Dagur - 27.07.1991, Qupperneq 11

10 - DAGUR - Laugardagur 27. júlí 1991
Laugardagur 27. júlí 1991 - DAGUR - 11
Texti:
✓
Jóhann Olafur
Halldórsson
Mynd: Golli
„Ef við hefðum farið í nám í Reykjavík
þá hefðum við miklu frekar endað þar en af
því við vorum í námi úti þá voru tengslin
■ engin við Reykjavík. Pað stóð eiginlega
aldrei til að setjast þar að,“ segir Jón Pór
i um ástæður þess að hann hljóp yfir atvinnu-
[ möguleikana á höfuðborgarsvæðinu og hélt
i norður í land með próf í viðskiptafræði og
> iðnaðarverkfræði upp á vasann.
„Á þessum tíma voru fáir með þessa
r menntun hér á landi og þeir hjá Hagvangi
sögðu að ég væri eitthvað bilaður að fara að
vinna hjá Iðnaðardeild Sambandsins.
Möguleikar mínir væru meiri en það. En ég
sá ákveðna möguleika þar fyrir mig og svo
/ var það dálítið ríkt í okkur, fjölskyldunni, að
; koma heim til Akureyrar. Þegar við vorum
úti var ísland fyrir mér Akureyri en þó var
langt í frá að við sæjum ekkert nema græna
haga og rómantík við að komast hingað."
Alltaf haft ákveðnar skoðanir
á hlutunum
Jón kom heim tvö sumur meðan á náminu í
Bandaríkjunum stóð. Sumarið 1986 fékk
hann vinnu hjá Skinnaiðnaði Sambandsins á
Akureyri og þá var nafni hans Sigurðarson,
framkvæmdastjóri fyrirtækisins. Jón Pór
byrjaði einhverra hluta vegna að færa ýmis-
legt á blað sem fyrir augu hans bar í sumar-
vinnunni og segja sitt álit á hlutunum,
hvernig mætti breyta og bæta. Eftir sumarið
voru minnisblöðin orðin að 10 síðna skýrslu
sem hann ákvað að afhenda framvæmda-
stjóranum. Úr varð að Jón Þór fékk hvatn-
ingu að ljúka nániinu ytra og koma í vinnu
hjá Skinnaiðnaðinum. Með boð um vinnu
fór Jón Þór út og byrjaði að afla sér upplýs-
inga um stjórnun iðnfyrirtækja af þessari
gerð á síðasta spretti námsins. Auk þess
komst hann í samband við þekktan iðnaðar-
ráðgjafa í Bandaríkjunum sem gaf honum
holl ráð, t.d. varðandi iðnaðarsálfræði, og
segir Jón Þór að margt hafi hann lært af
þessum manni sem nýst hafi í starfi.
„Ég hef alltaf haft ákveðnar skoðanir á
hlutunum og ekki legið á þeim. Sumum lík-
ar þetta mjög illa og þykir ég frekur og vit-
laus en fyrir mér er það allt í lagi. Þegar ég
byrjaði hjá Skinnaiðnaðinum langaði mig til
að lynda við alla starfsmenn en það gefur
auga leið að á 250 manna vinnustað er það
erfitt. Þctta er næstum eins og að búa á 250
manna heimili," segir Jón Þór um fyrstu
reynslu sína í starfi eftir að heim kom.
Erfíðleikar Skinnaiðnaðarins
Ekki verður annað sagt en skóli atvinnulífs-
ins hafi verið mjög harður fyrir nýútskrifað-
an iðnaðarverkfræðinginn í byrjun því þeg-
ar Jón Þór hóf störf hjá Skinnaiðnaði Sam-
bandsins var tekið að harðna verulega á
dalnum í rekstrinum og í kjölfarið fylgdu
uppsagnir á starfsfólki. Hann neitar því ekki
að oft hafi þurft að taka erfiðar ákvarðanir
en í starfi framleiðslustjóra hafi það hjálpað
honum að hafa unnið að ýmsum sérverkefn-
um í fyrirtækinu í upphafi sem gerðu honum
fært að kynnast innviðum þess mjög vel.
„Þegar ég hóf störf sem framleiðslustjóri
) um mitt ár 1988 voru margir hlutir tengdir
viku um tíma. Þessi ákvörðun var erfið því
fátt er verra en tómir salir í svona fyrirtæki.
Ég var líka þarna kominn beint út úr skóla
og lenti strax í verstu vandamálum sem hægt
er að lenda í í starfi."
