Dagur - 09.12.1993, Side 11

HJONAMINNINÚ
Fimmtudagur 9. desember 1993 - DAGUR - 11
^ Guðmundur Bergsson
J Fæddur 30. april 1894 - Dáinn 18. nóvember 1975
Guðrún Stefanía Þorláksdóttir
Fædd 14. desember 1897 - Dáin 29. nóvember 1993
„Þú skall ekki hryggjasl,
þegar þú skilur við vin þinn,
því að það sem þér þykir vcensl um
í fari hans, getur orðið þér Ijósara
í fjarveru hans. -
- Og lállu vinálluna ekki eiga sér
neinn lilgang annan en að auðga
anda þinn -.
(Kahlil Gibran.)
Marga kveójum við á ævileið okkar
og einatt cigum við skuld að gjalda
því fólki sem bjó okkur starfssvið og
auógaði okkur að vináttu.
Hamingja okkar er ofin úr ótal
þáttum. Einn af þeim sterkari eru áhrif
starfa og líl's þeirra sem hafa þegar
kvatt þennan sýnilega heim okkar. Of
oft verður það hlutskipti þcssa fólks
stritsins að gleymast jafnskjótt og þaó
er hætt að baksast áfram í þeirri iðu
sem mannlífið er. Þó bcr það til að
blöð fyllast greinum um fólk sem
brotist hefur frani úr hópnum. Það er
vel þegar menn kveója og þakka for-
vígisstörf. Hitt ber einnig aó muna að
daglegt starf þeirra, sem fóma undir-
stöðuatvinnuvegum krafta sína, er
ekki síður mikils vert en hinna sem
mæla stritaranum veró - stundum í
naumara lagi.
Guðmundur Bergssm fæddist 30.
apríl 1894 á Syðri-A í Ólafsfirði. Fað-
ir hans var Bergur, sonur Jóns Stein-
grímssonar og Guðrúnar Halldórsdótt-
ur frá Garði í Ólafsfirði. Móðir Guð-
mundar var Ragnhildur Helgadóttir,
Einarssonar frá Brimnesi. Kona Helga
var Sigríður Ólafsdóttir frá Ósbrekku.
Tveggja ára fluttist Guðmundur aó
Pálskoti í Ólafsfirói og var þar næstu
4 ár. Eftir fráfall Bergs fór Guðmund-
ur til Ingimars bróður síns og var hjá
honum til 16 ára aldurs, fyrst á Brim-
nesi og síðan á Reykjum í Ólafsfirói.
A þessum tíma var leiðin til að
verða sjálfum sér ráóandi erfið ungum
mönnum. Gömul lög ætluóu þeim aó
vinna hjá sjálfseignarbændum. Það
kostaði átök að slíta þessa fjötra. All-
margir rifu sig þó úr þessari ánauó.
Guðmundi tókst þetta meó harófylgi.
Var hann um tíma að hálfu hjá Jóni
bróður sínum í Nýjabæ og að hálfu
sjálfstæður. Síðar var hann um stund í
Skeggjabrekku, á Siglufirði og á
Syðri-A. Þar gekk hann aó eiga Guð-
rúnu Stefaníu Þorláksdóttur. Hún
fæddist 12. desembcr 1897 á Kálfsá í
Ólafsfirði.
Faöir hennar var Þorlákur Kristinn
Ólafsson, Gíslasonar, bónda í Burstar-
brekku og víóar. Kona Ólafs var Guð-
rún dóttir Jóns bónda á Brimnesi í
Virðulega samkoma.
Eg get ekki stillt mig um að rísa úr sæti
og þakka Tryggva Guólaugssyni. En
fyrir hvað skyldi ég þakka honum? Fyr-
ir það að hann hefur bundið vináttu vió
mig frá því fundum okkar bar fyrst
saman, án þess ég ynni nokkuð til þcss.
Við vorum þá komnir nokkuó til ald-
urs. Vinátta milli manna er af hinu
góóa.
