Þjóðviljinn - 22.02.1955, Qupperneq 7

Þriðjudagur 22. febrúar 1955 — ÞJÓÐVTLJINN — (7
i
DAGSBRÚNARVERKAMAÐUR SKRIFAR
OP1Ð BRÉF
til dr. Benjamíns Eiríkssonar
Að veita atvinnu-
vegunum forstöðu
íslenzka atvinnurekendastétt-
in er ekki lengur fær um að
veita helztu atvinnuvegunum
forstöðu. Hinn gamli dugnaður
hennar er að þrotum kominn.
í dag leggja stóratvinnurekend-
urnir meiri áherzlu á brask,
fjárpiógsstarfsemi og annan
þjóðníðingshátt. Sjómannaverk-
fallið í Vestmannaeyjum sann-
ar þetta, einnig starfsemi fé-
laga eins og S.Í.F. Þetta félag
ætti nú að heita: Félag upp-
gjafa útvegsmanna. F. U. Ú.
Þetta félag liiir á því að taka
útflutningstoll af saltfiski.
Þetta félag er grunað um það,
að taka stóran hluta af heild-
artekjum þjóðarinnar og leggja
hann á erlenda banka sem sína
eigin eign. Þetta félag hefur
áður verið sakað um það, að
koma í veg fyrir, að íslendingar
fái hækkað verð fyrr fiskinn
á erlendum markaði. Hækkun-
ina hefur það svo, í skjóli
einkaleyfis síns á að flytja út
saltfisk, lagt á erlendan banka.
Enginn veit, hvað þetta félag
hefur dregið mikið til sín af
heildartekjum þjóðarinnar.
Annarlegt hlutverk
Við verkamenn höfum um
það hugboð, að Framkvæmda-
bankanum, sem þér veitið for-
stöðu, sé ætlað mjög annarlegt
hlutverk. Tortryggni okkar i
garð slíkra stofnana er fylli-
lega eðlileg. Slíkar stofnanir
reka auðmenn Bandaríkjanna
um allan heim. Það er með að-
stoð hliðstæðra stofnana, að
þessum auðmönnum og auð-
hringum tekst svo oft að leggja
undir sig heilu landshlutana af
löndum annarra þjóða, lands-
hluta með námum og blómleg-
um atvinnurekstri. En allt slíkt
hefur endað með því, að verka-
menn og meginþorri viðkom-
andi þjóða hefur verið ofur-
seldur í hendur þessara auð-
hringa.
Það er mjög sennilegt og í
raun og veru rökrétt áfram-
haid af marshallhjálpinni, að
þér, bankastjóri Framkvæmda-
bankans, verðið látnir aðstoða
bandaríska auðmenn og auð-
hringa til þess að ná tökum á
íslenzkum atvinnuvegum, t. d.
slá eign sinni á íslenzk fallvötn
eða aflstöðvar og verksmiðj-
ur, sem myndu koma til með að
fá afl sitt frá þeim, en undir
því falska yfirskyni, að íslend-
ingar geti ekki lengur átt í svo
stórum framkvæmdum upp á
eigin spýtur.
Samkvæmt Marshallsamn-
ingnum, sem Bjarni Benedikts-
son undirritaði fyrir fslands
hönd 3. júlí 1948, er íslending-
um skylt að afhenda auðmönn-
um Bandaríkjanna yfirráðin
yfir íslenzku atvinnulifi. Og
þennan samning er ómögulegt
að misskilja. Enda var þessi
samningur undirritaður án þess
að utanríkismálanefnd fengi að
koma nálægt þessu máli, ennþá
síður Alþingi.
6. apríl 1948 segir ameríska
tímaritið United States Inform-
ation: „Uppörvun bandarísks
einkafjármagns til fjárfestingar
í V-Evrópu er í samræmi við
grundvallarreglur og markmið
bandarísku marshallhjálparinn-
ar. Það er stefnumark Banda-
ríkjastjómar að fá bandarískt
einkaauðmagn til að koma í
stað beinnar aðstoðar Banda-
Fimmti hluti
ríkjastjómar, ef ekki alveg, þá
að nokkm leyti".
