Dagblaðið Vísir - DV - 06.09.1995, Blaðsíða 14

14
MIÐVIKUDAGUR 6. SEPTEMBER 1995
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Sljórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsíngastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLT111,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLT114, 105 RVIK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar 550 5727 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@ismennt.is - Auglýsingar: dvaugl@ismennt.is. - Dreifing: dvdreif@ismennt.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: (SAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1550 kr. m. vsk. Lausasöluverö 150 kr. m. vsk„ helgarblað 200 kr. m. vsk.
Gamaldags íhaldsstjórn
Smíði flárlagafrumvarpsins er svo langt komin, að
meginlínur þess eru komnar í ljós. Þær einkennast af
lítils háttar hækkun skatta og lítils háttar minnkun
þjónustu án þess að draga verulega úr haUanum á
rekstri ríkisins. Þær einkennast af plástrum hér og þar.
Það er einmitt einkenni ríkisstjómarinnar, að hún
tekur ekki í alvöru á hlutum, heldur fer hér og þar und-
an í flæmingi og reynir annars staðar að halda í horf-
inu. Hún er ríkisstjóm óbreytts ástands, hvert sem það
er á hverjum tíma. Hún er íhaldsstjóm í gömlum stíl.
Ríkisstjómin minnir á ríkisstjómir sömu flokka,
sem vom oft við völd fyrir viðreisnarárin. Þá var ekki
heldur tekið á neinu og ísland dróst aftur úr öðrum
löndum, sem voru að jafna sig eftir heimsstyrjöldina.
Uppskurður á þjóðfélaginu varð að bíða viðreisnar-
stjómarinnar.
Að undanfömu hafa ríkisstjómir í öðrum löndum
verið að taka tímamótaákvarðanir um aðild að íjölþjóð-
legum efnahagssamtökum og um að breyta þjónustu- og
skattamynztri til samræmis við breyttar áherzlur og
minni getu til að standa undir fyrra velferðarkerfi.
Þannig hafa til dæmis Norðurlönd reynt að taka þátt
í Evrópu og breyta kostnaði við innviði þjóðfélagsins til
að tryggja framtíðarstöðu sína. Ekkert slíkt hefur ver-
iö reynt hér á landi, enda virðist aftur komin til valda
sú hugsun, að erlendar formúlur gildi afls ekki hér.
Almennt voru íslendingar þeirrar skoðunar fyrir við-
reisn, að reglur þjóðfélagsins ættu að vera aðrar hér á
landi en í nálægum löndum. Hér ættu að vera höft og
bönn, meðan frelsi gæti átt við annars staðar. Það kom
fólki á óvart, að viðreisnin gat breytt þessu.
íhaldssemi ríkisstjómarinnar feflur að sjónarmiðum
íhaldssamrar þjóðar, sem er vön að búa ein að sínu úti
í hafi og hefur enga trú á útlendum hagfræðikenning-
um, aflra sízt þeim, sem lykta af frjálshyggju af ein-
hverju tagi, pólitískri, efhahagslegri eða atvinnulegri.
Hér vill fólk ekki taka þátt í Evrópusambandinu. Hér
vill fólk ekki fara eftir undirrituðum samningum um
fjölþjóðlegt viðskiptafrelsi. Hér vill fólk ekki hætta rík-
isrekstri landbúnaðar. Hér vill fólk varðveita kvótana.
Hér vifl fólk hafa hlutina eins og þeir hafa alltaf verið.
Ríkisstjómin og þjóðin vilja ekki vinna fyrir nýrri
viðreisn þjóðfélagsins í stíl nágrannaþjóðanna, heldur
bíða að hefðbundnum, íslenzkum hætti eftir nýjum
happdrættisvinningum á borð við blessuð stríðin. Nú
hefur menn um skeið dreymt um ný álver og stækkun
álvera.
í flárlagafrumvarpi ríkisstjórnarinnar er káfað í
vandamálin án þess að takast á við þau. Farnar em
spamaðarleiðir, sem em þess eðlis, að þær hafa að
fyrri reynslu tihneigingu til að mistakast og leiða til
aukins halla á flárlögum. Og skattar hækka enn einu
sinni.
Þetta þætti léleg frammistaða í nágrannalöndunum.