Það eru fáir sem ná svo háum aldri
aó verða níutíu ára. I dag hefur Tryggvi
Guðlaugsson náð því aldursmarki með
heiöri og sóma. Hann hefur ákveðnar
skoðanir og heldur fast við þær. Hann
er ekki eitt í dag og annað á morgun.
Fyrir fáum árum kom Davíó Odds-
son hingað til Sauóárkróks og hélt fund
Upsasókn. Móðir Guðrúnar Stefaníu
var Anna dóttir Gunnlaugs bónda í
Auðnum og Garói, Magnússonar, og
Guðrúnar Jónsdóttur. Jón var bóndi á
Syóra-Hóli í Suður-Þingeyjarsýslu.
Guórún fluttist ung meó foreldrum
sínum aó Lóni í Olafsfirði. Þar bjuggu
þau skamrna hríó. Þar fæddist Mund-
ína Freydís systir Guðrúnar. Mundína
giftist síðar Finni Bjömssyni á Ytri-A.
Sextán böm þeirra komust til fulloró-
insára. Þar er nú ríkur frændgaróur og
vinafastur.
Næsta aösetur fjölskyldunnar var
Ystabúð í Olafsfjaröarhomi. Byggð
var þa að myndast þar niöri við sjó-
inn. Olafur og Guórún, foreldrar Þor-
láks, urðu fyrst til að setjast aó í þessu
sjávarplássi, Horninu, scm nú cr 01-
afsfjarðarkaupstaóur.
Svarfaöardalur var næsti áfanga-
staður fjölskyldunnar. Þar var fæðing-
arsveit Þorláks. Hann var fæddur að
Tjöm 18. október 1875. Aó Hrísum
fæddist svo þriója systirin Sigríður
Jónína. Sigríóur giftist ekki en eignað-
ist eina dóttur, Hólmfríöi Fjólu Frió-
þórsdóttur. Hún er nú látin. Vorió
1901 fluttu hjónin aftur til Ólafsfjaró-
ar fyrir atbeina Guómundar útgerðar-
manns, bróður Þorláks. Fyrst voru þau
í Sæbóli, fóru svo aftur aó Ystubúð.
Þar eignuðust þau fjóróu stúlkuna,
Ólöfu Salbjörgu. Hún dó í frum-
bemsku. Guðrún fluttist þá með fjöl-
skyldunni til Víkur í Héðinsfirði. Þar
var hún fjögur ár utan vetrarins fyrir
ferminguna. Þann vetur var hún við
nám í Ólafsfirði og bjó hjá Jóni Þor-
kelssyni og Magneu Rögnvaldsdóttur
í Ystubúó. I Héóinsfirði bjó þá líka
Jón Stefánsson, háll'bróöir Guðrúnar.
Stefán faðir Jóns var bróðir Ragnhild-
ar Helgadóttur sem áður er getið.
Eftir heimkomuna frá Héðinsfirói
fluttist Guórún með foreldrum og
systrum að Burstarbrckku í Ólafsfirói.
Þorlákur og Anna tóku þar við ráðs-
mennsku á búi sr. Helga Amasonar.
Þar höfðu þau líka sinn eigin búskap.
Þama kom til þeirra ungur frændi
þeirra, Kjartan Magnússon, sonur
Halldóru Þorsteinsdóttur og Magnúsar
Sölvasonar sem hafði látist skömmu
áður. Kjartan varð uppeldisbróóir
þeirra systra til 17 ára aldurs. Kært
hefur veriö með þeim alla tíð síðan.
Kjartan býr nú á Mógili á Svalbarós-
strönd.
Guórún var um tíma á Akureyri
þar sem hún læröi að sauma. Slíkt
nám var rnjög hagkvæmt húsmæómm
á tímum þegar nauósyn bar til að nýta
hvem efnisbút sem fólk eignaðist. Þau
um stjómmál. Við Tryggvi vomm þar
og sátum nærri ræðustólnum. Hann
kvaddi sér hljóðs og sagói frá því, að
hann hefði barist meó oddi og egg fyrir
Sjálfstæðisflokkinn síðan 1924. Já,
sagði Davíð. Þetta hefur verið 24 ámm
áður en ég fæddist.
