Dagur - 27.07.1991, Page 6

6 - DAGUR - Laugardagur 27. júlí 1991
UTGEFANDI: DAGSPRENT HF.
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI.
SÍMI: 96-24222 ■ SÍMFAX: 96-27639
ÁSKRIFT KR. 1100 A MÁNUÐI • LAUSASÖLUVERÐ 100 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 725 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON.
RITSTJ.FULLTRÚI: EGILL H. BRAGASON.
UMSJ.MAÐUR HELGARBLAÐS: STEFÁN SÆMUNDSSON.
BLÁÐAMENN: INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, JÓN HAUKUR BRYNJÓLFSSON (íþr.),
ÓLI G. JÓHANNSSON, ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON, SKÚLI BJÖRN GUNN-
ARSSON (Sauðárkróki vs. 95-35960),STEFÁN SÆMUNDSSON,
ÞÓRÐUR INGIMARSSON, LJÓSM.: KJARTAN ÞORBJÖRNSSON.
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN.
ÚTLITSHÖNNUN: RlKARÐUR B. JÓNASSON, ÞRÖSTUR HARALDSSON.
AUGLÝSINGASTJ.: FRlMANN FRlMANNSSON.
DREIFINGARSTJ.: HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASlMI 25165.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL.
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Að bregðast við eftirá
Umræða um hlutverk stjórnvalda,
hvort sem það eru bæjarstjórnir
eða ríkisstjórnir, er nauðsynlegur
þáttur virks lýðræðis á hverjum
tíma. Meðvitund almennings um
stjórnunarleg málefni og ábyrgð
stjórnmálamanna hefur sem betur
fer vaxið og þroskast í áranna rás.
Grundvallarspurningar um hlut-
verk stjórnvalda hafa skotið upp
kollinum, og þótt sagan sýni að
sumar þessar spurningar séu
sígildar, og rekja megi þær aftur til
heimspeki Grikkja og Rómverja
hinna fornu, þá eiga þær brýnt
erindi við nútímann.
Eitt af því sem athyglisverðast
er í umræðu þessari er spurningin
um stefnumarkandi vinnu stjórn-
valda. í stuttu máli má segja að
gagnrýni beinist að þeirri tilhneig-
ingu stjórnvalda og stjórnmála-
manna að bregðast við flestum
vandamálum um leið og þau koma
upp, oft á ómarkvissan hátt og án
samhengis við langtímastefnu-
mörkun. í sínu allra einfaldasta
formi má kalla þetta skort á fram-
sýni; að bregðast sífellt við vand-
anum eftirá.
Um fátt munu menn almennt
vera meira ósammála en það hvað
einkenna skuli góðan stjórnmála-
mann. Þó mætti ætla að enginn gefi
sig af alvöru að stjórnmálum nema
hafa fastmótaðar skoðanir á því
hvað einkenni gott mannlíf og
þjóðfélag, í víðtækri merkingu.
Tæplega getur það stýrt góðri
lukku að móta sér ekki áætlanir um
framtíðina, en bregðast stöðugt
við vandanum eftir að hann kemur
upp. Hlutverk stjórnvalda hlýtur
þó ætíð að vera a.m.k. tvíþætt hvað
þetta snertir. í fyrsta lagi verður að
móta langtímastefnu og reyna að
spá skynsamlega í þróun mála
fram í tímann. í öðru lagi verður að
bregðast við vandamálum sem
upp kunna að koma á hverjum
tíma. Það síðarnefnda verður þó að
gera í samræmi við langtímastefn-
una. Stjórnmálamenn eiga að
reyna að hindra að lausn tilfallandi
vandamála skaði áætlanir og
tryggja að slíkar lausnir tefji sem
minnst að þau markmið sem sett
hafa verið náist. Því miður vill oft
brenna við að þannig sé ekki unnið
í stjórnkerfum ríkis og sveitarfé-
laga, heldur hentistefna látin ráða.
