Dagur - 28.11.1992, Qupperneq 12

12 - DAGUR - Laugardagur 28. nóvember 1992
Mamma, eg var kosinn
Næst á eftir því að vera sæmilega
heilsuhraustur og hamingjusamur
með konuna og bömin er það
mikilvægasta í lífinu það að fá að
taka þátt í pólitík. Reyndar ætti
að ýta fólki út í pólitík, annað
hvort í hagsmunasamtökum sín-
um, sveitarstjómarmálum eða
landsmálum. Staðreyndin er sú að
það er sama hvað menn em upp-
skrúfaðir, forstokkaðir og fullir af
fordómum um menn og málefni.
Þeir læknast flestir af vitleysunni
og verða almennilegir menn af því
að taka þátt í stjómmálum, flestir.
Reykvíkingur sem kemur inn á
þing, fullur af því að landsbyggð-
arfólkið ræni peningum skattborg-
aranna í gæluverkefni, áttar sig
fljótlega á því að á landsbyggðinni
vilja menn engar ölmusur heldur
vilja þeir fá að njóta vinnu sinnar.
Og dreifbýlisþingmaðurinn sem
kemur til Reykjavíkur með hug-
myndir um að þar borði menn
dýrindis nautakjöt í öll mál og aki
á lúxusdrossíum áttar sig fljótt á
því að í Reykjavík er étinn nætur-
saltaður fiskur og keyrt á Austur-
Evrópskum vömskiptabflum eins
og annars staðar. Nokkur ár á
Aiþingi geta þannig gert menn
umburðarlyndari og betur upplýs-
ta um lífið og tilveruna í landinu.
Menn fara í stjómmál af
ýmsum ástæðum. Til eru auðvit-
að þeir sem eru fæddir inn í þau.
Feður þeirra lásu Alþingistíðindin
yfir þeim í vöggu og í jólagjöf
fengu þeir ævisögur merkra
stjómmálamanna þegar jafnaldr-
amir fengu Tom Swift og Prins
Valíant.
Svo eru þeir til sem lenda í
pólitik af því að vinir og velunn-
arar hafa svo mikið álit á þeim að
þeir beinlínis ýta þeim af stað.
Oft gerist það þegar verið er að
setja saman framboðslista í
sveitarstjóm eða á Alþingi. Þá
koma vinimir og leggja hart að
viðkomandi að leyfa nafninu sínu
að birtast á listanum. Það getur
leitt til þess að menn séu komnir á
hraðferð út í pólitíkina áður en
þeir vita af.
Svo eru þeir til sem lenda á
Alþingi vegna glæsilegs ferils í
félagasamtökum af einhverju tagi.
Þeir hafa kannski verið duglegir
formenn hestamannafélaga eða
búnaðarsambanda. Þá eru þeir
sendir á þing til þess að halda
áfram að gæta hagsmuna fólks og
ferfætlinga. Sá sem er góður að
stjóma hrútasýningum heima í
héraði hlýtur að vera góður í að
stjóma fundum á Alþingi.
Sumir hafa verið ákveðnir í því
að fara út í stjómmál frá því að
þeir fyrst muna eftir sér. Allir
þekkja sögur af þingmönnum og
ráðherrum sem byrjuðu ungir að
halda ræður í málfundafélögum
skóla sinna. Jafnvel kemur það
fram í ævisögunum að þeir hafi
fyrst talað yfir kúnum í fjósinu
fimm ára gamlir.
En síðasti hópurinn eru auðvit-
að þeir sem lenda á Alþingi alger-
lega óvart. Það em þeir sem hafa
leyft nafninu sínu að fara til upp-
fyllingar einhvers staðar ofarlega
á lista og hafa verið fullvissaðir
um það af uppstillingamefndinni
að það sé alveg útilokað að þeir
lendi inni á þingi. Söguhetjan í
bókinni Mamma ég var kosinn er
einn af þeim. Þórólfur Jónsson
leyfði nafninu sínu að fara á lista
hjá flokki í Reykjavík af því að
hann þótti svo glæsilegur fulltrúi
ungu kynslóðarinnar, svona bjart-
ur og fallegur. Hann lenti alger-
lega óviljandi og óviljugur inn á
Alþingi.