Okkur sem höfum sjón finnst það
crfitt að vera blind, skynja ekki um-
hverfið, sjá ekki fjöll og sjó. Þegar ég
geng um þar sem Tryggvi er hávaða-
laust á lopaleistum, veit hann alltaf
hver ég er. Þetta er kallað að vita frá
sér.
Það má segja um Tryggva Guð-
laugsson að hann hefur orðið að þola
bæói súrt og sætt. Skin og skúrir hafa
skipst á í lífsferli hans. En hann hefur
ár voru fiestum allt annað en tími alls-
nægta.
Arió 1917 keypti fjölskyldan hús
sem Hallur Guðmundsson hafói byggt
á Syðri-Ar-jörðinni. Hallur hafói not-
að þaó sem smíðahús. Þetta þótti snot-
ur vistarvera og rými allgott ntiðaó
við hve fólk bjó þröngt á þessum
tíma. Artún var húsið nel'nt.
Þann 20. október 1917 gengu Guð-
rún og Guðmundur í; hjónaband.
Fyrstu árin bjuggu þau í Artúni. Guð-
mundur Olafsson föðurbróóir Guórún-
ar og Freydís Guðmundsdóttir höfóu
byggt bæ á Klcifunum árið 1912. Þau
fiuttust nokkrum árum síðar aftur yfir
í Hornið. Ungu hjónin keyptu þennan
bæ 1920. Hann hét Efri-Á.
Þau komu sér upp smáum bústofni
eins og margir gerðu sem við sjóinn
bjuggu fyrri hluta aldarinnar. Land til
ræktunar fengu þau hjá útvegsþóndan-
um Árna Jónssyni á Syðri-Á. Guð-
mundur braut þetta land til ræktunar
af natni og eljusemi og var til þess
tekió hve slétt þau tún voru. Hann var
hagur vel - eins og margir Kleifa-
bændur - og smíðaði mjög marga
gripi, sem til heimilis þurfti. Hann
stundaði mikið sjómennsku - var
nokkur ár á skakskútum - svo sem á
Lata-Brún frá Siglufirði og Onnu og
Oldunni frá Eyjafirði. Hann vareinnig
á báti sem Júlli hét, þá í eigu Áma
Jónssonar og Jóns Þorsteinssonar, síð-
ar á Þorgeiri goóa, báti Áma Jónsson-
ar og Gunnars Baldvinssonar.
Á fyrri árum vélbátaútgerðar í 01-
afsfirði gerði Guðmundur út vélbátinn
Garðar ásamt Guðmundi Olafssyni og
Bimi Frióbjömssyni. Hlut sinn í bátn-
um seldi hann þó fijótt Guðmundi 01-
afssyni. Síðar lét hann smíða bát sem
Græóir hét. Stundaði hann sjó-
mennsku á Græói árum saman ásamt
Þorláki Olafssyni og lleirum.
Guðrún og Guðmundur eignuóust
á þessum árum tvo syni: Trausta 2.
júní 1919 og Þórarin 7. mars 1927.
Trausti er ókvæntur. Þórarinn og kona
hans Sigrún A. Guómundsdóttir eign-
uðust tvær dætur: Gígju, hún er mynd-
listarkona og Guðrúnu sem er violu-
leikari og tónlistarkennari.
Árið 1930 reistu þau hjónin hús á
jarónæói sínu. Það var nefnt Hof. Árió
1941 eignaðist Guðrún hálfsystur.
Minní heitir hún, dóttir Þorláks og
Önnu Björnsdóttur frá Ytri-Á. Anna
Gunnlaugsdóttir var þá látin l'yrir
nokkru. Minní er gift Gunnólfi Áma-
syni og eiga þau 5 böm.