Þetta getur enginn misskilið
heldur. Og Framkvæmdabank-
ann er ekki heldur hægt að
misskilja.
Að vísu verður íslenzku auð-
mannastéttinni boðinn hluti í
þessum stórvirkjum þar sem
um íslenzkt landsvæði er að
ræða.
Þó íslenzka auðmannastétt-
in sé ekki lengur fær um að
veita atvinnuvegunum forstöðu,
þá er ekki þar með sagt, að sú
bandaríska eigi að taka við.
Þetta mál verður aðeins leyst
með stjómmálalegri vinstri
samvinnu. Það eru stjórnmála-
menn úr vinstri flokkunum,
sem eiga að taka við forustunni
í atvinnulífi þjóðarinnar.
Þekking yðar á
samhengi hlutanna
Jæja, nú fer ég að ljúka
þessu bréfi. Upphaflega skrif-
aði ég þetta bréf til þess að
sýna yður fram á, að atvinnu-
stéttimar þekkja samhengi
hlutanna, en ekki þér. Og að
siðgæðistilfinningu yðar er
mjög ábótavant en ekki at-
vinnustéttanna.
Þér virðist alls ekki gera yð-
ur grein fyrir orsökum og af-
leiðingum hlutanna. Þér gæt-
uð því með sanni kallað hag-
fræðina: „Hin döpru vísindi“.
Ég les hagfræðina m. a. til
þess að gera mér grein fyrir
orsökum og afleiðingu hlutanna,
en hagfræði er yðar sérgrein.
Áður en ég lýk þessu bréfi
langar mig til þess að spyrja
yður að einu. í gengislækkunar-
frumvarpinu III. kafla segið
þér: „Verðhækkunin eða dýr-
tíðin er sú aðferð, sem eykur
peningatekjur þjóðarinnar og
skapar þvi á óbeinan hátt nægi-
lega aukningu sparifjár og
gróða til þess að vega upp á
móti aukningunni í fjárfesting-
unni og hallarekstrinum á
hverjum tíma.“ (Leturbreyting
yðar).
Segið mér nú í einlægni,
herra doktor, skiljið þér þetta
sjálfur?
Þetta verðið þér að gera upp
við yður sjálfan. Hagfræðingur,
sem hefur skrifað bók á enska
tungu upp á næstum því 500 bl.
verður að geta sýnt fram á það,
að hann sé hagfræðingur í
sjálfu lífinu. Þér hafið skrifað
bók á ensku um „höfuðatriði“
hagfræðinnar Outline of an eco-
nomic theory. Bókin er í stóru
broti, og er prentuð hér heima.
Hversvegna er verið að kosta
upp á slíka útgáfu? Því mátti
ekki skrifa þessa bók á íslenzku
fyrst útgefandinn er íslenzkur?
Er bókin prentuð fyrir amerísk-
an markað? Af þrennum orsök-
um verður þessi bók ekki keypt
hér. í fyrsta lagi er hún skrifuð
á ensku, í öðru lagi er hún
ekki nógu ljós, í þriðja lagi <|r
minna keypt af bókum en áður
vegna dýrtíðarinnar, sem er að
nokkru leyti yðar verk. Matur,
húsnæði og klæði verður að
ganga fyrir dýrum bókum. —
Það er enginn vandi að láta^
jöfnur ganga upp í bók, en það
er oft erfiðara í lifinu sjálfu.
Áður en ég slæ botninn í
bréfið, ætla ég að koma með
eitt dæmi, sem myndi nægja til
þess að kalla hvaða hagfræð-
ing sem er: Moðhausasérfræð-
ing íhaldsins. Ég er ekki að
mælast til þess, að þér fáið
þetta viðurnefni. Ég er á móti
því að uppnefna fólk. En það
myndu ýmsir fá verra viður-
nefni fyrir minni bjánaskap.
