Dagur - 01.12.1995, Blaðsíða 7

Föstudagur 1. desember 1995 - DAGUR - 7
Reynslusveitarfélag: hvað er nú það?
I.
í maí á síðasta ári voru sett lög á
Alþingi um reynslusveitarfélög.
Með lögunum var sveitarfélögum
gert kleift að taka að sér í tilrauna-
skyni til 4 ára, ný verkefni eða
verkefni sem áður voru á hendi
ríkisins. Jafnframt því að viðkom-
andi sveitarfélög geta reynt nýtt
rekstrar- og fjármögnunarfyrir-
komulag geta þau þróað nýjungar
í stjómsýslu og fengið til þess
undanþágur frá núgildandi lögum
ef þörf krefur. Markmiðin með
þessum tilraunum eru göfug: að
auka sjálfsstjóm sveitarfélaganna,
laga stjómsýslu þeirra betur að
staðbundnum aðstæðum, bæta
þjónustu við íbúa og nýta betur
fjármagn hins opinbera. Það er
skýrt tekið fram í lögunum að til-
raunimar mega ekki hafa í för
með sér skerðingu á réttindum
íbúanna né fela í sér auknar fjár-
hagslegar byrðar fyrir þá.
Það vill brenna við að þegar
opinberir aðilar brydda upp á nýj-
ungum í starfsemi sinni að beðið
er með að skýra frá þeim á meðan
gengið er frá óhnýttum endum.
Þetta er ágætt svo langt sem það
nær, en getur komið illilega niður
á upplýsingastreymi til hins al-
menna borgara. Við sem starfað
höfum að undirbúningi verkefna
fyrir Akureyrarbæ höfum að
nokkru leyti fallið í þessa gryfju
og er tilgangurinn með þessum
skrifum að komast upp úr henni á
ný.
Það var strax mikill áhugi fyrir
því að Akureyri yrði reynslusveit-
arfélag. Skipuð var framkvæmda-
nefnd sem annast skyldi umsóknir
og framkvæmd verkefna. Snemma
á þessu ári varð til heilmikill hug-
myndabanki eftir að nefndin aug-
lýsti eftir tillögum frá bæjarbúum,
nefndum og starfsmönnum bæjar-
ins. Upp úr þessum hugmynda-
banka urðu til 8 umsóknir um til-
raunaverkefni. Þessar umsóknir
voru sendar verkefnisstjóm
reynslusveitarfélaganna og hafa
öll verið unnin áfram. Sótt var um
að gera tilraunir með nýbreytni í
eftirtöldum málaflokkum: í þjón-
ustu við aldraða, í þjónustu við
fatlaða, á sviði menningarmála,
félagslegra húsnæðismála, starf-
semi byggingafulltrúa, starfsemi
skipulagsdeildar, þjónustu við at-
vinnulausa og svo loks heima-
verkefni: bætt skilvirkni bæjar-
kerfisins og bætt samskipti við
bæjarbúa. Þessi verkefni snúast
alls ekki öll um verkefnatilflutn-
ing, heldur einnig um breytta og
bætta starfshætti. Hér á eftir og í
annarri grein um sömu mál verður
stiklað efnislega á hverri umsókn
fyrir sig.
II.
Sótt var um rammafjárveitingu til
að sinna þjónustu við aldraða á
Akureyri, undanskilin er sú þjón-
usta sem Fjórðungssjúkrahúsið
veitir. Markmiðið með þessu er að
fá tækifæri til að færa fé frá stofn-
anaþjónustu yfir til opinnar þjón-
ustu. Þetta þýðir að rýmum fyrir
aldraða. á stofnunum Akureyrar-
bæjar verður fækkað, eða í.þ.m.
ekki fjölgað, en á sama tíma verð-
ur heimilisþjónusta efld. I upphaf-
legri umsókn bæjarins var gert ráð
fyrir að heimahjúkrun, sem heilsu-
gæslustöðin á Akureyri rekur,
færðist undir rekstur Akureyrar-
bæjar. Markmiðið var að fá tæki-
færi til að efla heimahjúkrun og
heimilisþjónustu samhliða. Að
öðrum kosti gæti Akureyrarbær
einungis eflt heimilisþjónustuna,
slíkt kallaði á aukningu í heima-
hjúkrun, sem engin trygging væri
fyrir. Samningar um þetta verk-
efni gengu lengst af vel og heil-
brigðisráðuneytið kom til móts
við óskir bæjarins.
Nú hafa hins vegar komið í ljós
af hálfu ríkisins tæknilegir erfið-
leikar við flutning heimahjúkrunar
frá heilsugæslustöðinni. Unnið er
að því að finna leið til þess að
samningurinn megi ganga upp og
sú hugmynd verið reifuð að Akur-
eyrarbær taki að sér rekstur
heilsugæslustöðvarinnar allrar.
