Dagur - 17.12.1988, Blaðsíða 7

af erlendum veftvangi
17. desember 1988 - DAGUR - 7
t
yfirfallstíflu í 77 m hæð yfir
sjávarmáli báðum megin við
hana eru 50 m langar jarðstíflur
auk varnargarðs við austur-
bakka. Þarna er myndað lítið lón
sem vatninu er veitt úr um 1000
m langan skurð að inntaki. Inn-
takið er einnig vegbrú með
ísskolunarvirki og yfirfalli sem
rekið er með nálalokum.
Frá inntakinu fer vatnið um
520 m langa steinsteypta pípu
sem er 1,9 m í þvermál að 18 m
háum jöfnunarturni úr stein-
steypu sem er 7,5 m að innan-
máli. Frá honum er vatnið leitt
að vatnsvél um 85 m langa stál-
pípu sem er 2 m í þvermál.
Stöðvarhúsið er 129 m að gólf-
fleti, 15 m á hæð steinsteypt.
Frárennslisskurður er 60 m lang-
ur og nýtanleg fallhæð er 31 m.
Vatnshverfill er af Francisgerð
1714 Kw. 428 sn/mín og rafali er
2000 KVA 6,6 KV. Spennir er
2000 KVA 6,6/23 Kv. Hann er
tengdur með aflrofa um 350 m
langa háspennulínu inn á Siglu-
fjarðarlínu. Aflvélar eru frá
Escher Wyss í Þýskalandi og raf-
ali, spennir og rafbúnaður er frá
ASEA í Svíþjóð.
Virkjunin var hönnuð af Rík-
arði Steinbergssyni og Ásgeiri
Sæmundssyni. Verktakar við
jarðvinnu voru Lyftir hf., Rækt-
unarsamband Skagafjarðar og
Norðurverk hf. Akureyri. Við
byggingaframkvæmdir voru verk-
takar Tréverk hf. Siglufirði og
Norðurverk hf. Akureyri. Upp-
setningu véla önnuðust Jón og
Erling sf. Siglufirði. Tengingu
rafbúnaðar og véla önnuðust
Ásgeir Sæmundsson, Ingólfur
Arnarson og sérfræðingur frá
ASEA ásamt starfsmönnum Raf-
veitu Sigluíjarðar.
Rafstöðin var tekin í notkun
20. október 1976. Rekstur virkj-
unarinnar hefur gengið mjög vel
og allar hönnunarforsendur
staðist, stöðin framleiðir 40% af
framleiðslu Skeiðsfossvirkjunar
nú eins og reiknað var með og
jók aflið um 50%. Reiknað var
með að virkjanirnar væru full-
nýttar við sterka samtengingu
með 20 Gwst framleiðslu.
Árið 1983 framleiddi eldri
virkjunin 11,2 Gwst, og Neðri
virkjun 7,8 Gwst eða samtals
19,099 Gwst.
Fyrsti stöðvarstjórinn við
Skeiðsfossvirkjun var danskur,
Jörgen Andersen að nafni, síðan
Indriði Guðjónsson 1946-1975 og
Heiðar Albertsson frá 1975 og
síðan.
Til að auka öryggi og koma í
veg fyrir raforkuvinnslu með
dieselvélum á svæðinu lögðu Raf-
magnsveitur ríkisins háspennu-
línu milli Dalvíkur og Ólafsfjarð-
ar 1980. Spenna hefur síðan verið
hækkuð milli Ólafsfjarðar og
Skeiðsfossvirkjunar í 19 KV. Nú
er unnið að athugunum á að auka
enn raforkuflutning til Skeiðs-
fossvirkjunarsvæðisins frá Lands-
kerfinu, með styrkingu og spennu-
hækkun á línum sem fyrir eru.
Væntanlega verður það verk
unnið á næsta ári.
Stjórn
Rafveitu Siglufjarðar
Hreppsnefnd Hvanneyrarhrepps
fór sjálf með öll málefni fyrstu
virkjunarinnar, og rafveitunnar
en árið 1915 er fyrsta rafveitu-
nefnd kjörin með oddvitanum
séra Bjarna Þorsteinssyni sem
formanni og Guðmundi Hall-
grímssyni lækni og Gústav
Blómquist sem meðnefndar-
mönnum.
