Dagur - 30.12.1994, Síða 5

Föstudagur 30. desember 1994 - DAGUR - 5
Nú í lok árs er við hæfi að líta yfir farinn veg og fram til nýrra tíma. Blaðamenn
Dags settust niður í veitingasalnum Stássinu á Greifanum á Akureyri ásamt fjórum
Norðlendingum til að spjalla um liðið ár. Við hringborðið sátu: Kristín Aðalsteins-
dóttir kennari við Háskólann á Akureyri og formaður samtakanna Barnaheilla á
Norðurlandi eystra, Michael Jón Clarke söngvari og tónlistarkennari við Tónlistar-
skólann á Akureyri, Pétur Bjarnason framkvæmdarstjóri Félags rækju- og hörpu-
diskframleiðenda og Svanhildur Arnadóttir bæjarfulltrúi og bankastarfsmaður á
Dalvík. I upphafi spjallsins var þeirri spurningu beint til viðmælendanna hvað
þeim væri efst í huga þegar litið er yfir árið 1994.
Pétur: Það er einkum tvennt
sem mér fínnst hafa einkennt þetta
ár. Annars vegar gífurleg umræóa
um Evrópumálin þar sem menn
hafa skipst meira í fylkingar en
áöur og hins vegar umræðan um
siðgæði í pólitík. Afsögn Guð-
mundar Arna markar ákveóin
tímamót og ég tel aö stjórnmála-
menn átti sig nú á því að þeir
muni ekki komast upj> meó eins
mikið og hingað til. I þriója lagi
gæti ég nefnt að mér finnst Islend-
ingar hafa vcrið að vakna upp við
það hve skuldug þjóðin er.
Það er fullyrt aó kynslóðin sem
nú er við völd sé búin að eyða
30% af ráðstöfunartekjum næstu
kynslóðar sem er öfugt við til
dæmis Noreg sem nú er skuldlaust
land. Næsta kynslóð Norðmanna
getur eytt allri sinni krónu á með-
an næsta kynslóð Islendinga hefur
aðeins 70 aura af hverri krónu til
ráóstöfunar. Þetta þýðir að næsta
kynslóð gæti flust til Noregs til að
fá í hendurnar allar sínar tekjur í
staó þess að búa hér upp á 70%.
Ég er ekki í vafa um aó við crum
komin út á hættulega braut og mér
finnst að pólitíkusarnir hafi ekki
áttað sig nægilcga á vandanum.
Kristín: Ég hef starfað aó fé-
lagsmálum sem snerta börn og
þeirra hag og það sem mér finnst
standa upp úr á þessu ári er vax-
andi áhugi forelda á því aö sinna
börnunum sínum. Mér finnst þessi
aukni áhugi á málefnum barna og
unglinga ákaflega mikilvægur því
að um leið og við sinnum þeim
sem næst okkur eru og erfa eiga
landið erum við að rækta það sem
skiptir mestu. A þessu ári hcf ég i
auknum mæli séð fólk nýta tíma
sinn meö börnum og sækja hvers
kyns fundi og fræðslu um málefni
bama og unglinga af miklum
áhuga.
I starfi mínu í Háskólanum á
Akureyri hef ég kennt nýtt fag
sem kallað er „eigin starfskcnn-
ing“, en í því fagi er fólki kcnnt að
líta í eigin barm, kennt að skoða
sjálft sig til að geta unnið betur
með öðru fólki. Þetta er nýtt og
óvenjulegt sjónarhorn en jafn-
framt mjög þarft. Það hefur verið
ákaflcga skemmtileg rcynsla aö
kenna þetta fag og umgangast
námsfólk yfírleitt.
Michael: Ég fagna því mjög að
fólk sé að vakna til vitundar um
aðstæður bama og unglinga hér á
landi. Fyrir nokkrum árum var ég
forcldri unglings og þá leitaði ég
svara við spurningum um hvort
það væri eðlilegt að unglingar
væru úti fram á nætur. Þá hafði
enginn áhuga á að gera neitt,
„þetta er bara svona,“ voru svör
lögreglu og bæjaryfirvalda. í dag
er umræóan með öðrum hætti,
sem bctur fer, en á þessum tíma
var hræðilegt aó vera foreldri.
Kristín: Þetta er það sem mjög
margir foreldar standa frammi fyr-
ir. Þeir vita ekki hvar á að setja
mörkin, en foreldrar veróa alltaf
að setja reglur. Setja ákveöinn
ramma og halda sig innan hans og
vera samkvæmir sjálfum sér. Aðal
meinið í okkar þjóðfélagi, hvað
þessi mál sncrtir, er að þennan
ramma vantar. Börnin okkar þrá
reglur því í þeim er fólgin um-
hyggja og það er foreldranna að
setja þær.
Michael: Þetta er líka spuming
um fyrirmyndir og þaó hvaða að-
stöðu við bjóðum börnum. Svo-
kallað opið hús er gott dæmi um
það sem viö bjóðum þeim. Opin
hús sem cru opin eftir að lögleg-
um útivistartíma barna er lokió og
eru ekki uppbyggjandi á nokkurn
hátt, aðcins einskonar undirbún-
ingur undir það að sækja danshús.