Verði sú leið farin, kostar það
nokkra yfirlegu og frekari samn-
inga. Verkefni án skýrra mark-
miða koma ekki til greina.
III.
Sótt var um að taka yfir þá þjón-
ustu sem Svæðisskrifstofa um
málefni fatlaðra á Norðurlandi
eystra hefur veitt. Umsóknin var
bundin við Eyjafjarðarsvæðið, en
komið hefur til tals að hugsanleg
skólaskrifstofa á Húsavík þjónusti
fatlaða búsetta þar og austar.
Meginástæða þess að þjónustu-
svæðið var takmarkað með þess-
um hætti er landfræðileg; fjar-
lægðir frá Akureyri gera það að
verkum að heppilegra væri að fatl-
aðir ættu sér fulltrúa á Húsavík.
Markmiðið með umsókninni er að
fá tækifæri til að flétta saman
þjónustu svæðisskrifstofunnar og
félagslega þjónustu á vegum Ak-
ureyrarbæjar. Með því yrði mest-
öll þjónusta við fatlaða á einni
hendi og kostur á að veita þeim og
aðstandendum þeirra heildstæðari
og betri þjónustu. Ráðgjöf og að-
stoð yrði samræmd og þannig
komið í veg fyrir hugsanlegan tví-
verknað. Samningar um þessa
þjónustu gengu treglega lengi vel,
ástæðan var fjármögnun. Akureyr-
arbær vildi fá tryggingu fyrir því
að geta staðið vel að verkefninu
og sá í raun ekki ástæðu til þess
að taka við því ef hann yrði seldur
undir sök venjulegs fjárlaganiður-
skurðar þau 4 ár sem tilraunin skal
standa. Ef gera ætti tilraun sem
eitthvað yrði að marka og gæti
þýtt mikla einföldun á flóknum
málaflokki yrði að tryggja henni
nokkurt fjárhagslegt svigrúm. Nú
er útlit fyrir að ráðuneyti og bær-
inn nái sameiginlegri niðurstöðu
um fjármálahliðina og þar sem
ekki er ágreiningur um hugmynd-
ina er gott útlit fyrir að af þessum
flutningi verði.
Það skal tekið fram að hugsan-
leg hagræðing sem næðist í ofan-
greindum málaflokkum skal notuð
til að efla þjónustuna enn frekar:
meiri þjónusta fyrir sama fé. Ef af
tilraunum verður í þeim tveimur
málaflokkum sem ég hef nú gert
grein fyrir, þýðir það í peningum
talið flutning á þjónustu fyrir um
600 milljónir króna og því um
stórar og metnaðarfullar tilraunir
að ræða.
IV.
Akureyrarbær sótti um rammafjár-
veitingu til menningarmála. Þann-
Hamar
félagsheimili Þórs:
Líkamsrækt og tækjasalur
Ljósabekkir
Vatnsgufubað
Nuddpottur
Salir til leigu
Beinar útsendingar
Getraunaþjónusta
Hamar
sími 461 2080
Lögin um reynslusveitar-
félög gefa kost á ýmsum
nýjungum í starfsemi
sveitarfélaga og í sam-
skiptum þeirra og ríkis.
Ekki er um það að ræða
að ríkið færi einhliða
verkefni til sveitarfélag-
anna, heldur sækjast þau
eftir verkefnum sem þau
telja að falli að sínum
rekstri.
ig fengi bærinn í hendur það fé
sem ríkið veitir til menningarstarf-
semi tengdri Akureyrarbæ, en
skipti því síðan upp meðal aðila í
bænum. Lögð hefur verið áhersla
á að ekki verði um óbreytta fjár-
hæð að ræða, að veitt verði svig-
rúm til breytinga og aukinnar
starfsemi, enda lítill tilgangur í
því að Akureyrarbær taki að sér
að skipta fjármagninu með sama
hætti og ríkið hefur gert. Þannig
hefur Akureyrarbær viljað að
bænum verði gert kleift að upp-
fylla lagaskyldu Amtsbókasafns-
ins svo eitthvað sé nefnt. Á móti
gefst menntamálaráðuneytinu
tækifæri til að koma nokkuð ör-
uggum böndum á framlög sín til
menningarmála á Akureyri. Við-
ræður um þessa umsókn hafa
gengið hægt, en búist við að nið-
urstaða fáist í desember.