Hér á landi mun hins vegar ríkja ffiður, af því að
plástrar ríkisstjórnarinnar em í samræmi við íhalds-
saman vilja þjóðar, sem telur embættismennsku í kerf-
inu vera æðra þróunarstig en athafhaþrá utan þess.
Ríkisstjómin er nær eingöngu skipuð fólki, sem enga
eða nærri enga reynslu hefur af viðskipahlið atvinnu-
lífsins. Hún er skipuð fólki, sem hefur nærri alla
starfsævi sína verið á launum hjá hinu opinbera. Ráð-
herramir eru fyrst og fremst embættismenn og alls
engir athafnamenn.
Einhvern tíma munu íhaldsstíflur stjórnar og þjóðar
bresta og ný viðreisn koma okkur aftur í samband við
nútímann. En það gerist ekki á þessu kjörtímabili.
Jónas Kristjánsson
I nærri 40 ára gamalli stefnuyfirlýsingu ASI-þings við kjarasamningagerð má finna leið sem aldrei hefur komist
til framkvæmda. ^
Urelt skipulag
vinnumarkaðsmála
Til að jafna kjör í þjóðfélaginu
er nauðsynlegt að leita nýrra leiða
við kjarasamningagerð. Það er ein
forsendan fyrir því að hægt sé að
bæta hlut láglaunahópanna á
raunhæfan hátt í kjarasamningum
og taka á misréttinu í launamálum
kynjanna.
Ný leið við
kjarasamningagerð
Þó orsakanna sé víða að leita í
lágum launum og misskiptingunni
í tekjuskiptingunni er nokkuð ljóst
að tvöfalt launakerfi, fyrirkomulag
kjarasamningagerða og úrelt
skipulag verkalýðshreyfingarinn-
ar vegur þar þungt. Á vinnustöð-
unum er fólk í mörgum stéttarfé-
lögum, sem bæði leiðir til óhag-
kvæmni fyrir fyrirtækin og ýtir
undir misrétti og óréttlæti í tekju-
skiptingunni.
Ætla má að ef allir þeir sem
vinna í sömu starfsgrein eða á
sama vinnustað væru í einu og
sama starfsgreinafélaginu, sem
yrði lögformlegur samningsaðili
um kaup og kjör starfsmanna,
myndi það stuðla að því að jafna
kjörin og tekjuskiptinguna í þjóð-
félaginu. Þessa leið við kjarasamn-
ingagerð má m.a. finna í nærri 40
ára gamalli stefnuyfirlýsingu ASÍ-
þings, sem aldrei hefur komist til
framkvæmda. @Fyr-Frank-Milli:
Mismunun afnumin
Ekkert mælir heldur með því aö
opinberir starfsmenn og starfs-
menn á almenna vinnumarkaðin-
um séu í mismunandi stéttarfélög-
um. Það er því rétt að kanna í sam-
Kjallarinn
Jóhanna Sigurðardóttir
alþingismaður
ráði við verkalýðshreyfinguna
hvort ekki sé tímabært að afnema
mismun á opinberum og almenn-
um vinnumarkaði. Störf, menntun
og ábyrgð eru svipuð hvort sem
launamaðurinn starfar í opinberri
þjónustu eða á almenna vinnu-
markaðinum. Þessi tvískipting
hefur skekkt allt launakerfið og
leitt til mikiUar mismununar í
launum og réttindamálum.
Þannig hefur ríkisvaldið í sam-
keppni um vinnuaflið við almenna
vinnumarkaðinn tekið þátt í hinu
tvöfalda launakerfi, með alls konar
duldum greiðslum, sem m.a. hefur
aukið launamismun kynjanna
verulega. Einnig er ljóst að t.a.m.
lífeyrisréttindi opinberra starfs-
manna umfram réttindi á almenna
vinnumarkaðinum hcifa leitt til
þess að launum hjá hinu opinbera
hefur verið haldið niðri.
Einföldun, samræmingu og jöfn-
un launakjara í þjóðfélaginu væri
hægt að ná fram með sameiginlegu
starfsgreinafélagi sem myndi ná til
starfsmanna í opinberri þjónustu
og á almenna vinnumarkaðinum.