Fyrirtæki ekki rekin eins og
góðgerðarstofnanir
Þenslan á mörkuðum Skinnaiðnaðarins var
mikil á árunum 1986 og 1987 en nafn þess
var ekki það sterkt að um leið og bakslag
kom á mörkuðunum kom það hart niður á
fyrirtækinu. Þá var fundinn nýr ntarkaður á
Ítalíu sem gerði miklar gæðakröfur og allt
tók að snúast um að verða við þessum ósk-
um ítalanna. Hjólin fóru smátt og smátt að
snúast á ný hjá Skinnaiðnaðinum þegar á árið
1989 leið en þá var komið að niðurskurði á
öllum kostnaði sem Jón Þór segir að leitt
hafi gott af sér. I framhaldi fylgdu ýmsar
hagræðingar í framleiðslunni sem kostuðu
enn frekari fækkun starfa og slíkt er alltaf
sársaukafullt.
„Málið er að það þýðir ekkert að reka
svona fyrirtæki eins og góðgerðarstofnun.
Ég veit að ég var ekki vinsælasti maðurinn í
fyrirtækinu á meðan á þessu stóð og reyndar
óvinsæll á margan hátt en ef menn gefa eftir
þegar svona stendur á þá kemur slíkt alltaf
aftur í andlitið á manni í því formi að
atvinnuöryggi fólks minnkar og fyrirtækið
er illa rekið. Aðgerðir sem þessar eru ekki
vinsælar hjá fólkinu meðan á þeim stendur
en ég veit að þegar tíminn leið og fólk fór að
sjá árangur og tilgang með þessu öllu þá
breyttist viðhorfið enda fyrirtækið farið að
ganga betur og betur allt fram til dagsins í
dag,“ segir Jón Þór og bætir við að bættum
hag Islensks skinnaiðnaðar hf., en svo heitir
fyrirtækið í dag, megi þakka samhentu og
góðu starfsfólki, fólki sem hugsi mikið um
hag fyrirtækisins sjálfs.
Að opna fyrirtækið
fyrir starfsfólkinu
Jóni Þór er sú reynsla sem hann fékk hjá
Skinnaiðnaðinum hugleikin. Hann segir að
eftirá að hyggja hafi eitt stórt atriði hjálpað
stjórnendum fyrirtækisins í að rétta fyrir-
tækið við, þ.e. að efna til reglulegra funda
með starfsfólkinu og segja því alltaf fyrst
um gengi fyrirtækisins frá einum mánuði til
annars, m.ö.o. opna fyrirtækið upp á gátt
fyrir starfsfólkinu.
„Við boðuðum fundi einu sinni í mánuði
og birtum fundatímana árið fyrirfram þann-
ig að við komumst ekki upp með að fresta
boðuðunt fundum. Þarna söguðum við
starfsfólkinu hvernig síðasti mánuður á und-
an kom út, bæði hvað varðar afkomu, gæði
og annað. Ég hef oft verið spurður að því
hvað þessir fundir ættu að þýða og svarið er
að einmitt þetta er það besta sem við
gerðunt. Með þessu opnuðunt við fyrirtækið
fyrir starfsfólkinu, sögðunt því frá öllum
lántökum, útskýrðum fjármagnskostnað,
tilgang með ferðalögum og margt annað. í
byrjun held ég að fólkið hafi ekki séð neinn
tilgang með þessu, það treysti okkur ekki
fyrir því að segja allt en þegar frá leið fórum
við að verða varir við að fólk fór að spyrja í
miðjum mánuði hver salan væri orðin í þeim
I hörðum skóla atvinnulífsins
-Jón Þór Gunnarsson iðnaðarverkfræðingur og nýbakaður framkvæmdastjóri K. Jónssonar hf. í helgarviðtali
ÞO MARGIR SNÚI EKKI TIL BAKA til heimahaganna á landsbyggðinni að loknu framhaldsnámi,
hvort heldur er í Reykjavík eða útlöndum, þá er það unga fólk til sem synt hefur á móti fólksflóttastraumnum
frá landsbyggðinni á síðustu árum og komið heim á ný eftir nám. Akureyringurinn Jón Þór Gunnarsson er
gott dæmi um þetta. Nafnið er kunnuglegt, hann var á árum áður einn af efnilegri golfleikurum Akureyringa
