Dagur - 30.04.1992, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - Fimmtudagur 30. apríl 1992
ÚTGEFANDI: DAGSPRENT HF.
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SÍMI: 96-24222
ÁSKRIFT KR. 1200 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ KR. 110
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMNETRA 765 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
BLAÐAMENN:
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 96-41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, JÓN HAUKUR BRYNJÓLFSSON (íþróttir),
ÓLIG. JÓHANNSSON, ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON,
SKÚLI BJÖRN GUNNARSSON (Sauöárkróki vs. 95-35960, fax 95-36130),
STEFÁN SÆMUNDSSON, ÞÓRÐUR INGIMARSSON
LJÓSMYNDARI: KJARTAN ÞORBJÖRNSSON
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RÍKARÐUR B. JÓNASSON, ÞRÖSTUR HARALDSSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRÍMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTVINNSLA: DAGSPRENT HF.
SÍMFAX: 96-27639
Óskiljanleg viðbrögð
við sjálfsagðri kröfu
Sú ákvörðun ríkisstjórnar Davíðs Oddssonar, að
taka forræði umfjöllunar um samninginn um
Evrópskt efnahagssvæði, EES, úr höndum utanrík-
ismálanefndar Alþingis og fela það nefnd „sérfæð-
inga“ utan þings, er vægast sagt hæpin. Ekki verð-
ur betur séð en að þessi ákvörðun sé brot á þing-
skaparlögum. í þeim er kveðið á um að utanríkis-
málanefnd skuli vera ríkisstjórninni til ráðuneytis
um meiriháttar utanríkismál enda skuli ríkisstjórn-
in ávallt bera slík mál undir nefndina. Kjarni EES-
samningsins fjallar um samskipti íslands við aðrar
þjóðir og grundvallarþættir hans um þjóðréttarleg-
ar skuldbindingar íslendinga. Því heyrir umfjöllun
um samninginn tvímælalaust beint undir verksvið
utanríkismálanefndar Alþingis og í hæsta máta
óeðlilegt að svipta hana forræði í málinu. Rétt er að
minna á að ríkisstjórnin tók þessa gerræðislegu og
vafasömu ákvörðun eftir að formaður utanríkis-
málanefndar, sjálfstæðismaðurinn Eyjólfur Konráð
Jónsson, hafði opinberlega lýst efasemdum sínum
um ágæti samningsins og sagt að hann bryti hugs-
anlega í bága við ákvæði íslensku stjórnarskrárinn-
ar.
Stjórnarandstöðuflokkarnir á Alþingi hafa nú
sameinast í kröfu um að samningurinn um Evrópskt
efnahagssvæði verði lagður undir þjóðaratkvæða-
greiðslu í haust. í tillögu stjórnarandstöðunnar er
gert ráð fyrir að sumarið verði notað til að skoða
samninginn sem allra best og kynna ítarlega hvað í
honum felst og láta síðan fara fram um hann þjóð-
aratkvæðagreiðslu að hausti, sem fyrr segir. Þessi
krafa er í senn eðlileg og réttmæt, þar sem saming-
urinn getur óneitanlega skipt sköpum fyrir framtíð
þjóðarinnar. Hitt vegur jafnvel enn þyngra að marg-
ir telja að í samningnum um EES felist að meira eða
minna leyti framsal á fullveldi íslands. Á þeim for-
sendum er þjóðaratkvæðagreiðsla um samninginn
beinlínis nauðsynleg.
Viðbrögð ríkisstjórnarinnar við þessari sjálfsögðu
kröfu stjórnarandstöðunnar eru allt annað en trú-
verðug. Jón Baldvin Hannibalsson, utanríkisráð-
herra, lýsti því yfir í utandagskrárumræðu um EES
saminginn á þriðjudaginn að ef samningurinn hlyti
náð fyrir augum hinnar fjögurra manna sérfræð-
inganefndar, sem ríkisstjórnin skipaði til höfuðs
utanríkismálanefnd í málinu, teldi ríkisstjórnin
enga ástæðu til að bera samninginn undir þjóðar-
atkvæði. Þessi afstaða ríkisstjórnarinnar er óskiljan-
leg. Fyrst skipar hún sérstaka utanþingsnefnd í
málið - í annarlegum tilgangi að því er virðist — og
ætlar síðan að láta nefndina ráða því hvort EES-
samningurinn verður borinn undir þjóðaratkvæði
eða ekki!
Ekki verður betur séð en að ríkisstjórnin ætli að
„keyra“ EES-samninginn í gegn á Alþingi af fullri
hörku í stað þess að reyna að ná sem víðtækastri
sátt um málið. Það er ills viti og vekur upp ótal
spurningar um heilindi og skynsemi stjórnarherr-
anna. BB.
Alabaster air mail
Ef tímabil stríðsáranna er skoðað
sérstaklega, koma þar fyrir tvö
fyrirbæri í stimplun flugbréfa,
sem engan veginn eru fullrann-
sökuð ennþá, en þó nokkuð er
samt vitað um.
