Dagur - 29.04.1995, Qupperneq 7

Laugardagur 29. apríl 1995 - DAGUR - 7
en endaói aftur nióri á sömu gatna-
mótunum, þar sem ég fann loksins
tröppur upp á þak. Þegar ég var
komin hálfa leið upp heyrði ég
kallaö: „Iceland, I’ve been waiting
for you. Come give me a chance to
rip you off.“ Eg gat ekki annaó en
hlegið; hann var að minnsta kosti
heiðarlegur þessi. Eg sagði honum
sem var, að ég ætti enga peninga
sem hann gæti hirt af mér, svo
hann bauð mér bara upp á kaffi, og
sendi svo leiðsögumann meó mér
upp á þak. Ég hef sennilega sagt
það áður, að ég á yfirleitt ekki erf-
itt meö að finna orö til að lýsa því
sem ég sé, en Jerúsalem er bara
ekki eins og nokkur annar staður.
Sólin var um það bil að setjast, svo
Hvíldardegi Gyðinganna var lokið.
Ljós voru kveikt í Gyðingahverf-
inu, bænasöngur hljómaði neðan úr
A1 Aqsa, og kirkjuklukkur glumdu
ofan úr Kristna Hverfinu. Leið-
sögumaðurinn benti mér á að líta
niður á milli húsa, þar sem mið-
punktur borgarinnar var. Þegar ég
horfói niður að Dome of the Rock
var Arabíska Hverfið mér á vinstri
hönd, þar fyrir aftan var Kristna
hverfið, Gyðingahverfið var til
hægri, og Armenska hverfið þar
fyrir ofan. Einhverjar kirkju-
klukknanna hafa eflaust verið þar,
en það er ekki hægt að þekkja þær
í sundur.
Áfall í Betlehem
l.janúar
í dag komst ég að því að ég er
hvorki jafn hugrökk né jafn vitlaus
og ég hélt að ég væri. Ég þurfti
ekki að taka nein viðtöl, svo ég
ákvað að þetta væri góður dagur til
aö fara til Betlehem.
Ég er alveg hætt að kippa mér
upp við að sjá Israelana veifa fán-
anum sínum, ég er orðin vön því
að sjá 18 ára krakka (stelpur og
stráka) veifandi Uzi-rifflum jafnt á
götum úti sem inni á veitinga- og
skemmtistöðum (ég geri luftgít-
ar...). Ég hoppaði upp í „sharout",
sem er leigubíll sem maður deilir
með 5-6 öðrumfarþegum og keyrir
sömu leið og strætó, og fór til
Betlehem. Fyrsta sjokkið kom þeg-
ar ég áttaði mig á því að það er svo
gott sem landamæragæsla á leió-
inni yfir á Vesturbakkann. Leigu-
bílar eru reyndar ekki stöðvaðir,
svo ég þurfti ekki að fara í gegnum
neitt vesen. Næsta sjokkið var svo
hversu stutt er á milli Jerúsalem og
Betlehem. Ferðin er varla fimm
mínútur, og bíllinn stoppaði a.m.k.
þrisvar til að bæta við farþegum.
Við stöðvuðum loks inni á torgi
sem ég ályktaði sem svo að væri í
Betlehem, því allir hinir farþegam-
ir fóru út úr bílnum. Ég elti, og þá
loks kom alvöru áfall.
Þegar ég kom til Jerúsalem sá
ég myndir af Arafat, grimmúðleg-
um á svip, og þó sölumennimir í
gömlu borginni væru flestir Arab-
ar, þá hafði ég aldrei séð palest-
ínska fánann dreginn aó hún. A að-
algötunni í Betlehem var lítið að
sjá annaó en palestínska fánann, og
inn á milli myndir af Arafat, bros-
andi út að eyrum. Við endann á
götunni var ísraelsk lögreglustöð,
og þar sem ég sá ekki betur en ég
væri eina konan á götunni, auk
þess að vera ljóshærð, þá hélt ég
mig nálægt stöðinni. Þegar ég loks
náði áttum sá ég að ég var kannski
ekki alveg eina hvíta manneskjan í
bænum. Það var hópferðabíll fyrir
framan kirkjuna andspænis torg-
inu. Ég gekk þar inn, og tókst að
komast í messu í St. Catherine. Þar
sem þetta var kaþólsk messa, þá
var hún alveg passlega löng, og ég
fór að skoða afganginn af fæöing-
arkirkjunni.
