Dagur - 05.08.1995, Blaðsíða 7

Laugardagur 5. ágúst 1995 - DAGUR - 7
..brúkuðu kjaft og
voru barðír í staðinn“
í gær hélt Erlingur Pálmason yfir-
lögregluþjónn á Akureyri upp á
sjötíu ára afmæli sitt ásamt konu
sinni Fjólu Þorbergsdóttur í Odd-
fellowhúsinu að viðstöddum
fjölda vina og ættingja. En gær-
dagurinn var ekki síður merkileg-
ur fyrir þær sakir að þá lét Erling-
ur formlega af störfum sem yfir-
lögregluþjónn eftir 47 ára starf. í
tilefni af þessum merku tímamót-
um hittu blaðamaður og Ijós-
myndari Dags Erlíng að máli í
notalegri íbúð þeirra hjóna við
Lindarsíðu í Glerárhverfi.
„Ég er fæddur að Hofi í Hörg-
árdal þann 4. ágúst 1925 en faðir
minn lést þegar ég var á þriðja
aldursári og þá fór ég á bæinn
Þrastarhól þar sem Þórhallur Ás-
grímsson bjó. Þar ólst ég upp til
16 ára aldurs en þá fór ég að vinna
í síld á Hjalteyri. Þar var ég þrjár
vertíðir jafnframt því að vinna við
húsbyggingar í sveitinni en menn
voru þá í óðaönn að flytja úr torf-
bæjum í stein- eða timburhús."
- Hvenær kviknaði áhugi þinn
á lögreglustarfinu?
„Ég veit nú ekki hvort hann
hefur nokkurn tíma kviknað en
það var 1. maí árið 1948 sem ég
gekk í lögregluna og þar hef ég
verið síðan, í 47 ár.“
- Kom eitthvert annað starf til
greina?
„Jú, mér flaug í hug að fara í
leigubílaakstur en það datt upp
fyrir þegar ég sótti um hjá lögregl-
unni.“
- Hvar var lögreglan til húsa
þegar þú hófst störf?
„Þá stóð lögreglustöðin við
Glerárgötu en áður hafði stöðin
staðið inni í bæ, nánar tiltekið í
Lækjargili. En svo fór nú að Ást-
ar-Brandur kveikti í stöðinni.
Hann var flækingur sem fór hér
um sveitir, hljóp raunar mest.
Hann hafði verið settur inn fullur
og tókst þá að brenna ofan af sér
kofann.“
- Hefurðu sótt þér einhverja
sérstaka menntun tengda lögreglu-
starfinu?
„Ég fór náttúrulega í Lögreglu-
skóla ríkisins en ég fór í hann
1961 og það tók nú eiginlega bara
hálft ár. Námið var þá í rauninni
eins og í dag að fyrst fóru menn á
það sem kallað er haustönn, frá
september til áramóta, og árið eft-
ir var farið á seinni önnina sem
einnig stóð yfir fyrri part vetrar.
Annars hefur Lögregluskólinn
varla starfað síðustu árin vegna
þess að það hefur ekki verið bætt
við mönnum. Hins vegar hafa ver-
ið sett upp ýmis endurmenntunar-
námskeið fyrir eldri lögreglu-
þjóna.“
- Hvernig hefur svo ferill þinn
innan lögreglunnar verið?
„Ég byrjaði sem óbreyttur lög-
regluþjónn árið 1948 og eftir að
ég hafði Iokið Lögregluskólanum
vorum við tveir, ég og Kjartan
Sigurðsson sem í skólanum vor-
um, gerðir að varðstjórum 1961
og það eru fyrstu yfirmennirnir
fyrir utan yfirlögregluþjóninn. Ég
starfaði síðan sem varðstjóri alveg
til áramóta 1981 þegar ég var
gerður að yfirlögregluþjóni og
sem yfirlögregluþjónn starfaði ég
þangað til í gær.
Menn voru fullir þá
eins og núna
- Hvernig var tækjabúnaður þegar
þú byrjaðir? Var hann ekki af
skornum skammti?