En þingið er mikilvægur skóli.
Það er stundum talað um þing-
menn sem forréttindastétt vegna
þess að þeir njóti einhvers sem
annað fólk í landinu ekki nýtur í
kjörum. Hin raunverulegu forrétt-
indi alþingismannanna eru þau að
fá tækifæri til að kynnast þjóðinni
og landinu. Enginn á færi á að
vera í eins nánu sambandi við lífið
eins og þeir. Þeir geta gengið inn
á kontóra hjá frystihússtjórum allt
í kringum landið, fengið kaffibolla
og spjallað í hálftíma um gengið.
Og þegar gamall maður tekur þá
út undir vegg í saltfiskverku-
narhúsi og sýnir þeim launa-
miðann sinn þá em þeir í snertin-
gu við lífið. Og þegar skólanem-
endur boða þingmanninn sinn á
fund með sér og ræða um lánakjör
og húsnæðismál þá er hann í sam-
bandi.
Engin stétt manna á þess kost
að læra eins mikið um landið sitt.
Sá sem er í fjárlaganefnd þekkir
allar brýr á landinu og veit hvar
holóttustu kaflamir eru í hring-
veginum. Nenni þingmenn á
annað borð að lifa fara þeir allt í
kringum landið á fundi og í heim-
sóknir. Þeir skynja betur en aðrir
undirstraumana í stjómmálunum.
Átökin um kjörin. Átökin um
peningana. Togstreituna milli
dreifbýlis og þéttbýlis.
Öllu þessu kynnist Þórólfur
Jónsson. Því er lýst í bókinni
Mamma, ég var kosinn. Og ýmsu
fleiru.
Guðmundur Einarsson.
Greinin hér að ofan er rituð af
fyrrverandi alþingismanni,
Guðmundi Einarssyni. Hann
er cinmitt höfundur bókarinn-
ar „Mamma ég var kosinn“,
sem Örn og Örlygur hafa sent
frá sér. Hér á eftir birtum við
kafla* úr bókinni.
í baráttusætinu
Á síðustu vikum kosningabaráttu
þýðir ekkert að reyna að útskýra
mál fyrir kjósendum. Allt snýst
um menn og slagorð og allra
leiða er leitað til að einfalda boð-
skapinn. Kosningastefnu í eitt
hundrað atriðum er þjappað í
eina setningu og margslungnum
persónuleika stjórnmálamanns-
ins er lýst í einu orði: leiðtogi eða
klettur.
Þessar síðustu vikur skiptir
öllu máli að komast í fréttirnar.
Menn reyna að segja eitthvað
sem gefur byr undir vængi, helst
af því að það er svo gáfulegt. Ef
ekkert gáfulegt liggur fyrir er
skárra að segja þá eitthvað nógu
vitlaust til að komast á blað.
Þögnin er verst. Frambjóðandi
sem hvorki fær hrós né skammir
er vonlaus, nema að honum sé
pakkað inn í öruggt sæti framar-
lega á lista.
Síðustu dagana þarf að nota
allt sem maður á og nota það
strax. Það er nógur tími til að
sofa eftir kosningar og þá er líka
tími til að iðrast. En það er
aðeins sá sem tapar sem þarf að
iðrast. Sigurvegarinn hefur gert
allt rétt.
Ein aðferðin við að smala
atkvæðunum saman á lokasprett-
inum er að tala um baráttusæti.
Frelsarinn er í baráttusæti. Frels-
arann á þing. Hvað sem það
kostar. Þá þarf ekki að flækja
málið með því að tala um pólitík
eða kosningaloforð. Áðeins
manninn, eitt orð, frelsarann.
Það birtust fleiri skoðanakann-
anir næstu daga sem sýndu svip-
aða stöðu og DV könnunin. Sam-
kvæmt þeim átti flokkurinn að fá
þrjá til fjóra þingrtienn í Reykja-
vík. í Pressunni var reiknað út
hverjir af sitjandi þingmönnum
kæmust inn eftir kosningar og birt-
ar myndir af þeim sem náðu og
þeim sem féllu. Það voru myndir
af Þórólfi og Hildi, hlið við hlið, í
fallistahópnum.