Eftir að ég stóð í biðröð í rúman
Jórdan í baksýn.
hálftíma, tókst mér loks að komast
niður í hellinn þar sem Jesús fædd-
ist. Ég rétt náði að kveikja á kerti,
þegar prestur úr grísk-kaþólsku
rétttrúnaðarkirkjunnu vísaði mér
út. Það er víst alveg ótrúlegur rígur
á milli safnaðanna þriggja sem
deila kirkjunni yfir aðgangi að
hellinum, svo þeir vilja sem minnst
sjá af túristunum.
Ættleidd af sölumönnum á
Chain Street
3. janúar
Fór upp á Mt. Scopus að skoða
Hebrew University um morguninn,
en það var óþægilega heitt, svo ég
fór aftur niður í gömlu borgina eft-
ir hádegi. Mér var boðið upp á
kaffi oftar en ég get talið, og menn
[sraelskir hermenn standa vörð í
Jerúsalem.
virtust taka það alltof nærri sér
þegar ég neitaði. Ég hef reyndar
komist að því að það er alveg
óhætt að þiggja kaffisopa, og sölu-
mennimir bíta ekki. Spjallaói heil-
lengi við einhverja sölumenn á
Chain Street, og ég er ekkert lítið
fegin því að ég hafi gert það, því
það er mjög áhugavert að heyra
hvemig þeir em vanir að fara með
túristana. Þeir tóku hins vegar
miklu ástfóstri við mig, því þegar
ég kynnti mig á arabísku sem dótt-
ur Omars, og komst þá að því að
það er risastór fjölskylda í mark-
aðnum sem heitir sama eftimafni.
Ég var þannig ættleidd, og í hvert
skipti sem ég ætlaði að kaupa mér
eittíivað eftir þetta, þá var passað
upp á aó ég fengi sanngjamt verð.
Það er munur að eignast heila
fjölskyldu án þess að gera nokkuð
til þess!
Ég lauk svo deginum meó ferð
til Jeríkó og niður að Dauðahafinu
um eftirmiðdaginn og kvöldið. Ég
man eftir Ástríks-bók síðan ég var
lítil, þegar ég sá mynd af Steinríki,
fljótandi í Dauðahafinu. Ég gat
reyndar ekki stokkið út í eins og
hann, svo ég fleytti ekki kerlingar,
en þaó er satt að maður flýtur á
vatninu. Ég reyndi að koma fótun-
um ofan í, en það var sama hversu
mikið ég reyndi, þeir komu alltaf
upp úr...
Þegar ég kom aftur til Jerúsalem
rakst ég á tvo strákanna sem ég
hafði verið að tala við fyrr um dag-
inn og þeir buðu mér út að boróa.
Ég kippti mér ekkert upp við ör-
yggisgæsluna á leiöinni til Betle-
hem, en þegar ég sá að það voru
engin ljós í bænum varð mér ekki
um sel. Þá fyrst sögðu Bahæi og
Riyad mér að það hefðu verið
óeirðir á Gazaströndinni fyrr um
daginn og allur Vesturbakkinn
væri í samúðarverkfalli, því Israel-
amir hefðu drepið þrjá palestínska
lögreglumenn. Við fundum nú
samt veitingastað sem var opinn,
en ég man lítið eftir því hvemig
maturinn bragðaðist.
Jórdanir viðkunnalegt fólk
5.-9. janúar
Reif mig á fætur eldsnemma á
fimmtudegi, því ég þurfti að fara
að norðurlandamærum ísraels og
Jördans til að komast inn í Jórdan
án vegabréfsáritunar. Ferðin frá
Jerúsalem til Amman tók á milli 8
og 9 tíma, því það var svo mikið
stapp að komast í gegnum alla
skriffinnskuna. Það verður mun
auðveldara þegar friðarviðræðun-
um milli Israels og Palestínu lýkur,
því þá getur Jórdan hleypt fólki inn
Aðalgatan í Betlehem. Palestínskir fánar og myndir af Arafat blasa alls staðar
við.
Múslimar á leið frá bænahaldi í A1 Aqsa á hádcgi á föstudegi í Jerúsalem.
yfir King Hussein/Allenby brúna,
sem þeir gera ekki núna. Ég gerói
ekkert í Jórdan nema vinna, smá
skoðunarferðir, og þá bara í mið-
bænum og nágrenni. Mér tókst nú
samt að sjá „The Citadel“, þar sem
eru rústir frá a.m.k. þremur mis-
munandi tímaskeióum, skoða fom-
leifasafnið þar sem em nokkrar
Dauðahafsskrollur, og prófa hljóð-
kerfið í 2000 ára gömlu rómversku
„amphitheatre“, sem er enn notað.