en lítið heyrðist til hans frá 1983 til 1987 þegar hann var í námi í Bandaríkjunum. Strax að því loknu hélt
hann heim til Akureyrar, tók að sér ýmis verkefni hjá Skinnaiðnaði Sambandsins í sex mánuði og réðst síðan
sem framleiðslustjóri og var þar til síðustu mánaðamóta. Jón Þór hellti sér í ýmis önnur störf samhliða þessu,
s.s. nefndastörf hjá Akureyrarbæ og tók sæti í stjórnum fyrirtækja, en um síðustu mánaðamót dró hann sig í
hlé frá þessum verkefnum og tók við starfí framkvæmdastjóra K. Jónssonar hf. Því verki ætlar hann að
einbeita sér að næstu árin og láta önnur verkefni sitja á hakanum að sinni, minnugur þess sem sonur hans
lítill sagði einn morguninn þegar vinnan og nefndastörfín tóku hvað mestan tíma: „Pabbi er heima!“
starfsmannamálum í miklum ólestri. Fyrir-
tækið tapaði á þessu ári 227 milljónum
króna, sem ég held að sé nálægt Akureyrar-
meti og nánast er ótrúlegt að fyrirtækið
skyldi lifa þetta af. Á þessum tíma var lítið
að gera og mórallinn í fyrirtækinu orðinn
slæmur, sífelldur ágreiningur milli stjórn-
enda og starfsfólks og tíðar heimsóknir full-
trúa verkalýðsfélagsins. Við svona aðstæður
er ekki hægt að reka fyrirtæki og þess vegna
var það fyrsta verk okkar Bjarna Jónasson-
ar, sem tók við framkvæmdastjórn af Erni
Gústafssyni, að reyna að bæta samskiptin en
jafnframt urðum við að taka þá erfiðu
ákvörðun að skera vinnu niður í þrjá daga í
mánuði. Fólk var m.ö.o. farið að fylgjast
meira með fyrirtækinu og bera hag þess fyrir
brjósti. í upphafi lofuðum við starfsfólkinu
því að það myndi aldrei frétta neitt um fyrir-
tækið fyrst í fjölmiðlum og við það var
staðið. Gagnvart starfsfólkinu verða stjórn-
endur að vera trúir því sem þeir segja. Auð-
vitað var ekki allt rétt gert en samt sem áður
hef ég þá tilfinningu að réttu hlutirnir hjá
okkur hafi verið fleiri en þeir röngu.“
Miskunnarleysi á erfíðleikatímum
Um ástæður þess að Jón Þór tók þá ákvörð-
un að breyta til segir hann að sig hafi langað
til að spreyta sig á stjórnun fyrirtækis.
Reynslan af erfiðleikunum sem Skinnaiðn-
aðurinn gekk í gegnum sé dýrmæt, kannski
einmitt vegna þess hve vel tókst að sigrast á
þeim erfiðleikum sem við var að glíma.
„Fyrir stjórnanda er miskunnarlaust að
standa í svona aðgerðum í fyrirtæki. Það er
auðvelt að brotna, standa upp og segja:
„Nei, nú er ég hættur.“ Á þessu er mesta
hættan í starfsmannamálunum því annað
lærir maður í skóla og þekkir úr bókum.
Skólinn kenndi mér hvert ég ætti að fara en
hvernig ég ætti að fara þangað er allt annað
mál. Eg viðurkenni að þetta var erfitt en
jafnframt gaman. Það sem einn starfsmaður
sagði við mig þegar ég ákvað að hætta er
kannski lýsandi fyrir það hvernig er að
standa í þessu sem stjórnandi. „Loksins
þegar þér var farið að lynda við starfsfólkið
og starfsfólkinu við þig þá hættirðu.“ Þessu
tók ég ekki þannig að samstarfið hefði geng-
ið illa heldur að við skildum ekki fullkom-
lega hvort annað og báðir aðilar þurftu að
gefa eftir á leiðinni að settu marki. Ég var
ánægður með þessi viðbrögð, þegar upp
væri staðið hefði maður gert eithvað rétt.“
Að grípa tækifærðið þegar það gefst
„Ástæðan fyrir að ég breytti til var fyrst og
fremst sú að mig langaði til að reyna mig í
að stýra fyrirtæki sjálfur og nota þá reynslu
sem ég hafði fengið hjá Skinnaiðnaðinum.