Annars heldur
landflóttinn áfram
Með þessari róttæku breytingu
á skipulagi vinnumarkaðsmála og
verkalýðshreyfingarinnar yrði tek-
ið upp nýtt skipulag sem grund-
vallaðist á vinnustaðnum og
starfsgreinafélögum, þar sem allir
launþegar á einum og sama vinnu-
stað eru í sama félagi án tillits tO
starfa eða sérgreina. Að auki
þyrfti að vinna að því að auka at-
vinnulýðræöi, t.d. með því að
starfsfólk stórra almenningshluta-
félaga fái fulltrúa í stjórn þessara
félaga.
Brýnt er einnig að stemma stigu
við síaukinni misnotkun á verk-
takafyrirkomulaginu í þeirri
mynd að launafólk sé skyldað til
að gerast verktakar. Með því fyrir-
komulagi hefur atvinnurekendum
tekist að svipta starfsfólk ýmsum
þeim réttindum sem áunnist hafa
með áratugabaráttu launafólks.
Þessi nýja leið við kjarasamn-
ingagerð, sem hér hefur veriö lýst,
myndi leiöa til öflugri samstöðu
launafólks sem mótvægi við sterk
samtök atvinnurekenda og ríkis-
valdið sem vinnuveitanda. Verka-
lýðshreyfingin verður að hafa dug
í sér til að leita nýrra leiða sem
skilar fólki betri kjörum og jafnar
hér tekjuskiptinguna. Skammar-
lega lágir launataxtar launafólks,
sem varla ná atvinnuleysisbótum,
eru staðfesting þess að verkalýðs-
hreyfingin verður að breyta sínum
vinnubrögðum. Annars gefst fólk
upp og landflóttinn heldur áfram.
Jóhanna Sigurðardóttir
„Einföldun, samræmingu og jöfnun launa-
kjara í þjóðfélaginu væri hægt að ná fram
með sameiginlegu starfsgreinafélagi sem
myndi ná til starfsmanna í opinberri þjón-
ustu og á almenna vinnumarkaðinum.“
Skoðanir annarra
Okutækjatryggingar
„Það eru englh ný sannindi að iðgjöld í ökutækja-
tryggingum eru afar mismunandi milli landa. Sé lit-
ið til ríkja á Evrópska efnahagssvæðinu einu sést
þetta afar glöggtö.ö.ó.öí þessu sambandi er rétt að ít-
reka að_mörg þessara evrópsku vátryggingarfélaga
eru með starfsemi á sviði ökutækjatrygginga í mörg-
um Evrópuríkjum. Þau iðgjöld, sem þessi félög bjóða
erlendis taka að sjálfsögðu mið af aðstæðum í
heimaríki ökutækisins en ekki í heimaríki vátrygg-
ingafélagsins."
Sigmar Ármannsson í Mbl. 5. sept.
Lögmálsþrælar
„Hvað sem líður þörf íslensks þjóðarbús fyrir auk-
inn afla úr sjó og hvað sem það kanna að varða
rekstur alltof stórs togaraflota, sem ofnýtti heima-
slóðir jafnört og þær stækkuðu í 30 ára landhelgis-
stríði við stórveldi Evrópu, og hvort sem íslenskir
útgerðarmenn eru þess háttar lögmálsþrælar í al-
þjoðarétti, að fyrir þeim er „allt leyfilegt sem ekki er
bannað“, þá réttlætir ekkert af þessu þann siðferðis-
brest, að þykjast ekki sjá rökin fýrir því að Norð-
mönnum mislíki smuguveiðar í Barentshafi."
Ingvar Gíslason í Tímanum 5. sept.
Stórbýli á hlutabréfamarkað
„Nú sitja bændaforingjar og fulltrúar ríkisstjórn-
ar slímsetur við aö skipta niður milli framleiðenda
þeirri auðlind að framleiða landbúnaðarvörur fyrir
landsmenn og láta ríkissjóð borgaö.ö.ö.óAð sjálf-
sögðu skynjar fólk í sveitum hvert stefnir. Stórbýlin
sem verið er að byggja grunninn undir með þessu
hljóta í framtíðinni að fara á almennan hlutabréfa-
markað og þá geta þeir sem bolmagn hafa til fengið
sinn skerf af þessari auðlind. Ef kerfið þróast sem
horfir munu þau hlutabréf verða ávísun á greiðslur
úr ríkissjóði og verður þá hringavitleysan fullkomn-
uð.“ Arnór Benónýsson í Alþbl. 5. sept.