Fagurt er á Kleifum hvort sem er
að vetri eöa sumri en þar var líf strit-
viljaó tileinka sér og horfa á sólskins-
blettina. Þess vegna er hann glaður á
góðri stund enn þann dag í dag og tekur
því meó auðmýkt og virðingu scm að
höndum ber.
Er Tryggvi Guðlaugsson einn og
óstuddur? Því fer fjarri. Guðstrúin er
stoð hans og stytta. Það sýndi hann í
verki með umhyggju fyrir sóknarkirkju
sinni í Felli. Siðgæðiskenning Krists er
svo fullkomin, að hún stendur alla daga
og þeir sem vilja tileinka sér hana og
reyna að fara eftir henni eru á réttri
lcið.
Ég óska þessum níræða öldungi
allrar blessunar á þessum merkilegu
tímamótum.
samt eins og víða var á þessum tíma.
Sumrin kölluöu á heyjaöfiun handa
búsmala og þar sem töðufengur af
túnum nægði ekki varð aö fara á jaróir
framsveitarinnar til að afia heyja.
Jafnvel var farið út á Hvanndali í
sama tilgangi. Þessu fylgdi rnikið erf-
iði, einkurn við að koma heyjum
heim.
Guðrún og Guðmundur fóru ekki
varhluta af því streði sem slíkum hey-
skap fylgdi en ánægjan yfir unnum
starfssigrum gefur dögum vinnandi
fólks ótrúlega ntikið gildi. Þau hjónin
hjálpuðust aó bæði við landverk og
störi’ við sjósókn. Oft var þetta mikil
vinna en lífið gelur líka oftast sam-
bland erfióis og ánægju og stór hluti
hennar tengist góðu samstarfsfólki og
vinum.
Aldrei er hægt í stuttu máli að tí-
unda alla þá sem eiga þátt í að gera
mönnum ævina mjúklátari. Hvað þau
hjón snerti má þó sérstaklega nefna
Sigríði systur Guórúnar. Hún bjó
lengi hin síðari ár í húsinu hjá þcim
og var þeim ómetanleg sakir sérstakra
mannkosta og hlýju. Þau nutu líka að-
stoðar Gunnars Bjömssonar. Hann var
fóstursonur þeirra, sonur Bjöms Frió-
björnssonar og Sigfríðar Bjömsdóttur,
dugandi maður og traustur. Matthildur
Antonsdóttir, frænka þeirra, sýndi
þcim einnig margs konar hjálpsemi
sem var vel metin.
Hin síðari ár naut heimilisfólkió í
Hofi traustrar umhyggju tveggja
frænkna þeirra: Júlíönnu, dóttur Hall-
dóru Gottliebsdóttur og Ingva Guó-
mundssonar, og Báru, dóttur Mundínu
og Finns frá Ytri-Á. Þær réttu oft
hjálparhönd af hljóólátri vináttu sem
er ein hin sannasta auðlegó sem vió
eignumst, ofar öllum jaróneskum fjár-
munum. Sigurfinnur Ólafsson og
Svana Jónsdóttir í Sólheimum, Jón
Árnason og Ingibjörg Guómundsdótt-
ir á Syóri-Á voru Hofsfólkinu einnig
traustir vinir síðustu ár þeirra á Kleif-
um.
Á þeim árum, sem Kleifamar voru
um hundrað manna byggð, var oft
þröngt í Hofi. Þá bjó þar fólk sem
vann við útgerð báta sem sóttu sjó frá
Kleifum. Þegar fámennara varó bar
það stundum til að unglingar komu og
undu þar sumartíma. Þeir geymdu
þaóan minningar sem færðu þá aftur,
uppvaxna, nteð böm sín í heimsókn til
„frænda og frænku'*.
Þau hjónin áttu sér bæði sterka ei-
lífóarvon og gengu í skjóli þess máttar
sem mælir okkur för með hjálpandi
hendi gegnum ljós og skugga.