Ég veit vel að K. Jónsson hefur átt við
ákveðna erfiðleika að etja að undanförnu,
gekk t.d. úr Sölusamtökum lagmetis fyrir
einu ári og þurfti í framhaldi af því að koma
upp eigin sölukerfi. Ég vissi fyrirfram að
stjórnunarhættir voru aðrir en ég hafði
vanist. Margir hvöttu ntig til að fara ekki út
í þessa breytingu en störf sem þessi eru ekki
mörg í bæ eins og Akureyri og jafnframt
hugsaði ég sem svo að ef einhver annar
fengi þetta tækifæri og tækist vel upp þá
mundi ég alltaf sjá eftir því að hafa ekki
gripið tækifærið. Ég sagði við sjálfan mig að
þarna væri á ferðinni gott, framleiðslulega
sinnað fyrirtæki sent jafnframt sé byggt á
margan luitt mjög skemmtilega upp. K.
Jónsson hefur góðan tækjakost og starfsfólk
nýtur góðs aðbúnaðar og það segir mér
margt um fyrirtækið en ég tel að opna verði
fyrirtækið og uppfræða starfsfólkið um
hverjum verið er að selja framleiðsluna, fyr-
ir hve mikið og hvernig hún á að vera og
nýta hæfileika starfsmannanna betur. En nú
í byrjun er ég að safna mér upplýsingum og
koma mér inn í starfið og ég ætla mér tíma
fram eftir sumrinu í það.“
EES-samningar og K. Jónsson
Jón Þór segist líta á K. Jónsson sem mat-
vælafyrirtæki sem vinnur fyrst og fremst úr
sjávarafurðum. Hann segist ekki sjá fyrir
sér breytingu á þessum áherslum á næst-
unni. Þeirri spurningu hvar sóknarmögu-
leikar verksmiðjunnar liggi svarar Jón Þór
að markaðurinn fyrir niðursoðið grænmeti
sé þröngur en möguleikarnir séu frernur í
tilbúnum sjávarréttum. Kunna samningar
um evrópskt efnahagssvæði að breyta ein-
hverju fyrir K. Jónsson?
„Þessir samningar kynnu að gefa okkur
möguleika á að selja fullunna rétti, t.d. til-
búna sjávarrétti, inn á markað í Evrópu.
Samkvæmt þeim tollasamnignum sem nú er
rætt um yrðu slíkir réttir jafnvel tollfrjálsir
og þar fengjum við góðan möguleika á að
keppa við hvern sém er. Þar með hefðum
við þann möguleika að korna vörunni í full-
unninn búning. Möguleikarnir eru því fyrir
hendi að mínu mati.“
Varö að velja námið eða golfið
Ekki verður svo við Jón Þór skilið að golf-
áhugi hans sé ekki dreginn inn í umræðurn-
ar. Þrátt fyrir annríkið bregður hann sér
reglulega á völlinn, sem reyndar var hans
heimili um tíma því móðir hans var á hans
yngri árum húsvörður í golfskálanum á Jað-
arsvelli. Á menntaskólaárunum var frí-
stundunum eytt í golfið og árangurinn var
oft góður. Margir bjuggust við að þarna færi
framtíðarkeppnismaður í golfíþróttinni,
ekki síst þegar fréttist af Bandaríkjadvöl
hans.
„Auðvitað er gaman að vera góður í golfi
en spurningin er hve langt maður kemst á
því. Að því hlaut að koma að valið þyrfti að
standa á milli golfsins eða einhvers annars.
Ég hefði aldrei sætt nrig við það eftirá að
hafa fórnað námi fyrir golfið og fór þess
vegna út í að spila golf mér til ánægju en
samt vil ég halda rnér þannig að ég geti spil-
að þokkalega.“
Vil sjá Háskólann á Akureyri
sem þriðja valkostinn
Háskólinn á Akureyri á eina af mörgum
stuðningsröddum sínum hjá Jóni Þór. Hann
hvatti mjög til þess að komið yrði á fót
gæðastjórnunarbraut við skólann, sem og
verður gert í haust, en segir jafnframt að
helst hefði hann viljað hafa meiri tíma til að
fylgjast með uppbyggingu skólans. Hér sé á
ferðinni eitt af stóru málunum fyrir Akur-
eyrarbæ. Allur jarðvegur sé til þess fallinn
að upp úr honum spretti öflugur skóli og
mikilvægt sé að gera sér grein fyrir að með
því fengist fjöldi fólks með mikla þekkingu
inn á svæðið.
