Dagblaðið Vísir - DV - 26.07.1994, Blaðsíða 15

ÞRIÐJUDAGUR 26. JÚLÍ 1994
15
Gott viðskiptasiðferði
er samkeppnistæki
„Lengi hefur verið kvartað undan því að forystumenn í atvinnulífi veigr-
uðu sér við umræðum um viðskiptasiðferði...segir Vilhjálmur m.a.
í greininni. - Heilsast á viðskiptaþingi.
Viðskiptasiðferði hefur upp á
síðkastíð nokkuð verið tíl umræðu
meðal manna í atvinnulífinu og á
opinberum vettvangi. Hugtakið er
afar víðfemt og siðferðismál koma
með einum eða öðrum hætti að öll-
um sviðum viðskipta. Lengi hefur
verið kvartað undan því að forystu-
menn í atvinnulífi veigruðu sér við
umræðum um viðskiptasiðferði og
htið sem ekkert væri fjallað um
máhð í skólum sem mennta fólk til
starfa í viðskiptalífinu. Smám sam-
an hefur þó skhningur á málinu
vaxið og menn farið að gefa því
gaum bæði í viðskiptalífinu og í
skólakerfinu.
Gjaldþrot reyna á viðskipta-
siðferði
Hér á landi kemur umræðan um
nauðsyn góðs viðskiptasiðferðis
fram í ýmsum málum. Efnahags-
erfiðleikar undanfarinna ára hafa
reynt mjög á þolrifin í fyrirtækjum
sem hafa tapað útístandandi kröf-
um. Spumingar hafa vaknað um
siðferði þeirra aðila sem hafa rekiö
fyrirtæki sín áfram þrátt fyrir erf-
iða stöðu og safnað skuldum hjá
viðskiptaaðilum og lánardrottnum.
Kröfur hafa komið fram um herta
löggjöf og ýmiss konar refsingar
fyrir þá sem verða gjaldþrota.
Vandinn er hins vegar sá að menn
geta orðið heiðarlega gjaldþrota og
gjaldþrot eitt og sér segir ekki til
um siðferðisbrest viðkomandi. Út-
KjaUarinn
Vilhjálmur Egilsson
alþm. og framkvæmdastjóri
Verslunarráðs íslands
lánatöpin og erfiðleikamir hafa
aftur á mótí leitt til þess að vark-
ámi í viðskiptum hefur aukist. Yf-
irtökur banka og lánasjóöa á at-
vinnufyrirtækjum í erfiðleikum
þeirra hafa vakið upp spumingar
um viðskiptasiðferði þegar þessi
fyrirtæki hafa farið að keppa á
markaðnum jafnvel við viðskipta-
vini hinna sömu fjármálastofnana.
Það er nauðsynlegt að fjármála-
stofnanir getí varið hagsmuni sína,
m.a. með yfirtöku fyrirtækja, en
hins vegar er ekki th nein hefö fyr-
ir því hvernig að stjórnun og
rekstri þessara fyrirtækja er staðið
af hálfu fiármálastofnananna. Það
er því fagnaðarefni að viðskipta-
ráðuneytíð hefur beitt sér fyrir sér-
stakri vinnu við að semja siðaregl-
ur á þessu sviði eftír ábendingu
Verslunarráðsins.
íslensk vandamál léttvæg
Flest vandamál íslensks atvinnu-
lífs sýnast þó léttvæg þegar litíð er
tíl reynslu margra annarra þjóða.
Á ráðstefnu Alþjóða verslunar-
ráðsins í París fyrir skömmu var
th dæmis sérstaklega fjahað um
viðskiptasiðferði. Þar kom m.a.
fram að mörg fyrirtæki sem starfa
á fjölþjóðlegum grundvehi eiga erf-
itt uppdráttar vegna landlægrar
spilhngar og mútuþægni embættis-
manna í ýmsum vanþróuðum ríkj-
um. Sums staðar viröast mútur
vera óopinber hlutí af launakjörum
embættismanna og þetta kemur
iha við fyrirtæki sem beinhnis er
bannað samkvæmt lögum síns
heimalands að taka þátt í shku. Þá
var fjallað um vandamál sem tengj-
ast baráttu einstakra ríkisstjóma
th að ná stórum viðskiptasamning-
um, umhverfismálum og mengun,
stöðu stjórnenda sem þurfa að
draga saman seglin og segja upp
fólki en þá vilja hagsmunir starfs-
fólksins og hluthafa rekast á, a.m.k.
til skamms tíma.