Þórólfi varð hugsað til Hildar.
Hvernig skyldi henni ganga?
Hann hringdi norður til Akureyr-
ar og talaði við Eyjólf.
Þetta gengur nokkuð vel hjá
okkur hérna fyrir norðan, sagði
Eyjólfur. Það er ágætur maður
sem tekur við af mér og hann er
öllum hnútum kunnugur, enda
staðarmaður. Ég átti alltaf eftir
að spyrja þig hvað þér gekk til að
reyna að troða Ragnari Jónssyni í
framboð hérna fyrir norðan hjá
okkur. Við getum alveg séð um
okkur.
Ég var ekkert að reyna að
troða honum norður. Formaður-
inn bað mig um að kynna sig fyrir
honum. Það var allt og sumt.
Annað segir Ólafur. Hann seg-
ir að þú hafir verið að reyna að
koma honum á framfæri. Hvað
um það. En það gengur ekki
nógu vel hjá Hildi, vinkonu
þinni. Ég held að hún sé fallin.
Fólk segir að hún sé búin að
missa áhugann.
Þórólfur velti fyrir sér stöðu
sinni. Hvað átti hann að gera?
Hann hringdi í Ellert sem var í
sætinu fyrir ofan hann. Við föll-
um líklega báðir, Ellert, nema
kosningabaráttunni sé breytt.
Mér finnst ekki rétt að leggja
svona mikla áherslu á Ólaf. Hann
er eiginlega sá eini sem er aug-
lýstur núna. Mér finnst að það
ætti að auglýsa okkur öll niður í
fimmta sæti. Við höfðum öll til
einhverra hópa; Ásrún til kven-
fólksins, þú til fólks á þínum aldri
og ég til unga fólksins.
Ég veit ekki, Þórólfur, hvort
það er rétt að fara að breyta
áherslunum. Það er ekki nema
hálfur mánuður til kosninga. Eig-
um við ekki að heyra hljóðið í
mannskapnum á fundinum á
morgun, með okkur efstu mönn-
um á listanum og kosningastjórn-
inni í Reykjavík?
Þórólfur mætti eldsnemma nið-
ur á kosningaskrifstofu morgun-
inn eftir. Hann var á stöðugum
vinnustaðarfundum langt fram
yfir hádegið. Hann var oft spurð-
ur að því hvort þetta þýddi nokk-
uð fyrir hann, hann væri hvort
sem er fallinn. Það fór í taugarn-
ar á honum.
Klukkan fimm byrjaði fundur-
inn með kosningastjórninni.
Ólafur var þreytulegur þegar
hann setti fundinn. Við erum
ennþá fullneðarlega í skoðana-
könnunum en ég hef á tilfinning-
unni að við séum að lyftast. Við
vorum ekki með nema þrjá inni í
síðustu viku og erum nú með
þann fjórða líklegan. Með sama
áframhaldi verðum við komin að
minnsta kosti með fylgið úr síð-
ustu kosningum og fimm menn
eftir hálfan mánuð.
Þórólfur ræskti sig. Ég er ekki
sammála. Mér finnst að okkur
gangi ekki nógu vel og kosninga-
baráttuna vantar brennipunkt,
eitthvað til að einbeita starfinu
og áróðrinum að. Mér finnst að
við eigum að leggja áherslu á bar-
áttusæti.
Hvaða sæti telur þú vera bar-
áttusætið, spurði Ásrún.
Ég held að ég sé í baráttusæt-
inu, sagði Þórólfur.
Ég er ósammála þessu, sagði
Ólafur. Það er alltof veikt fyrir
okkur að setja fimmta sætið sem
baráttusætið. Það er núverandi
þingmannafjöldi og það mundi
virka eins og við ætluðum ekki að
vinna á. Við ...
Þórólfur greip fram í. Komdu
niður á jörðina, maður. Við
erum með þrjá eða fjóra þing-
menn inni. samkvæmt skoðana-
könnunum, það er hálfur mánuð-
ur til kosninga og þú ert að tala
eins og við eigum kannski mögu-
leika á sex eða sjö mönnum.