Jórdanir em sennilega gestrisn-
asta fólk í heimi. Það var alveg
sama hvert ég fór að borða, út að
ganga, eða í leit að bókasöfnum og
skrifstofum, fólk lagði krók á leið
sína til að tryggja að ég kæmist á
leiðarenda. Oftar en einu sinni var
ég líka boðin velkomin til Jórdan
af bláókunnugu fólki á gangi.
*
Israelsku leigubílstjórarnir
móðgaðir
70. janúar
Ég var farin að sakna Jerúsalem,
svo ég ákvað að sleppa því að fara
til Petru - ég hef þá afsökun fyrir
því að koma aftur til Jórdan - og
lagði af stað aftur til ísraels
snemma morguns.
ísraelamir hafa ekkert á móti
því að hleypa fólki inn án vega-
bréfsáritunar yfir King Hussein/
Allenby, svo ég tók bara rútu beint
þangað. í rútunni hitti ég þýska
stelpu sem talaði ansi góða arab-
ísku, svo vió fórum ódýrari leiðina
frá landamærunum til Jerúsalem -
þ.e.a.s. í arabískri rútu til Jeríkó,
og með annarri rútu þaðan til II
Quds (Jerúsalem á arabísku). Isra-
elamir voru ekki par hrifnir af
þessu uppátæki okkar; sérstaklega
ekki leigubílstjóramir. En þrátt fyr-
ir að við fæmm þessa lengri leið,
þá tók innan við 6 tíma að komast
frá Amman til Jerúsalem.
Það verður enginn smá munur
þegar allt verður komið í gagnið,
og ferðin þama á milli verður í
samræmi við vegalengdina, eða
u.þ.b. tveir tímar.
Dagdraumarnir hættulegir
en allt leyfilegt í svefni!
11. janúar
Kunningjar mínir í gömlu borginni
voru hinir kátustu aó sjá mig aftur,
og mér var boðið í morgunmat á
Chain Street. Það var áhugavert að
sjá hversu ólíkur morgunmaturinn
er hjá Aröbunum og Israelunum.
Þegar ég borðaði morgunmat á
hótelum og veitingastöðum, þá var
standard morgunmatur egg, brauð,
sulta, og hryllilega vont kaffi. Ar-
abamir buðu hins vegar upp á
’hummous’ (stappaðar garbanzo-
baunir), ful (einhverjar öðruvísi
baunir), pítubrauð, og tyrkneskt
kaffi.
Ég eyddi mestum hluta dagsins
í gömlu borginni, gekk á milli
búða og spjallaði við sölumennina
og drakk kaffi. Það voru margar
áhugaverðar sögur sem ég heyrói.
Menn sögðu mér frá Sex dagastríð-
inu 1967, og hvemig húsin þeirra
voru hemumin, og fjölskyldur
sundruðust. Mér var bent á ísra-
elska lögreglustöð, sem var byggð
af Palestínuaröbum sem vinna í
Flóa-ríkjunum. Þeir gáfu fjármagn
til að reisa sjúkrahús til að þjóna
Palestínuaröbunum á Vesturbakk-
anum, en þegar byggingin var til-
búin hemumu ísraelamir hana.
Strákur á aldur við mig sagði mér
að hann reyndi að gera sem minnst
annaó en að sofa, því hann þekkti
engan sem hefði verið handtekinn
fyrir að dreyma í svefni! Dag-
draumamir hins vegar hefðu komið
mörgum vinum hans í fangelsi.
Bróðir hans sagði mér að þrátt fyrir
að honum þætti mjög vænt um
Jerúsalem, þá vildi hann búa næst-
um því hvar sem er annars staðar í
heiminum. Hann sagói að það væri
ekki mönnum bjóðandi að lifa við
svona mikið hatur. Hann sagðist
ekki vilja vakna einn einasta morg-
un í viðbót og geta ekki hugsað um
neitt nema hversu mikió hann
þyrfti að hata Gyðingana.
Ég endaði uppi við Jaffa hlið
um þrjúleytið um eftirmiðdaginn.