Guðmundur lést 18. nóvember
1975. Hann var vinafastur og um-
hyggjusamur fyrirbænamaður. Eins
og títt var um flesta á uppvaxtarárum
hans naut hann lítillar skólagöngu.
Hann var þó lesinn og glöggur og mat
menntun mikils.
Guórún, Sigríður og Trausti
bjuggu í Hofi um margra ára bil.
Kleifarnar vom á þeim tíma orðnar
fólksfáar nema aó sumrinu. Þá kom
fjöldi brottfluttra Kleifabúa með böm
og venslafólk. Aftur varð þá oft
mannmargt í Hofi. Sumir dagar færðu
fjöld gesta. Móti öllum var tekið af al-
úó. Svo fiuttu þær Guðrún og Sigríður
yfir í Hombrekku, heimili aldraðra.
Þar fengu þær góða aðhlynningu allt
ævikvöldið.
Nú hefur Guðrún Stefanía enn
fiutt, eftir nær 96 ára dvöl hér. Þann
29. nóvember ’93 lagói hún af staó í
nýja t'eró. Al' einlægri ást hennar á
blómum getum við vænst þess að þar
sem hún dvelst nú séu björt ilmandi
blómstur og fegurð. Ósjálfrátt koma í
hugann orðin: „Eins og þú sáir muntu
uppskera.“ Hún sáói friói og ánægju,
var okkur lifandi dæmi um jákvæða
lífstrú. Hún átti svo undarlega létt
með aó þakka og láta í Ijós gleði þar
sem aðrir sáu leiða og aðfinnsluefni.
Hún hafói yndi af bókum og las mikið
á meðan hún gat. Söngurinn var henni
einnig mjög hugleikinn alla tíó, jafn-
vel í hjólastólnum söng hún og þegar
þrótturinn var oróinn of lítill til að
klæðast raulaði hún stundum alþýðu-
vísur og sálmabrot og við líkamlegri
vangetu bar hún oft fram gamanyrði.
Mannshugurinn er skapaður til að
spyrja og þegar við stöndum við tjald-
ið sem skilur aó hinn sýnilega heirn
og þann sem fiestum okkar er ósýni-
legur verður spurn oft áleitin. Gott er
þá aó eiga þá staóföstu vissu að sú
stund sem gefur okkur hvíld frá anna-
samri ævi sé jafngild þeirri sem færir
okkur fró svefns frá þreytu dags og
amstri. Slíkar sálir kvíða ekki vista-
skiptum.
Það er gott að eiga stóra hlýja sál
og finna í því hamingju aó umvefja
alla - sem samferóa eru í lífinu -
geislum vináttu og virðingar.
Guðrún átti óvenju ríka samkennd
meó þcirn sem deildu kjörum með
henni á för um vinnufrekar leiðir.
Flest þeirra áttu engan hlut í hinum
stóru fjárfestingarsjóðum nútímans
heldur urðu að strita fyrir lífsviður-
væri fiesta daga misjafnlega langrar
ævi, - áttu samt stórt hjarta.
Okkur öllum, sem þekktu hana vel,
gaf hún minningar sem ylja. Slíkt er
mikið ævistarf.
BROTTFÖR:
Lengi varstu hjá mér
eins og lilja
á páskamorgni
lengi var brosum okkar
svarað afmorgundögg
og kvöldbirtu.
Lengi vissum við þó
að land þetta sem við unnum
mundum við kveðja
er hvítir hestar vindanna
fœrðu okkur kall hins ókunna.
Seinast þegar heimasólin
hefur kysst þig
og þú ýtir frá strönd okkar
út á stjörnufljótið
langar mig til að ganga
fyrir báti þínum
og leiða til grœnna stranda
handan við ósa gleymskunnar.
(Þ.G.)
AFMÆLISKVEÐJA
Tryggvi Guðlaugsson 90 ára
- ávarp sem flutt var á sal Dvalarheimilis aldraðra
á Sauðárkróki 20. nóvember sl.
Björn Egilsson.
Þórarinn Guðmundsson.