„Ég sé fyrir mér að þessi skóli geti orðið
fyrir alla sem vilja afla sér menntunar á
háskólastigi. Ég vil sjá þennan skóla sem
valkost þannig að sjálfvirkt verði ekki leng-
ur litið á kosti til náms sem Reykjavík eða
útlönd heldur bætist nú Akureyri í hópinn
sem þriðji valkosturinn. Og þá er grundvall-
arskilyrði fyrir að þetta sé hægt að skólinn
bjóði upp á fjögurra ára nám því góðir
stúdentar vilja aðeins fjögurra ára nám.“
Bæjarkerfi sem ekki hlýðir
Við erum komnir í spjallinu að hlut Jóns
Þórs í félagsmálum og bæjarmálum og sjálf-
ur kallar hann það ákveðna óþreyju á sínum
tíma að hella sér út í bæjarmálastarf fyrir
Sjálfstæðisflokkinn. Á þessum tímapunkti
verði hann að slá botn í þessa vinnu í bili,
enda nógu að sinna á nýja vinnustaðnum.
Seni dæmi um hreinskilni Jóns Þórs viöur-
kennir hann fúslega að hann hafi orðið fyrir
vonbrigðum með vinnuna í bæjarkerfinu.
„I þessari pólitísku bæjarmálavinnu er
geysilega margt hæft fólk en auk þess margt
fólk sem ber ekki fullkomið skynbragð á
hvaö er að gerast þó vissulega sé gott að fá
ólík viðhorf og sjónarmið inn í þessa vinnu.
Mér finnst hlutirnir einfaldlega ganga of
hægt. Ég get ekki annað en sagt að innan
bæjarkerfisins er stjórnlaust starfsfólk, fólk
sem stjórnar sér sjálft. Hér hefur margsinnis
verið gerð tilraun til að breyta stjórnskipu-
lagi en án árangurs. Þetta er ekki starfsfólk-
inu sjálfu að kenna heldur þeim sem stýra
bæjarkerfinu, bæjarstjórn og bæjarráði.
Þetta er hlutur sem fyrr eða síðar verður að
• taka á og sem betur fer held ég að nú sé ver-
ið að gera tilraun til bóta. Hvað þetta varðar
er ég ekki að gangrýna síður félaga mína í
Sjálfstæðisflokknum fremur en aðra því þar
er líka tregða til að breyta þessu," segir Jón
Þór og bætir við að fyrir Akureyringa sé
mikilvægast að þeir hjálpi sér sjálfir, ekki sé
nóg að tala um hlutina.
Að hafa vit á hlutunum
fyrir utan völlinn
Jón Þór varð áþreifanlcga var við hvernig
brugðist er við ef nýjar hugmyndir, jafnvel
róttækar, eru færðar í tal því á síðasta ári
fékk Jón Þór sterka gagnrýni úr ýmsum átt-
unt fyrir þá hugmynd sína að Akureyrarbær
seldi hlut sinn í Útgerðarfélagi Akureyringa
og nýtti það fjármagn sem þar losnaði til
annarra nota í atvinnulífi bæjarins.
„Þessi hugmynd snerist fyrst og fremst um
að sýna lit og líf en svona lagað er alltof rót-
tækt fyrir bæjarkerfið. Hér eru alltof margir
kóngar og of margar drottningar, þrýstiaðil-
ar sem þrýsta svo á stjórnmálamennina að
þeir þora ekki að taka svona afdrifaríkar
ákvarðanir. Auðvitað er hægt að gera margt
annað en þetta en þá verður að benda á þær
leiðir. Oft hef ég bent fólki á að þegar svona
hugmyndir eru gagnrýndar þá á fólk að gera
það með því að benda á eitthvað annað eða
þegja ella. Þetta er eins og með knattspyrn-
una, það er auðvelt að standa fyrir utan og
hafa vit á öllu sem gerist á vellinum en sjón-
arhornið verður allt annað þegar inná völl-
inn er komið.“
„Til þess að ég sé tilbúinn að gefa mig aft-
ur að bæjarmálunum þá held ég að þurfi að
verða breyting á í þessum bæ og fólk komist
út úr þessu eiginhagsmunakerfi sem hér er.
Það er ekki hægt að ætlast til að fólk eyði
miklum tíma, tíma fjölskyldu sinnar fyrir
svona kerfi. Ég er því ákveðinn í að draga
mig úr allri þessari vinnu í bili og sinna
þessu nýja verkefni mínu næstu árin ein-
| göngu,“ segir Jón Þór Gunnarsson. JÓH