Ég ætlaði að fara niður í miðbæ, og
í skoðunarferð um Knesset (ísra-
elska þingið), en mér var sagt að
það væru óeirðir í borginni vegna
þess að Israeli hefði verið drepinn
á hemumdu svæðunum daginn áð-
ur. Ég fór þess vegna bara niður að
göngugötunni, þar sem allt var í
dúnalogni. Svo virtist sem allt
fólkið sem er venjulega á götunni
væri í mótmælagöngunni fyrir utan
Knesset.
Aftur yfirheyrð á
heimleiðinni
12.-13. janúar
Ferðin heim var ekki átakalaus. Ég
bjóst við vandræðum á flugvellin-
um, því ég er með arabískan stimp-
il í vegabréfinu, og með tölvu í far-
angrinum, en ég bjóst ekki við
neinu á við það sem gerðist.
Ég gekk inn á flugvöllinn, og
fór að innritunarborðinu. Sarna
sagan og á Heathrow; tvær stelpur
komu, tóku vegabréfið mitt, og
byrjuðu yfirheyrsluna. Eftir tíu
mínútur spurði ég hvort þær vildu
ekki bara skoða í töskuna mína,
svo við gætum lokið þessu af. Nei,
þær vildu halda áfram að yfirheyra
mig. „Hvar heyrðirðu um ísrael?“
Ég horfði furóu lostin á þær; í
Biblíunni!!! Þeim fannst þetta ekk-
ert fyndið. Eftir rúmlega hálftíma í
viðbót fóru þær og sóttu yfirmann,
sem kom og sagði mér að þau
héldu að ég væri að ljúga. Ég sagði
sem var, að ég gæti lítið við því
gert, og bauð þeim einu sinni enn
að fara í gegnum farangurinn
minn. Ef þau væru svona sannfærð
um að ég væri með sprengju í far-
teskinu, þá liói mér betur ef hún
væri fjarlægð. Loksins var mér
sagt að koma inn í leitarherbergið.
Ein stelpnanna leitaói á mér, og
svo fór heill herskari í gegnum dót-
ið mitt. Ég þurfti aó taka batteríin
úr vasa-diskóinu, vekjaraklukk-
unni, upptökutækinu og starta tölv-
unni. Ég held ég hafi svo sofnað í
smástund, því ég hrökk upp við
hljóóið frá hárblásaranum mínum.
Ég leit upp og sá stelpu með
málmleitartæki í annarri hendinni
og svitalyktareyóinn minn í hinni.
Þá fyrst gat ég hlegið að þessu öllu
saman. Ég stóð upp og teygði að-
eins úr mér, og var síðan tekin á
eintal af valdsmannslegum strák,
sem sagói mér allt um það hversu
óprúttnir Arabar væru. Þeir hikuðu
ekki við að drepa vini sína, kærust-
ur og eiginkonur. Ég veit ekki enn
hvers vegna þau voru öll svona
sannfærð um að ég væri palest-
ínskur útsendari, en eftir rúma tvo
tíma voru þau þess loksins næstum
fullviss að ég ætlaði ekki að
sprengja vélina í loft upp, réttu mér
brottfararspjald og sögðu að ég
fengi tölvuna mína ekki fyrr en
seinna og þá sprakk ég. Eftir
fimmtán mínútna stapp fékk ég því
loksins framgengt að tölvan færi í
sömu vél og ég og ég fengi hana í
hendumar um leið og ég færi frá
borði í London. Ég horfði á krakk-
ana í kringum mig, og minnug þess
sem Loay hafði sagt, að hann vildi
ekki vakna einn einasta dag í við-
bót vitandi það að hann gæti ekkert
gert nema hata Israelana, spurði ég
þau hvemig það væri að lifa við
alla þessa tortryggni. Þau blikkuðu
ekki einu sinni; „ísrael á marga
óvini.“ Múslímar segja að þegar
þeim er þungt fyrir hjarta, þá þurfi
þeir bara að heimsækja einn hinna
helgu staóa, og hjarta þeirra verði
læknað. Ég veit ekki hvort þetta er
satt, en ég get sagt fyrir mig, að
mér hefur sjaldan verió léttara í
lundu en þessa daga sem ég var í
Jerúsalem. Þrátt fyrir allt stappið í
kringum flugið, þá myndi ég gera
næstum því hvað sem er til að
komast aftur til Jerúsalem. Reynd-
ar fékk ég fax í lok febrúar, þar
sem mér var boðin vinna þar í
sumar, og ég ætla að gera allt sem í
mínu valdi stendur til að komast
þangað.