Dagblaðið Vísir - DV - 10.01.1995, Blaðsíða 14

14
ÞRIÐJUDAGUR 10. JANÚAR 1995
Útgáfufélag: FRJÁLS FJOLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)563 2700
FAX: Auglýsingar: (91 )563 2727 - aðrar deildir: (91)563 2999
GRÆN NÚMER: Auglýsingár: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ARVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 1550 kr. m/vsk.
Verð í lausasölu virka daga 150 kr. m/vsk. - Helgarblað 200 kr. m/vsk.
Hraðari víta.hringur
Einna veikasti hlekkur valdsstj órnarinnar er ábyrgð-
arlaus stjórn á fjármálum ríkisins. Skuldabyrði hins
opinbera hefur vaxið hraðar í tíð þessarar en annarra
ríkisstjóma á undanfórnum áratugum. Er nú hlutfall
ríkisskulda af árlegri landsframleiðslu komið í 55%.
Jafnframt hefur dregið úr getu ríkisins til að endur-
greiða skuldir sínar, þegar þær falla í gjalddaga. Nú er
svo komið, að aldrei er greidd króna eða dollar af eldri
skuld, nema með fjármagni frá nýjum lánum. Þetta er
orðið að vítahring, sem hlýtur að enda með skelfmgu.
í næsta mánuði á ríkið að greiða tíu milljarða króna
vegna fimm ára spariskírteina frá 1990. Ekki hefur verið
safnað einni krónu upp í þessa greiðslu. Ekki verður
hægt að afla peninganna með nýrri lántöku innanlands,
því að hún mundi hækka vexti og verðbólgu í landinu.
Máhð verður leyst eins og oft áður með því að taka lán
í útlöndum. Vegna lélegrar Qármálastjórnar hefur traust
landsins á erlendum peningamarkaði rýrnað, svo að
vextir á slíkum lánum fara hækkandi. Þannig eykst
vaxtakostnaður meira en sem nemur hækkun skulda.
Engin merki eru um bilbug á hinni vondu fjármála-
stjóm. Fj árlagafrumvarp þessa árs var afgreitt með meiri
halla en venja er. Samkvæmt þjóðhagsspám fyrir árið
mun rekstrarkostnaður hins opinbera vaxa meira á þessu
ári en hann gerði í fyrra. Munurinn er um 50%.
Ef fjármálastjórn ríkisins helzt í eins áhyggjulausum
og ábyrgðarlausum stíl og verið hefur á undanförnum
árum og eins og er um þessar mundir, verða íslendingar
einfaldlega gjaldþrota eins og Færeyingar urðu í fyrra
og eins og Nýfundnalendingar urðu fyrr á öldinni.
Stjórnvöld hafa löngum reynt að hamla gegn þessu
með því að magna skattheimtu. Á slíku eru takmörk eins
og flestu öðm. Ljóst má þó vera, að tilfmnanlegar skatta-
hækkanir verða eitt helzta einkenni stjórnmála síðustu
áranna fyrir ríkis- og þjóðargjaldþrot íslands.
Við erum ekki ein um vandamálið, þótt hraðinn á víta-
hringnum sé meiri hér en í flestum nálægum ríkjum.
Vandi okkar er meiri en iðnaðarþjóðanna, af því að efna-
hagsgrundvöllur okkar er ekki eins traustur og þeirra.
Við byggjum hag okkar á sveiflugjömum sjávarútvegi.
Við höfum svo oft teflt á tæpasta vað í veiðiheimildum,
að flestir fiskistofnar em á undanhaldi og sumir þeir
mikilvægustu em í bráðri hættu. Við getum því engan
veginn búist við, að happdrættisvinmngar upp úr sjó
muni frelsa okkur frá afleiðingum íjármálaóstjómar.
í meðferð Alþingis á íjárlögum og lánsfjárlögum þessa
árs kom skýrt fram, að þar er ekki pólitískur vilji til að
skera velferðarkerfi atvinnulífsins. Hið sama kom enn
skýrar í ljós milli jóla og nýjárs, þegar landbúnaðarráð-
herra var selt sjálfdæmi um tolla á innfluttum mat.