Þegar Siglufjörður fékk kaup-
staðarréttindi 20. inaí 1918, var
kjörin ný rafleiðslu- og vatns-
veitunefnd, og kosningu hlutu:
Guðmundur Hannesson bæjar-
fógeti, Bjarni Þorsteinsson
prestur, Sigurður Kristjánsson,
Friðbjörn Níelsson og rafstöðv-
arstjórinn, Maron Sölvason. Um
1930 eru í rafveitunefnd Siglu-
fjarðar: Guðmundur Hannesson
bæjarfógeti, formaður og gjald-
keri, Guðmundur Skarphéðins-
son skólastjóri, ritari, Ottó Jörg-
ensen símstjóri, Kristján Dýr-
fjörð rafvirki og Ole Hertervig
bakari. Bæjarfógetaskrifstofan
annaðist ávallt bókhald og inn-
heimtu fyrir rafveituna. Gæslu-
menn rafstöðvarinnar voru þá
Jón Kristjánsson og Sigurhjörtur
Bergsson.
Eins og áður hefur verið sagt
frá tók hlutafélag danskra aðila
að sér rekstur Rafveitu Siglu-
fjarðar árin 1935 til 1939, raf-
veitustjóri hjá því fyrirtæki varð
fljótlega Anton Kristjánsson raf-
virki. Siglufjarðarkaupstaður
yfirtók reksturinn aftur 1940 og
var Anton rafveitustjóri til ársins
1947.
Á grundvelli vatnalaga frá
1923 og orkulaga frá 1946, var
Rafveitu Siglufjarðar sett reglu-
gerð árið 1949, þá var rafveitu-
stjóri Páll Einarsson rafvirki,
Ásgeir Bjarnason tæknifræðingur
1950 til dauðadags 1960, Tryggvi
Sigurbjarnason verkfræðingur frá
1961-1966 og síðan Sverrir
Sveinsson iðnfræðingur.
Með breyttri skipan bæjarmála
, í Siglufirði frá 1979, var fimm
manna nefnd falin stjórn Raf-
veitu, Hitaveitu og Vatnsveitu
bæjarins. Síðan 1981 hefur Hita-
veitan verið undir sömu fram-
kvæmdastjórn og Rafveitan.
Frá árinu 1982 hefur bókhald
bæjarsjóðs og veitustofnana ver-
ið sameinað svo og reiknings-
útskrift og innheimta á skrifstofu
bæjarins. Nú er unnið að athugun
á meiri samvinnu þessara fyrir-
tækja og hafa þegar verið samin
drög að reglugerð í því sambandi
af núverandi formanni veitu-
nefndar Hannesi Baldvinssyni.
Veitunefnd skipa nú auk hans
Guðmundur Árnason símst.stj.,
ritari, Björn Jónasson sparisj.stj.,
Sigurður Ómar Hauksson
framkv.stj. og Rögnvaldur Þórð-
arson símaverkstj.
Siglfirðingar áttu framsýna for-
ustumenn þegar ákvarðanir voru
teknar um uppbyggingu þessara
fyrirtækja í byrjun aldarinnar.
Sama dag og Rafveita Siglufjarð-
ar var vígð þann 18. desember
1913, var einnig tekið í notkun
nýtt veglegt skólahús fyrir barna-
skólann, sem enn er notað, og
lagður grundvöllur að byggingu
vatnsveitu.
Við það tækifæri sagði sr.
Bjarni Þorsteinsson sóknarprest-
ur m.a. „Við tökum við þeim
samtímis þessum stofnunum
mennta og ljóss. Ég vona, að það
sé fyrirboði þess, að yfir voru
dýru og veglegu menntastofnun
megi hvfla meira ljós, meira and-
legt ljós, og að hér muni ekki
aðeins vera bjart af rafljósum,
heldur muni bjartsýni í andlegu
tilliti birta upp framtíðina.“
Ég tel að þeir menn sem við
tóku og hafa stýrt málefnum
þessara fyrirtækja bæjarins á
liðnum áratugum hafi haft þann
stórhug einnig sem frumherjarnir
höfðu, og vona að svo verði um
ókomna framtíð.
Siglufirði 12.12. 1988
Sverrir Sveinsson.
Mengun andrúnisloftsins veldur
ofsafengnum hvirfilbyljuin
Fréttir af eyðileggingu af völdum fellibylja, sem eiga upptök sín í hitabelt-
inu, berast okkur æði oft og áhrifanna gætir jafnvel hér norður í höf, þó að
í smáu sé miðað við þau svæði jarðar, þar sem þeir æða af mestuni krafti.
Aukið magn koltvísýrings í andrúmsloftinu veldur því, að fellibyljirnir
magnast. Það mun koma illa niður á löndum við Mexíkóflóa og víðar.
Það eru margar og margvíslegar
afleiðingar, sem eiga eftir að
fylgja í kjölfar þess, hve mjög
mannfólkið mengar andrúmsloft-
ið nú á tækniöld.