Þá var stungið upp á því að
menntamálaráðuneytið, atvinnu-
leysistryggingasjóður og Akureyr-
arbær gengju til samstarfs um
fomleifarannsóknir að Gásum
norðan Akureyrar. Lítið fé hefur
verið sett í varðveislu fomminja ef
marka má orð fomleifafræðinga
og yfirleitt aðeins ef brýna nauð-
syn hefur borið til eins og þegar
grafið er fyrir nýjum húsum og
þess háttar. Með þessu verkefni er
bryddað upp á nýjung í þessum
efnum þar sem sveitarfélag kemur
að verkinu. Ástæða þess að Akur-
eyrarbær er tilbúinn til þess ama
er þríþætt: að varðveita fomminj-
ar, skapa áhugaverðan nýjan stað
fyrir ferðamenn og skóla á Akur-
eyri og síðast en ekki síst skapa
atvinnulausum verkefni sem ekki
er í samkeppni við annað á vinnu-
markaði, en hefur samt sem áður
Þórgnýr Dýrfjörð.
Fyrri grein
skýran tilgang. Þjóðminjavörður
og þjóðminjaráð hafa tekið þess-
um hugmyndum vel, en nú er
kannað hvort unnt sé að útvega fé
til verksins.
Auk þessa tveggja tilrauna á
sviði menningarmála, er lagt til að
gerður verði samningur milli
Þjóðminjasafnsins og Minjasafns-
ins á Akureyri um stöðu minja-
varðar fyrir Eyjafjarðarsvæðið en
heimild er til þess í þjóðminjalög-
um. Þá hafa komið fram hug-
myndir um að iðnminjasafn verði
staðsett á Akureyri, en varðveisla
ýmissa slíkra minja er þegar hafin
á Akureyri á vegum einkaaðila.
V.
Eg hef nú stuttlega reifað í hverju
þrjár af átta tilraunum reynslu-
sveitarfélagsins Akureyri eru
fólgnar. Eins og sjá má eru þær
misflóknar og fela í sér mismikinn
verkefnatilflutning. Lögin um
reynsiusveitarfélög gefa kost á
ýmsum nýjungum í starfsemi
sveitarfélaga og í samskiptum
þeirra og ríkis. Ekki er um það að
ræða að ríkið færi einhliða verk-
efni til sveitarfélaganna, heldur
sækjast þau eftir verkefnum sem
þau telja að falli að sínum rekstri.
Breytingar sem fylgja í kjölfarið
kalla á breytingar á deildaskipu-
lagi, verklagi og hlutverki bæjar-
ins. Starfsmenn og stjómendur
Akureyrarbæjar verða í sumum
tilfellum að endurskoða gömul
markmið starfsemi sinnar eða
setja sér ný. Þetta síðast talda er
aukageta þess að takast á hendur
ný verkefni, en er ákaflega hollt
stóru bæjarkerfi.
Þau 5 verkefni sem út af standa
í umfjöllun minni bíða annarrar
greinar sem birtist í næstu viku.
Þórgnýr Dýrfjörð.
Höfundur er verkefnisfulltrúi hjá Akureyrarbæ.
Nemendur Borgarhólsskóla og Tónlistarskóla Húsavtkur
flytja söngleíkinn
JÓSEP
eftír Tím Ríce og A.L. Webber í þýðíngu
Þóraríns Hjartarsonar í Félagsheímílí Húsavíkur.
Laugardagínn 2. desember kl. 20.30.
Sunnudagínn 3. desember kl. 16 og 20.30.
Mánudagínn 4. desember kl. 20.30.
Stjómendur tónlístar: Hólmfríður Benediktsdóttir
og Valmar Valjatos.
Leíkstjóri: María Sigurðardóttir.
Aðgangseyrir: 1000 kr. fyrir fullorðna
og 500 kr. fyrír skólafólk.
Afgreibslutími í desember 1995
Laugard. 2. des. kl. 10.00-16.00 kl. 10.00-16.00
Laugard. 9. des. kl. 10.00-18.00 kl. 10.00-18.00
Laugard. 16. des. kl. 10.00-22.00 kl. 10.00-20.00
Sunnud. 17. des. kl. 13.00-17.00 kl. 13.00-17.00
Fimmtud. 21. des. kl. 10.00-22.00 kl. 8.00-18.00
Föstud. 22. des. kl. 10.00-22.00 kl. 8.00-20.00
Laugard. 23. des. kl. 10.00-23.00 kl. 10.00-23.00
Sunnud. 24. des. kl. 9.00-12.00 LOKAÐ
Raflagnadeild
kl. 10.00-16.00
kl. 10.00-18.00
kl. 10.00-22.00
kl. 13.00-17.00
kl. 9.00-22.00
kl. 9.00-22.00
kl. 10.00-23.00
kl. 9.00-12.00
Aftra daga er opið samkvæmt venju