Þótt ríkið lifi um efni fram, telja fölmennir hópar ríkis-
starfsmanna sig vera vanhaldna í tekjum. Sjúkraliðar
em búnir að vera í löngu verkfalh og kennarar eru að
undirbúa annað slíkt. Samt má ekki nefna þá fimmtán
milljarða, sem landbúnaður kostar þjóðina árlega.
Við erum að feta í spor Færeyinga. Hvorki þjóðin sjálf
né valdhafar ríkisins vilja horfast í augu við, að núver-
andi rekstrardæmi lýðveldisins gengur ekki upp. Því síð-
ar sem augu manna opnast fyrir vandræðunum, þeim
mun sársaukafyllri verða tilraunir til lækningar.
Næstu þrjá mánuði verður lánsfjárþörf ríkissjóðs rúm-
lega 18 milljarðar að mati fjármálaráðuneytisins. Hrað-
inn á vítahringnum verður sífellt meiri og meiri.
Jónas Kristjánsson
Álit greinarhöfundar er að unnt sé að grípa inn i kjarajöfnun á annan hátt en með beinum launahækkunum,
t.d. með lækkun matarverðs.
Kjarabætur án
kollsteypu
Samningar voru almennt lausir
um síðustu áramót og mikið hefur
verið rætt um hvað unnt sé að gera
til að rétta við lægstu launin.
Mikil blekking
Stéttarfélögin gera kröfu um allt
að 25% hækkun launa. Formaður
VSÍ, Magnús Gunnarsson, segist
óttast að veröbólga rjúki af staö ef
hækkanir á heildarkostnaði fyrir-
tækjanna fari yfir 2-3%, Davíð
Oddsson forsætisráðherra er sam-
mála því. Sjónarmið forsætisráð-
herra er að þar sem nú horfi betur
í þjóðfélaginu ætti að vera unnt að
bæta kjör hinna lægst launuðu.
Allir foringjar stjórnmálaflokk-
anna ásamt Jóhönnu Sigurðardótt-
ur eru sammála um þetta, en eng-
inn hefur sagt hvernig unnt sé að
framkvæma slíkar kjarabætur án
kollsteypu, nema Jón Baldvin.
Hann sýndi enn einu sinni að hann
hefur kjark til að setja fram sínar
skoðanir umbúðalaust. í áramótaá-
varpi sínu í Morgunblaðinu segir
hann aö eina raunhæfa kjarajöfn-
unin sé að greiða krónutöluhækk-
un á lægstu laun sem lækki eftir
því sem ofar dregur í launastigan-
um.
Minn skilningur er sá til skýring-
ar að lægstu laun (u.þ.b. kr. 46.000)
ættu því að fá 10.000 kr. hækkun
en hæstu laun, t.d. kr. 200.000, fái
engar launabreytingar, hvorki í
fríðindum né á neinn annan hátt.
Það er mikil blekking sem á sér
oft stað innan launakerfisins þegar
á hæstu launaflokka eru greidd
laun í formi fríðinda. T.d. greiddur
kostnaður við bíl, greiddur kostn-
aður vegna húsnæðis, síma, bak-
vakta, óunninnar yfirvinnu, stað-
aruppbætur, laxveiðileyfi, ódýrir
sumarbústaöir, svo að nokkuð sé
nefnt af þeim hlunnindum sem
þekkt eru.
Kjallariim
Gísli Einarsson
þingmaður Alþýðuflokksins á
Vesturlandi
Þjóðarsátt án mismununar
Ég vil leyfa mér að hafa þá skoö-
un að unnt sé að grípa inn í kjara-
jöfnun á annan hátt en með beinum
launahækkunum. Þar lít ég helst
til lækkunar matvælaverðs, einnig
til þess að raunframfærslukostnað-
ur veröi reiknaður út og skattfrels-
ismörk heimilanna verði miðuð viö
íjölskyldustærð.