Höldum vöku okkar
Þegar á hehdina er htíð má halda
því fram að viðskiptasiðferði sé al-
mennt gott á íslandi miöað við það
sem gengur og gerist úti í hinum
stóra heimi. En við verðum hins
vegar að halda vöku okkar og leita
sífellt leiða til þess að gera betur.
Því þegar öllu er á botninn hvolft
er gott almennt viðskiptasiðferði
samkeppnistæki atvinnulífsins og
ein af nauðsynlegum forsendum
velmegunar og framfara.
Vilhjálmur Egilsson
„Vandinn er hins vegar sá að menn
geta orðið heiðarlega gjaldþrota og
gjaldþrot eitt og sér segir ekki til um
siðferðisbrest viðkomandi.“
Meðog ámóti
Erlentfjármagn í sjávarút- veginn
Vantarerlenda
fjárfestíngu
„Ástæöa
þess að cfa-
semdir eru
uppi um
ágæti þess að
fá erlent íjár-
magn í ís-
lenskan sjáv-
arútveg er
hræðsla við
aö missa auð-
lindina úr
landi. Þetta eru auðvitaö skiljan-
legar áhyggjur. Þetta getur hugs-
anlega átt við um veiðarnar en
ekki um þætti eins og vinnsluna
og markaðsfyrirtækin. Það sem
þarf að varast er að við siijum
ekki eftir héma heima og sjáum
aldrei fiskinn. Þess vegna finnst
mér að við verðum að fara var-
lega í að opna sjálfa auðlindina,
þaö er aö segja veiðarnar, en hins
vegar eigum við að vera óhrædd
viö erlenda fiárfestingu í vinnsl-
unni.
Það sem vantar inn í íslenskt
efnahagslif er fyrst og fremst fiár-
festing með erlendu áhættufé.
Það er stór misskilningur að út-
lendingar bíði spenntír eftír þvl
að fá að fiárfesta hér á íslandi.
Sú er bara ahs ekki raunin. Viö
þurfum hins vegar að fá menn th
að fiárfesta í ferðaþjónustu,
vinnslu á sjávarafuröum og
mörgum fleiri greinum. Ef það
næst mun það auka tækifæri hér
á íslandi tíl mikiha muna. Það er
vísastí vegurinn til velmegunar.
Allar þjóðir, sem hafa verið opnar
fyrir erlendu áhættufé, hafa feng-
ið aukin tækifæri og bætt lífs-
kjör.“
Auðlindin for-
senda sjálf-
Guðlaugur Þór
Þðrðarson, formað-
ur SUS.
Ef lum umræðu um styttingu vinnutíma
Langur vinnudagur hefur lengi
verið þjóðarböl á íslandi. Þrátt fyr-
ir að atyinnuleysi hafi stungið sér
niður á íslandi hefur það líth áhrif
á vinnutímann. Kvennalistinn
lagði fram tihögu á Alþingi síðast-
Uðinn vetur þar sem lagt var th að
unnið yrði að styttingu vinnutíma
án kjaraskerðingar í því skyni að
skapa fleiri störf. Þessi thlaga var
samþykkt í breyttri mynd þannig
að kanna á þær leiðir sem ná-
grannaþjóðimar hafa farið að
þessu marki, kosti þeirra og gaha.
I kjölfarið er væntanlega hægt að
nýta þeirra reynslu th þess að
stytta vinnutíma hérlendis.
Ástæða langs vinnutíma
Ástæður langs vinnudags íslend-
inga eru án efa fyrst og fremst lág
dagvinnulaun samkvæmt taxta.
Flestir vinna eins mikið og þeir
geta th að ná endum saman. Væri
vinnudagur styttur án kjaraskerð-
ingar væri það umstalsverð kjara-
bót. Reynsla manna af yfirvinnu-
banni því sem varð undanfari sól-
stöðusamninganna 1977 benda th
að afköst minnki ekki í samræmi
við styttan vinnutíma. Þannig
munu atvinnurekendur fá að hluta
til baka aukakostnað við launa-
greiðslur. Ljóst er því að þótt störf-
um fiölgaði yrði það ekki til jafns
við þann vinnutíma sem sparaðist.
Velferð fjölskyldunnar í húfi
Þegar fram 1 sækir er stytting
vinnutíma ahra hagur. Samveru-
KjaUaiim
Anna Ólafsdóttir
Björnsson
þingkona Kvennalistans
stundum fiölskyldunnar mundi
væntanlega fiölga og álag á forelda
og böm minnka. Fjöldi slysa á
bömum er m.a. raldnn th langs
vinnudags foreldra sem útheimtír
á stundum að böm verða að spjara
sig ein. Einnig má búast við að fé-
lagsleg vandamál yrðu minni ef
samvera fiölskyldunnar yrði meiri
en á hlaupum með áhyggjumar í
veganestí.