En hvað er það sem stendur upp
úr á árinu sem er að líða? I mínum
huga er það í raun ekkert. Ef vió
lítum til dæmis á menningarsviðið
hér á Norðurlandi er því miður allt-
of áberandi að hver er að pukrast í
sínu horni, en vissulega er nóg um
að vera. Einmitt vegna þessa og
þess að almenningur hefur ekki
lengur efni á aö sækja listviðburði
hcfur aðsókn að þeim, og þá þekki
ég sérstaklega til tónleika, dalað.
Nokkrir ákveðnir hópar hafa þó
náð vinsældum og þeir fá góða að-
sókn, til dæmis Karlakórinn Heim-
ir eða þeir sem hafa komið fram í
sjónvarpinu hjá Hemma Gunn.
Nýtt og skapandi listafólk á mjög
erfitt uppdráttar og þaó er vissu-
lega umhugsunar efni.
Af erlendum vettvangi vil ég
nefna að það vildi þannig til að
eini Islendingurinn sem fórst með
ferjuslysinu á Eystrasalti var
frænka eiginkonu minnar sem við
þekktum mjög vel og því snerti
þessi atburður okkur djúpt.
Pétur: Þetta vandamál, sem
Michael er að nefna, aó metnaðar-
fyllstu listamennirnir fái ekki
mestu athyglina og aðsóknina er
þekkt allsstaðar, þaó er ekki sér
norðlcnskt. Hins vegar hefur þaö
sem hefur gerst hér á Akurcyri á
síðasta ári og árum með tilkomu
Listagilsins haft þau áhrif að fleiri
sækja ýmiskonar list- og menn-
ingarviðburði en áður. Mér Finnst
að hópurinn hafi breikkað.
Ég get tekið sem dæmi að
þekktir vísnasöngvarar sem sungu
hér á Akureyri fyrir tíu árum, fyrir
innan við tíu manns, sungu hér í
ár fyrir fullu húsi í Deiglunni og
færri komust að cn vildu. Ég er
ekki í vafa um að uppbyggingin í
Listagilinu hefur skilað verulegum
árangri.
En í sambandi vió reglur og
regluleysi í þjóðfélaginu þá kynnt-
ist ég á árinu svolítið þeim reglum
sem ríkja í íslenskum skólum. Ég
starfaði í nefnd sem fjallar um
nám í sjávarútvegi og kynnti mér
af því tilefni framhaldsskóla sér-
staklega. Mér lannst aga- og
regluleysið vaxandi og meira en
ég bjóst við. Sem dæmi vil ég
nefna mætingarskyldu í íslenskum
framhaldsskólum. Mér skilst aó
það sé talið fullnægjandi að nem-
endur mæti í 80% til 85% af
kennslustundum á framhalds-
skólastigi. Þetta þýðir að fólk er
komið á þrítugsaldurinn þegar það
áttar sig á því aö til að standa sig í
lífinu þarf að mæta 100%.
Ég tel einnig að skólinn og at-
vinnulífið séu að færast sitt í
hvora áttina og því urðu kynni
mín af skólum á árinu til Jæss að
ég varð svartsýnn um Islenska
skólakerfið.
Svanhildur: Ég get alveg tekió
undir það sem Pétur sagði aó það
eru Evrópumálin sem eru mark-
verðust erlendis frá á árinu.
Innganga Svía og Finna í ESB og
svo aftur höfnun Norðmanna. Það
kom mér svolítið á óvart að Norð-
menn skyldu hafna aðild en á
þessari stundu átta ég mig ekki á
því hvort sá atburður styrkir eóa
veikir stöðu okkar íslendinga.
Hér heima hefur farió mikið
fyrir umræóu um siðferði í pólitík,
klofningi Alþýðuflokksins með
stofnun nýs fiokks Jóhönnu Sig-
urðardóttur og afsögn Guðmundar
Arna.
Þetta hræðilega ferjuslys á
Eystrasalti kcmur líka upp í hug-
ann, það var hörmulegur atburður.
En hér á landi eru það þessi
mannshvörf á árinu sem mér finn-
ast ákaflega óhugnanleg í okkar
litla samfélagi. Ég á erfitt meó að
setja mig í spor aðstandenda sem
lenda í þessum harmleikjum eða
áttað mig á því hvernig þessir at-
burðir geta yfirleitt gerst í okkar
litla landi.
Persónulega eru sveitarstjóm-
arkosningamar á Dalvík mér ofar-
lega í huga. Mér hefur ekki tekist
að leyna vonbrigöum mínum með
niðurstöðu þeirra.
A árinu upplifði ég sérlega
ánægjulegan atburð þegar ég var
Viðmælcndur Dags eru sanimála um að ferjuslysið á Eystrasalli þegar eist-
neska ferjan Estonia fórst þann 27. scptcmbcr og hundruð manna létust
hafi verið einhver mesti harmleikur ársins. Á þessari mynd flytja björgun-
armenn úr finnsku strandgæslunni lík látinna í land. „Þannig vildi til að
eini íslendingurinn sem fórst með ferjunni var frænka eiginkonu minnar
og því snerti þessi atburður okkur djúpt,“ sagði Michael Clarke.