Aukin almenn menntun, mennt-
un í atvinnulífi og æðri menntun
er grundvöllur framfara okkar ís-
lendinga, þess vegna verðum við
þrátt fyrir þrengingar að efla
kennslu.
Ef þeir þættir sem hér eru nefnd-
ir eru hafðir til hliðsjónar ásamt
samningum um atvinnustefnu og
atvinnubætur (ekki atvinnuleysis-
bætur). er unnt að gera sér vonir
um að ná nýrri þjóðarsátt án þess
að hún mismuni launafólki.
Kjarasamningar án kollsteypu
hljóta að verða lykilorð sem samn-
ingsaðilar geti sætt sig við. í því
felst að menn nái sátt um aö skapa
atvinnutækifæri með aðgeröum
sem tryggja samkeppnisstöðu ís-
lensks atvinnulífs. Meö því að
hleypa ekki vaxtaskriðunni af stað,
með því að minnka vaxtamun
bankanna, sem er hróplega rang-
látur, meö því að koma í veg fyrir
að framkvæmd fiskveiðistefnu sé
eins og hún nú er, þ.e. að líkur séu
á aö allt aö 100.000 tonn af fiski sé
drepið umfram það sem komiö er
með í land.
Þessu til staðfestingar bendi ég á
fjölmargar umsagnir aðila sem
stunda sjó og einnig grein Sigfúsar
Schopka, dr. rer nat, fiskifræðings,
um misheppnaða fiskverndar-
stefnu frá desember sl. Fiskveiði-
stjórnunarkerfið „kvótinn" stýrir
því að aöeins er komið með verð-
mætasta aflann að landi.
Gísli Einarsson
„Minn skilningur er sá til skýringar
aö lægstu laun (u.þ.b. kr. 46.000) ættu
því að fá 10.000 kr. hækkun en hæstu
laun, t.d. yfir 200.000, fái engar launa-
breytingar, hvorki í fríðindum né á
neinn annan hátt.“
Skoðanir aimarra
Ábyrgðarhluti kennara
„Það væri í raun fráleitt ef kennarar boðuðu nú
til verkfalls í upphafi kjaraviöræðna. Auðvitað er
eðlilegast að aðOar vinnumarkaðarins leggi drögin
að þeirri stefnu sem fylgt veröur í kjarasamningum
en ekki opinberir starfsmenn. Þarfir og geta atvinnu-
lífsins eiga að ráða ferðinni en ekki ákvarðanir um
aukinn hallarekstur ríkissjóðs! ... Þaö er mikill
ábyrgöarhluti af hálfu kennara að stefna að boðun
verkfalls einungis nokkrum dögum eftir að samning-
ar þeirru runnu Út...“ ÚrforystugreinMbl.7.jan.
GJaldtaka með kjaffti og klóm
„Tilhneiging verkalýðshreyfingarinnar til að láta
aldrei af hendi þau völd og peninga sem hún kemst
yfir sést best á því að á undangengnum kjaraskerð-
ingartimabilum hefur hún varið með kjafti og klóm
öll þau gjöld sem hún tekur af félagsmönnum sínum
... Og á sama tíma hefur verkalýðshreyfingin staðið
fyrir því að taka 120 milljónir af launafólki tO að
reka óhagkvæmt, þungt og tOgangslítið kerfi í kring-
um úthlutanir á atvinnuleysisbótum."
Úr forystugrein Morgunpóstsins 9. jan.
Pólitískt bögglauppboð?
„Hvernig á að nýta efnahagsbatann? Á að koma
honum til skila sem raunverulegum verðmætum í
hendur þeirra sem mest þurfa á að halda eða á að
efna hér tíl bögglauppboðs pólitískra yfirboða og
speUvirkja í okkar hagkerfi sem mun taka fram á
næstu öld að bæta fyrir? Þessi ríkisstjórn mun ekki
axla þá ábyrgð að láta undan slíkum kröfum og láta
svo nýja ríkisstjórn taka afleiðingunum.“
Jón Baldvin Hannibalsson, form. Alþýðuflokksins, í
Mbl. 8. jan.