar.
Ég. vil ekki stilla landsbyggð-
inni á móti höfuðborgarsvæðinu.
Auðvitað væri æskilegast að geta
litið á landið sem eina heild. Hins
vegar hefur því verið skipt upp í
þessa tvo meginpóla vegna þess
að höfuðborgarkjarninn með
sína 140 þúsund íbúa er all.t of
stór. Næsti kjarni, sem er Akur-
eyri, er 10 sinnum minni. Þarna
er of mikill munur. Þegar ég tala
um að heimamenn eigi að nýta
betur þjónustu hér í heimabyggð
er ég ekki að segja að þeir eigi að
hætta að sækja hana suður. Eg er
einungis að benda á að til þess að
Akureyri og Eyjafjarðarsvæðið
eflist og stækki verði menn að
hlúa að þjónustu hér og gefa
þeim sem hana annast tækifæri til
að eflast. Fjármagnsflutningur-
inn er í dag að mestu leyti á einn
veg. Reykvíkingar sækja tiltölu-
lega lítið hingað en umtalsvert
fjármagn fer suður.“
Mjólkurkýrin er svelt
- Hver er raunveruleg ástæða
fyrir því að eyfirsk fyrirtæki sem
og annar atvinnurekstur í landinu
standa nú skyndilega frammi fyr-
ir samdrætti eftir góðæri undan-
farinna ára?
„Það sem stendur upp úr er hin
mjög svo slæma staða útflutn-
ingsgreínanna. Sjávarútvegurinn
er burðarásinn í efnahagslífi okk-
ar og hefur áhrif á afkomu allra
annarra greina. Það er knýjandi
að útflutningsgreinunum sé
skapaður rekstrargrundvöllur.
Stjórnvöld verða að átta sig á því
að ef mjólkurkýrin er -svelt, þá
mjólkar hún að sjálfsögðu ekki.
En það er ekki auðvelt að rétta
frumvinnslugreinarnar við. Þar
verður margt að koma til. Skuld-
breytingar og aukin lán eru í
sjálfu sér engin lausn. Það sem
er mest knýjandi er að hin
almennu rekstrarskilyrði séu fyrir
hendi til langs tíma. Lækkun
fjármagnskostnaðar er hluti af
þessu dæmi og síðan þarf gengið
að vera rétt skráð. Ég tel að
gjaldeyririnn sé of ódýr.“
Samkeppnisiðnaöurinn á einnig
undir högg að sækja í dag sem
helgast m.a. af tollabreytingun-
um um síðustu áramót og þeirri
staðreynd að launakostnaður hér
er mun meiri en í þeim löndum
scm við erum að keppa við, t.d.
Taiwan og Kóreu. Við eigum því
litla möguleika á að standast
samkeppni í verði við vörur frá
þessum löndum. Gott dæmi um
norðlenska t'ramleiðslu sem varð
fyrir barðinu á tollabreytingun-
um er endurvinnsla á gúmmíi. Á
einum degi var grundvellinum
kippt undan þeirri framleiðslu
scm var og er mjög athygl-
isverð."
Sofandi ráðamenn
- Ertu að segja að stjórnvöld
hafi ekki haldið nægilega vöku
sinni?
„Stjórnvöld liafa vissulega sof-
ið á verðinum en það hafa fleiri
gert. Þenslan hefur verið allt of
mikil og það hefði þurft að slá á
hana miklu fyrr. Það sem stjórn-
völd verða að stefna að er hæfileg
þensla og hæfilegar tekjur. Við
verðum að átta okkur á því að
atvinnuvegunum eru takmörk
sett með getu til að standa undir
þeim miklu lífsgæðum sem við
sækjumst eftir. Þjóðin lifir ein-
faldlega allt of hátt miðað viö
forsendur. Grunnur þessara lífs-
kjara er ekki fyrir hendi. Það er
ekki hægt að krefjast betri lífs-
kjara nema framleiðslan skili
meiri hagnaði."
- Menn eru ósammála um
leiðir í efnahagsstjórnun á þess-
um erfiðleikatímum. Sumir eru
eindregið þeirrar skoðunar að
markaðurinn verði óheftur að fá
að ráða ferðinni en aðrir segja
eins konar handvirka efnahags-
stjórnun nauðsynlega. Hver er
þín skoðun á þessu?
„Þó að ég sé í grundvallaratrið-
um því fylgjandi að markaðurinn
eigi að ráða, þá verður að segjast
eins og er að við íslendingar
kunnum ákaflega illa að fara með
frelsið. Fjárfestingaæðið er dæmi
um það. Því miður virðast þekkt
hagstjómartæki, t.d. ákvörðun
vaxtastigs, ekki virka hér. Bjart-
sýni íslendinga á sér engin
takmörk. í efnahagslegri upp-
sveiflu taka flestir áhættu og
ávísa á framtíðina. Þetta gildir
ekki aðeins um fyrirtæki heldur
einnig einstaklinga. Svar mitt við
þessari spurningu er því á þá lund
að hér þurfi einhvers konar
blandaða efnahagsstjórnun, án
þess þó að ég sé tilbúinn að
útfæra hana nákvæmlega hér.“
óþh