Þau áföll sem upp hafa komið í
atvinnulífinu á Akureyri síðustu
mánuði leiða hugann að stefnu-
mótun bæjaryfirvalda. Atvinnu-
málin hafa sett Bæjarstjórn Akur-
eyrar í erfiða stöðu. Viðbrögð
bæjarstjórnarinnar hafa tvímæla-
laust oft verið viðbrögð eftirá, jafn-
vel þótt flestir hafi séð og viður-
kennt að hverju stefndi löngu áður,
t.d. með gjaldþrot Álafoss hf. Af
hverju var ekki brugðist við fyrr?
Einnig mætt spyrja hvar og hvern-
ig aðgerðir bæjaryfirvalda falli að
langtímastefnumótun um upp-
byggingu og þjónustu bæjarfé-
lagsins, og þeim hugsjónum sem
ábyrgir stjórnmálamenn hljóta að
hafa að leiðarljósi.
Gjaldþrot Álafoss er aðeins eitt
dæmi um vanda sem Bæjarstjórn
Akureyrar stendur frammi fyrir.
Kunnugir sjá fyrir fleiri hugsanleg
stóráföll í atvinnumálum bæjarins.
Hver er t.d. staða Slippstöðvarinn-
ar, verður það fyrirtæki rekið öllu
lengur í óbreyttri mynd? Hvað
verður um þjónustugreinar í
bænum, þegar fyrirtæki hrynja eitt
af öðru?
Hér er ekki verið að gera því
skóna að bæjarstjórn beri ábyrgð á
atvinnulífinu í bænum. Hitt er ann-
að mál að ábyrg bæjarstjórn verður
að vinna eftir langtímamarkmiðum
í atvinnumálum eins og öðrum
málum, og má ekki sífellt vera
bundin við að bregðast við vanda-
málum eftirá. EHB
ÖÐRUVÍSI mér áður brá
Stefán Sæmundsson
Ég er íslendingur og nota
klórbleiktan salernispappír
Þetta er ófremdarástand. Það verður að gera eitthvað í
málunum. Stjórnvöld hafa dregið lappirnar of lengi.
Við krefjumst úrbóta. Aukið fjármagn er nauðsynlegt
eigi ekki að fara illa. Við viljum peninga. Meiri pen-
inga. Peninga.
Grátkórinn hrín daglega í fjölmiðlunum og skiptir
ekki máli hvernig hann er skipaður því viðlagið fjallar
alltaf um peninga. Stjórnmálamenn byrsta sig, launa-
fólk veinar, félagasamtök arga og fyrirtæki garga.
Sífellt er dustað rykið að málaflokkum sem hafa verið í
fjársvelti og ábyrgt fólk kemur fram í fjölmiðlum og
bendir alvöruþrungið á nauðsyn þess að veita fjármagni
til uppbyggingar í viðkomandi málaflokki. Tökum
nokkur dæmi:
Á næstu árum er nauðsynlegt að verja nokkrum
milljörðum í sorpeyðingar- og frárennslismál, enda
ástandið hrikalegt. Við verðum að efla mjög upp-
græðslu landsins og stórauka fjárframlög til málaflokks-
ins. Brýnt er að auka rannsóknir á lífríki sjávar og
hugsanlegum verðmætum á hafsbotninum. Tækjakost-
ur sjúkrahúsanna er úreitur, skólar eru of fáir, vegirnir
lélegir og jarðgöng af skornum skammti. Leikhúsin
þarf að bæta, listamenn eru í fjársvelti, tónlistarmenn
skattlagðir, börnin á vergangi, landsbyggðin deyjandi
og fyrirtækin á hausnum.
Neytendum verður óglatt
í þessari upptalningu minni er aðeins að finna bergmál
af fréttum fjölmiðla undanfarnar vikur og jafnvel ár, í
sumum tilfellum má tala um áratugi. Þarna eru nefni-
lega fáar nýjar bólur á ferð, aðeins fréttamatur sem
búinn er til með jöfnu millibili. Hagsmunaaðilar og fjöl-
miðlar sjá urn matreiðsluna og fara oft svo geyst að
neytendum verður óglatt.