Þarna á ég við það sem ég vil
gefa nefnið Alabaster og svo hitt
sem ég vil nefna Fam. Það fyrra
var viðbragð Breta og á upptök
sín á íslandi, sem viðbragð við
framsókn Þjóðverja á vígstöðv-
um á Norðurlöndum. Hitt er
upprunnið hjá Bandaríkjamönn-
um og stafar frá því að flugleiðir
almenns flugs til Suður-Evrópu
og Frakklans lokast.
Ef við skoðum aðeins fyrst,
það sem ég hefi nefnt Alabaster,
þá er þarna um að ræða dulnefn-
ið fyrir hernám íslands. Það hét í
gögnum herstjómarinnar, „Oper-
ation AIabaster.“
Þegar svo Þjóðverjar náðu
Noregi öllum á sitt vald, síðla
sumars 1940, töldu Bandaríkja-
menn ekki lengur óhætt að fljúga
venjulega flugleið frá Reykjavík
til Bretlands, heldur yrði nú að
fara frá Akureyri og norð-vestan
við landið, síðan suður til Bret-
landseyja.
Þar sem enginn flutningur var
á flugpósti, nema með herflug-
vélum, hvorki til né frá landinu,
var þessi flutningsleið á póstinum
nefnd „Alabaster air mail“.
í frásögn þeirri sem er að finna
í safni Spellmann Kardínála, er
sagt að: „Þegar Bandamenn
höfðu yfirgefið Noreg opnaði
breski flugherinn flugpóstþjón-
ustu milli valdra flugvalla á ís-
landi og Stóra-Bretlands undir
dulnefninu „Alabaster“. Þessi
aðgerð var hernaðarleyndarmál
og hefir jafnvel enn þann dag í
dag ekki verið hægt að fá allar
upplýsingar um hana frá Flug-
málaráðherranum breska. Senni-
lega verður það ekki hægt, fyrr
en upplýsingarnar eru ekki leng-
ur mikilvægar að því er hernað
varðar, eða öryggi ríkisins. Þessi
gögn eru því ennþá trúnaðarmál.
Þvf er gerð flugvéla, fjöldi þeirra
og áætlun í þessu flugi óþekkt.
Jafnvel er móttakandi óþekkt,
(fröken Sheila Lane), ekkert
heimilisfang, eða sendanda er
heldur getið á bréfunum. Giskað
hefir verið á að flugmaðurinn
hafi sjálfur verið frímerkjasafnari
og hafi hann því útbúið umslögin
ALABASTER
AIR MAIL
Gúmmístimpillinn.
sjálfur fyrir safn sitt og sent þau
starfsmanni í heimastöðvum flug-
hersins í Englandi."
Ýmislegt hefur þó komið í ljós
síðan þetta var skrifað. Konan í
aðalstöðvunum í Englandi varð
síðar eiginkona yfirmanns póst-
mála flughersins á íslandi, sem
sjálfur útbjó um 200 umslög af
þessu tilefni og vélritaði á hluta
þeirra með tvöfaldri undirstrik-
un: „First day cover. Alabaster
air mail. “
Öll þau umslög er ég þekki
með þessarri vélritun, eru stimpl-
uð í Reykjavík 22. X. 1940. Sum
þessarra umslaga hafa einnig
fengið bláan gúmmístimpil með
áletruninni „Alabaster air mail“,
en alls ekki öll, en öll umslög sem
send eru frá Reykjavík með
stimpli þann 24. X. 1940 og einnig
frá Seyðisfirði með sömu dag-
setningu, hafa hins vegar fengið
gúmmístimpilinn, sem virðist því
ekki hafa verið tilbúinn í upp-
hafi.
Að þetta sérstaka flug var tek-
ið upp virðist því vera staðreynd.
Auk þess mun hafa verið hægt að
senda bæði almennan póst og
póst frá herstyrk Breta á íslandi
með þessum flugpósti. Sá er gekk
frá póstinum til sendingar, en rit-
hönd hans er á utanáskrift allra
bréfanna, hefir orðið uppi-
skroppa með venjuleg umslög og
gripið til þess að nota bresk þjón-
ustuumslög, en þar sem ekki er
um þjónustupóst að ræða verður
hann að frímerkja þau.
Þetta hefir gert það að verkum
að sumir hafa viljað halda því
fram að þetta hafi í raun aldrei
verið annað en leikur einhvers
safnara. Þá var því lengi haldið
fram að aðeins væru til örfá
umslög. Það er alrangt. Mér sem
þetta skrifar er kunnugt um yfir
tuttugu stk. Bakstimplun nokk-
urra umslaga sannar að þau voru
flogin þann 22. október, sem þá
er upphafsdagur þessa póstflugs
og því rétt áritunin með ritvél-
inni. Bréfin frá 24. október gætu
þannig verið með næstu ferð á
eftir. Allavegana hefir verið send-
ur póstur frá Reykjavík, Seyðis-
firði og Akureyri með þessum
sérstaka pósti á hinni nýju flug-
póstleið.
Næst segjum við svo frá
F.A.M. póstinum.
Sigurður H. Þorsteinsson.
Vio.. (\J<

f/ (rU-Jí,
Fyrsti dagur flugsins.