„Jú, við höfðum bíl sem skilinn
var eftir af setuliðinu, Dodge
Weapon, en hann var nú hálfgert
skrapatól og meðal annars kom
fyrir að maður hélt á stýrinu en þá
var bara að setja það aftur á sinn
stað í rólegheitum og beygja ef
með þurfti. Annar tækjabúnaður
var nú einfaldlega bara handjárn
og kylfa.“
- í hverju fólust störf ykkar að-
allega í þessa daga?
„Menn voru fullir þá eins og
núna en bara miklu fyllri, drukku
sjaldan en drukku vel. Það var
yfirleitt þannig að ef maður þurfti
að taka menn fasta þá lenti maður
í áflogum, menn sýndu eins mik-
inn mótþróa og þeir mögulega
gátu. En á endanum var þeim
komið fyrir í einhverjum af þeim
þremur klefum sem til staðar voru
í þá daga.“
- Var þá ekki oft þröngt um
menn í fangaklefunum, t.d. um
helgar?
„Jú, náttúrulega og stundum
tvíhlaðið í klefana ef svo bar und-
ir. Þegar byrjað var að renna af
mönnum var þeim oft hleypt út til
að víkja fyrir þeim sem fyllri
voru. Svo var þarna sjúkrakarfa
með rimlum í kring, svolítið há,
og það var upplagt að leggja þá í
körfuna sem voru u.þ.b. að gefa
upp öndina vegna drykkju og
reima yfir.“
- Hvað er þér eftirminnilegast
frá upphafsárum þínum í lögregl-
unni?
„Ætli það sé ekki fyrsti maður-
inn sem ég handtók ásamt Gísla
Ólafssyni. Maðurinn sem við tók-
um var kallaður Steini einhenti.
Það fór töluvert fyrir Steina þess-
um þegar hann var kominn í það
og þurfti oft að hafa afskipti af
honum. Hann reið oft fullur um
bæinn á hesti og stundum kom
hann ríðandi að glugganum á lög-
reglustöðinni og jós yfir okkur
óbótum og skömmum en reið svo
vanalega í burtu þegar við komum
út. Á lögreglustöðinni voru bak-
dyr og við fórum stundum út bak-
dyramegin og komum aftan að
honum og tókum hann, þar sem
hann sat á klárnum framan við
gluggann og reif kjaft við þá sem
þar voru. Hann slapp því ekki allt-
af „billega", blessaður karlinn.
Gegnum árin voru nú ekki
miklar breytingar á aðbúnaði okk-
ar. Plássið á stöðinni við Glerár-
götu var lítið, ein afgreiðsla og eitt
skýrsluherbergi innan við. Þetta
var nú allt og sumt fyrir utan klef-
ana þrjá. Það voru nú ekki miklar
breytingar fyrr en flutt var upp í
Þórunnarstræti árið 1968. Það var
ansi mikil breyting.
- Var miklum mannskap bætt
við samfara flutningunum?
„Nei, fyrsta fjölgunin var árið
1950. Þá komu tveir og við vorum
þar með orðnir tíu í liðinu. Næstu
árin var svo bara bætt við einum
og einum í einu þannig að þróunin
hefur átt sér stað á löngum tíma.“
Ekki þurft að kljást mikið
við fíkniefni
- Hvað með störf lögreglunnar,
hafa þau breyst mikið gegnum ár-
in?
„Jú, það hefur náttúrulega orð-
ið mikil breyting frá þessum eina
bfl sem við höfðum á sínum tíma
og til þeirra fimm sem við höfum í
dag. Éftirlit á vegum hefur aukist
mikið og segja má að dagsdaglega
Ífft
Erlingur viröulegur í „úníformin-
um“ enda nýorðinn varöstjóri.
Myndin er tekin einhvern tímann á
árinu 1962.
fari mestur tími í að fylgjast með
og stjórna umferðinni þó svo að
ekki þurfi lengur að stjórna henni
með umferðarkylfum á mestu
álagstímunum eins og áður fyrr.
Um helgar eru það hinsvegar
fyllibytturnar sem taka mestan
tímann frá lögreglunni. Það er
yfirleitt fremur rólegt hér á Akur-
eyri og þannig held ég að þetta sé
ágætis bær. Og við höfum bless-
unarlega ekki þurft að kljást mikið
við fíkniefni."