Vísindamenn óttast m.a., að
tvöföldun koltvísýrings í and-
rúmsloftinu muni valda heiftar-
legri hvirfilbyljum í nánd við
hitabeltið, en til þessa hafa
þekkst. Til þessa hefur það
hvirfilbyljir hafa orðið álíka
mörgum að fjörtjóni ár hvert og
jarðskjálftar.
Koltvísýringur í andrúmsloft-
inu vex jafnt og þétt. Því veldur
brennsla jarðefna, þ.e.a.s. olíu,
gass og kola. Útreikningar, fram-
kvæmdir með aðstoð tölva,
benda til þess, að tvöföldun á
koltvísýringsinnihaldi andrúms-
loftsins geti leitt til þess að
vindhraði geti orðið allt að 60
prósentum meiri en nú getur átt
sér stað. Það þýðir, að til verða
hvirfilbyljir með 40-50 prósent
meiri eyðileggingarkrafti en hing-
að til hafa farið sögur af.
Á hverju ári ferst fjöldi
manna, og mörg hús eyðileggj-
ast, skip og akrar, af völdum
hvirfilbylja, sem eiga upptök sín í
hitabeltinu. Það getur því haft
verulega þýðingu að vita, hver
áhrifin verða af aukningu kol-
tvísýrings í andrúmsloftinu.
Það eru vísindamenn við
tækniháskólann í Massachusetts,
sem með aðstoð tölva hafa kom-
ist að framangreindum niður-
stöðum, en við tilraunir sínar
notuðu þeir sérstakt líkan og tek-
ið var tillit til vinda og veðurfars
hvarvetna á jörðinni.
Samkvæmt útreikningum þess-
um verða verstu hvirfilbyljirnir á
Mexíkóflóa og Bengalsflóa, en
einnig munu hættulegir fellibyljir
fara vaxandi á svæðinu umhverfis
Filippseyjar.
Helsta leiðin til að koma í veg
fyrir skelfilegar afleiðingar af
aukningu koltvísýrings er sú, að
breyta um orkugjafa, nota orku
vinda og vatns í stað þess að nota
olíu, kol og gas, einnig kemur
kjarnorkan til greina, en þá er
bara að henni fylgi ekki önnur
Heili mannsins þroskaðist og
varð svo stór sem raun ber vitni
vegna þess, að frá örófi alda
borðuðu menn alhliða fæðu og
fengu fitu bæði frá fiskum og
landdýrum.
Þetta er skoðun enska vísinda-
mannsins Michael Crawford, sem
vinnur við samanburðar-lyfja-
fræði. Ástæðan var því ekki sú,
að maðurinn hefði þörf fyrir
meiri vitsmuni til að standa sig í
samkeppninni við aðrar tegundir.
Á þeim tíma, þegar nútíma-
maðurinn var á afríska þróunar-
stiginu, urðu flest dýranna, sem
lifðu á gresjum hitabeltisins,
stærri en maðurinn, en heilabú
þeirra stækkaði ekki að sama
skapi. í hlutfalli við skrokk-
þyngdina minnkaði heilinn.
Crawford er þeirrar skoðunar, að
orsök þessa megi rekja til þess á
mengun og kannski enn hættu-
legri.
hverju dýrin nærðust, en dýrin á
gresjunum átu aðallega gras.
Eftir því sem dýrin stækkuðu
skorti þau í vaxandi mæli ómett-
aðar fitusýrur, sem eru uppistað-
an í miklum hluta heilavefsins.
í tímans rás hafa margir vís-
indamenn velt vöngum yfir því,
hvers vegna maðurinn þyrfti stór-
an heila. Crawford telur þessa
spurningu leiða menn á villigöt-
ur. Maðurinn hafði ekkert með
stóran heila að gera, en hann
þróaðist af sjálfu sér, vegna þess
að mennirnir lifðu ekki á gresjun-
um heldur úti við hafið.
Þar fékk heilinn fituefni, sem
jöfnum höndum höfðu orðið til í
sjó og á landi.
Það var þessi alhliða fæða, sem
olli því, að heili mannsins stækk-
aði þessi ósköp.
(III. Vidcnskab 2/KX. - Þ.J.)
(III. Vidcnskab. - Þ.J.)
Þess vegna er heili
mannsins svona stór
VERÐBREYTINGAR-
STUÐULL
FYRIRÁRÐ 1988
--1---------------s„....„l..JW; .......
Samkvæmt ákvæðum 26. gr. laga nr. 7514. september 1981 um
tekjuskatt og eignarskatt hefur ríkisskattstjóri reiknað
verðbreytingarstuðul fyrir árið 1988
og nemur hann 1,1848 miðað við 1,0000 á árinu 1987.
Reykjavík 1. desember 1988
RSK
RlKISSKATTSTJÓRI