Auðvitað hefur margt þjóðþrifamálið verið vanrækt
og vissulega kæmu peningarnir sér víða vel. Þessi mál
sem ég taldi upp kosta e.t.v. 500-1000 milljarða og þá
upphæð má ntargfalda með því að tína til fleiri aðkall-
andi verkefni. En fjárlög íslenska ríkisins eru aðeins
um 100 milljarðar króna á ári og er það fé að mestu ríg-
bundið í rekstri og smáskammtalækningum. Við erum
svo fámenn og vesæl þjóð að seint mun okkur takast að
bæta úr því sem brýnt þykir. Á meðan höldum við
áfram að eyða peningum og skipum fortíðarvanda-
nefndir til að finna lausn á öllum kvillum, enda ein-
kennandi fyrir fslenska stjórnsýslu að líta til baka en
ekki fram á við.
Höldum áfram aö svamla í saur
Frá fjárhagsvanda þjóðarinnar yfir í pyngju þegnanna.
Einstaklingarnir þurfa auðvitað að kaupa sér nýjan bíl
annað hvert ár, eignast stærra húsnæði, betri innan-
stokksmuni, fleiri græjur, ferðast meira til útlanda,
skara eld að eigin köku, svíkja undan skatti o.s.frv.
Þetta er bara viðhorf íslendinga í hnotskurn. Eftir
höfðinu dansa limirnir.
Ég get ekki séð annað en að í framtíðinni munum við
halda áfram að svamla í saur við strendur landsins,
horfa á landið blása upp og menga það með öllum ráð-
um og dáðum, halda áfram að ganga nærri þeim fiski-
stofnum sem við nýtum og höggva stoðir landbúnaðar-
ins. íslenskur landbúnaður er að breytast í paradís
hrossaprangara sem velta milljörðum á svörtum mark-
aði. Þeir ríku munu halda áfram að verða ríkari og þeir
fátæku fátækari, hvað sem tautað er um nauðsyn þess
að efla hitt eða þetta.
Við íslendingar erum mjög hamingjusamir með
ástandið eins og það er, a.m.k. innst inni. Enginn okkar
fer áhyggjufullur í rúmið og veltir fyrir sér umhverfis-
málum eða félagsmálum, ástandinu í stríðshrjáðum
löndum, örbirgð í heiminum eða lífríki sjávar. Helstu
áhyggjurnar sem koma upp í rúminu snúast um það
hvenær maður verður búinn að safna fyrir næsta hlut
sem mann langar til að kaupa og svo koll af kolli.
Nýir inniskór kæmu sér vel
Við erum stoltir íslendingar. Fimmtungur mannkyns,
milljarður manna, býr við skort. Það kemur okkur ekk-
ert við. Okkur er skítsama um einhverja skáeygða
hottintotta og biksvarta skrælingja sem hafa hvorki mat
né húsaskjól og geta ekki ímyndað sér hvað í hugtakinu
velferðarkerfi felst. Þeim er nær að vera ekki íslending-
ar. Við erum meðal ríkustu og gáfuðustu þjóða heims,
hér fæðast afreksmenn upp á hvern dag, hér er landið
óspjallað og loftið tært, hér er unaðslegt að búa.
Ég stefni ekki á þing og hef enga löngun til að sigra
heiminn. Ég er bara ofur venjulegur blaðasnápur á
Akureyri, dæmigerður íslendingur. Þar sem ég sit við
tölvuna og lít út um gluggann hvarflar að mér hvort
ekki sé hallærislegt að aka um á fimm ára gömlum bíl.
Jú, ég verð að safna fyrir nýjum bíl af flottari gerð. Nýir
inniskór kæmu sér líka vel. Nú eru rafhlöðurnar í segul-
bandstækinu orðnar slappar. Ég hendi þeim í rusladall-
inn. Ég er íslendingur og nota klórbleiktan salernis-
pappír án þess að skammast mín. Aðrir geta fjasað um
endurvinnslu og umhverfisvernd.
Þegar ég fer að sofa í kvöld ætla ég að hugsa um 18
gíra fjallahjólið sem mig langar svo mikið í. Grúturinn
frá Grænlandi sem kom með hafísnum snertir mig ekki,
enda búinn til í fjölmiðlum. Allt sem ég hef komið inn
á í þessari grein er búið til í fjölmiðlum. Ástandið er
gott eins og það er og því má ekki breyta.