- En nú hefur oft verið talað
um að glæpir í dag séu orðnir mun
harðari en áður fyrr. Ertu sammála
því?
„Já, ég býst nú við því, þó svo
að við höfum ekki fundið mikið
fyrir því hérna. Þetta er nú meira
fyrir sunnan."
- Nú hafa utanaðkomandi oft
gert mikið grín að því að þegar
eitthvað fer úrskeiðis, t.d. framin
mikil skemmdarverk í bænum, að
skuldinni sé oftar en ekki skellt á
aðkomumenn. Er þetta raunin?
„Það getur verið að frekar sé
sagt frá því í fréttum ef utanbæjar-
menn gera eitthvað af sér. Reynd-
ar er nú oft svo að það þarf að
hafa afskipti af þeim sem eiga hér
leið um. í gamla daga gerðist
hinsvegar oft að Akureyringar
voru svona að hreinsa aðeins til í
bænum endrum og eins, tóku sig
til og börðu aðkomumennina.
Sunnanmenn voru þá oft á tíðum
mjög miklir menn þegar þeir
komu til bæjarins, brúkuðu kjaft
og voru barðir í staðinn.“
- Ef þú værir ungur maður í
dag, heldurðu að þú myndir leggja
sama starfið fyrir þig?
„Já, ég býst við því að eftir
þessi 47 ár mín í lögreglunni geti
ég ekki sagt annað en að ég sé
sáttur við það starf sem ég hef
valið mér.“
- Hvað finnst þér standa uppúr
eftir öll þessi ár?
„Ja, það er nú ekkert sérstakt,
kannski helst mannskapurinn sem
ég hef unnið með.“
- Hvað með samskiptin við
borgarana, hafa þau verið góð?
„Já, ætl' megi ekki segja það.
Menn hafa þó oft komið upp á
stöð og viljað jafna hlut sinn þar
sem þeim finnst þeir hafa verið
beittir misrétti.“
Verða að skilja milli heimilis
og vinnustaðar
- Er starf lögreglunnar ekki oft á
tíðum erfitt, ekki síst andlega?
„Jú, starfið getur verið það.
Náttúrulega eru ýmis verk sem
þarf að vinna þó ekki séu þau
mjög skemmtileg. Þetta á t.d. við
þegar menn þurfa að meðhöndla
sjórekin lík. Það er mjög ógeðfellt
og líkin yfirleitt mjög illa farin og
fylgir þeim sterk og vond lykt. Ég
hef nokkrum sinnum lent í því
gegnum árin. Einnig getur að-
koma að slysum verið ansi ömur-
leg en menn verða einfaldlega að
reyna að skilja milli heimilis og
vinnustaðar þó svo að oft á tíðum
geti það reynst erfitt. Svo getur
vaktavinnan oft verið þreytandi og
ekki hvað síst þegar menn eldast.
Það geta ekki aliir farið að sofa kl.
6 á morgnana eftir að hafa vakað
alla nóttina. Eins brenglast oft
tímaskyn og annað þegar menn
skipta af kvöldvakt og yfir á dag-
vakt.“
- Hvaða kostum þurfa menn að
vera búnir til að geta orðið góðir
lögregluþjónar?
„Ja, það er náttúrulega frum-
skilyrði að menn séu með hreint
sakavottorð. Síðan er ákveðin Iág-
markshæð, 1,76 cm hjá körlum en
1,72 hjá konum og menn þurfa jú
að vera í sæmilegu formi svo þeir
líti þokkalega út þegar þeir eru
komnir í „úniforminn.“ Það verð-
ur síðan að koma í Ijós þegar
menn eru byrjaðir að vinna hvort
þeir eru starfinu vaxnir en það
finna menn auðvitað best út sjálf-
ir.“
- Hvað tekur svo við hjá þér
núna, hvað hyggstu taka þér fyrir
hendur í frístundunum?
„Ja, ég fæ nú ekki annað séð en
að þetta verði eintómar frístundir
en helst vildi ég geta komist eitt-
hvað út í sveit af og til. Slíkt verð-
ur bara að koma í ljós.“ GH