Furðuhljótt hefur verið um kröf-
una um styttingu vinnutíma hér
fram til þess að thlaga Kvennahst-
ans var samþykkt. Þó er th skýrsla
um máhð frá árinu 1988 í félags-
málaráðuneytinu. En nú í júlíbyij-
un varð breyting á. Það er gleðiefni
að launþegasamtök skuli nú gera
skýra kröfu th að vinnutími verði
styttur og vinnu skipt réttlátlega
milli fólks nú með vaxandi at-
vinnuleysi. Sérkenrúlegt er þó að
spyrða þessa kröfu saman við fé-
lagsmálapakka EES-samningsins
og gera aðild að honum að grund-
vehi kröfunnar.
Stytting vinnutíma óháð EES
Eg tel það nauðsynlegt að krafan
um styttingu vinnutíma sé gerð
óháð aðhd okkar að EES-samn-
ingnum. Sú krafa er svo sjálfsögð
að launþegasamtök ættu að sjá
sóma sinn í aö gera hana án þess
að leita th forræðis EES-samning-
anna. Það er einnig sérkennhegt
að heyra Vinnuveitendasambandið
mótmæla forræðishyggju frá
Brussel í kjölfar þessarar umræðu.
Hvar eru þessar áhyggjur þegar
aðrir þættir EES-samningsins eru
th umræðu? VSÍ virðist reiðubúið
aö leita samræmingar við önnur
lönd Evrópu, a.m.k. Norðurlöndin,
varðandi frídaga sem VSÍ-menn
telja of marga hér á landi. Þeir
ættu þá að skoða launataxtana í
samanburði við Norðurlöndin og
breyta þeim.
Krafa i næstu kjarasamning-
um?
Vonandi fær krafan um styttingu
vinnutímans nú aukinn þunga. Eg
skora á forsvarsmenn launþega-
samtaka að koma þessari kröfu
skýrt á framfæri í næstu kjara-
samningum. í lífskjarakönnun frá
1990 töldu 36% útivinnandi fólks
að vinnudagurinn væri of langur
en aðeins 7% að hann væri of stutt-
ur. Um 60% atvinnulausra eru
sammála því að stytta eigi vinnu-
tíma til að deha störfum milli fleira
fólks. Ein besta kjarabótín sem
unnt væri að fá er stytting vinnu-
tíma án kjaraskerðingar. Sátt ættí
að geta tekist um að það yrði gert
í áföngum ef ahir leggjast á eitt mn
að gera þetta að forgangsverkefni.
Anna Ólafsdóttir Björnsson
„Um 60% atvinnulausra eru sammála
því að stytta eigi vinnutíma til að deila
störfum milli fleira fólks. Ein besta
kjarabótin sem unnt væri að fá er stytt-
ing vinnutíma án kjaraskerðingar.“
„Ég held
mig fyrst og |
fremst við
þau sjónar-
miö að auö-
lindin sé for-
senda sjálí-
stæðisþjóðar-
rakstur henn- Krislinft H ,^
arersvomik- arsson a,þln9IB-
hl að hann maður’
stendur undir þjóðinni. Sé htið th
lengri tíma þá er aröurinn mikih
þrátt fyrir að það séu sveiflur í
afkomunni ogþaöer fersæha fyr-
ir okkur að ráðstafa þessum aröi
sjálfth uppbyggingar þar sem við
viljum hafa hana fremur en að
erlendir aðilar taki arðinn tíl sín.
Það er Jjóst að áhugi Evrópu-
sambandsins á íslandi beinist
fyrst og fremst að auölindinni og
fiskveiðunum. Þeir vhja sjálfir fá
aö veiða fiskinn fyrir sín skip
fremur en að kaupa af okkur af-
urðir. Áhugi okkar hefur hins
vegar veriö sá að viö viljum eiga
viðskiptí við Evrópusambandið
og selja þeim afurðir sem viö
vinnum úr þessari auðlind sjálf.
Það eru ekki okkar hagsmunir
að vera hráefnisframleiðendur.
Viö hljótum aö ætla okkur að
vinna sem mest úr okkar hráefhi
sjálfir. Við hljótum aö stefha að
því í framtíðinni að gera það í
auknum mæli með samningum
við aðrar þjóðir. Við sjáum að
afkoma þjóðarinnar í þessi sjö
hundruð ár, sem hún var undir
öðrum, var ekki beisin. Þaö var
af því að landsrentan var flutt úr
landi.