í Morgunbl. 7. jan. í kaflan-
um um Fjármagn og tæknileg-
ar framfarir segið þér: „Hefði
þjóðin um aldamótin átt að
velja á milli þess að fá togara-
flota í stað seglskipanna annars
vegar eða launþegasamtökin
hins vegar, þá hygg ég, að tog-
ararnir hefðu reynzt máttugri
tæki til þess að bæta lífskjör
hennar."
Það vita flestir, sem eitthvað
hafa kynnt sér hagfræði og
Pliinto* G°ðkunningi okkar, Poul Reum-
o V ll^jct \jimild. og einn kunnasti gamanleik-
ari Danmerkur, Osvald Helmuth, efndu fyrir skömmu til
sameiginlegVar skemmtunar í Kaupmannahöfn til ágóða
fyrir sjúkan listamann. Hlífðu peir sér hvergi og sungu
m.a. Gluntana sarrtan, og þótti skemmtun þeirra hið
mesta góðgæti.
þjóðfélagsfræði, að verkalýðs-
samtökirj hafa aldrei orðið til
á undan þeim þjóðfélagsaðstæð-
um, er fæða af sér slík skipu-
lögð samtök.
„Handmylnunni fylgir þjóð-
félag með aðalhöfðingjum,
gufumylnunni þjóðfélag með
iðnaðarauðkýfingum", segir
Karl Marx í bók sinni Eymd
heimspekinnar. Vegna þess að
þér eruð orðinn andkommúnisti
getið þér lesið bókina Verka-
lýðshreyfing nútímans eftir
Finn Moe. Lesið kaflana um
iðnbyltinguna og upphaf verka-
lýðshreyfingarinnar á Englandi.
í þessum köflum getið þér
prófað þekkingu yður á sam-
hengi hlutanna. Eflaust munið
þér sannfærast um það, að iðn-
byltingin var undanfari hinnar
skipulögðu verkalýðshreyfing-
ar, en ekki skipulögð verka-
lýðshreyfing undanfari iðnbylt-
k 3
ingarinnar.
í fáum orðum sagt skrifið
þér ekki eins og vísindamaður.
Skrif yðar eru svo óljós, þau
minna helzt á galdraþulu. En
einhversstaðar stendur það í
bókum lærðra manna, að galdr-
ar séu upphaf visinda.
Dagsbrúnarverkamaður.
(Helztu heimildir: Alþingis-
tíðindin, Landsbanki íslands
(skýrslur), Hagtíðindi, Fjár-
málatíðindi, Réttur, tímarit
um þjóðfélagsmál, Morgun-
blaðið, Þjóðviljinn, Verka-
lýðshreyfing nútímans eftir
Finn Moe, Launavinna og
auðmagn eftir Karl Marx,
Das Elend der Philosophie;
Wages, price and profit
bæði ritin eftir Karl Marx.
Outline of an economic the-
_ ory eftir dr. Benjamín Ei-
riksson og Hagfræði eftir
prófessor Ólaf Björnsson).
„Faðir íslenzkrar alþýðufræðslu“
Þingsályktunartillaga um að minnzt verði 200. ártíðar Jóns Þorkels-
sonar skólameistara, 5. mal 1959 4
Gunnar M. Magnúss flytur
á þingi tillögu um minningu
Jóns Þorkelssonar skóla-
meistara, og er hún á þessa
leið:
„Alþingi ályktar að kjósa
5 manna nefnd, einn mann frá
hverjum þingflokki, til þess
að gera tillögur um, á hvern
hátt Jóns Þorkelssonar skóla-
meistara, „föður íslenzkrar al-
þýðufræðslu“, verði makleg-
ast og virðulegast minnzt á
200 ára ártíð hans, að f jórum
árum liðnum, 5. maí 1959.
Nefndin skal hafa Iokið störf-
um og skilað tillögum fyrir
næsta samkomudag reglulegs
Alþingis, 8. október 1955.“
í greinargerð segir:
„Á 18. öldinni, sem er sann-
arlega viðreisnaröld þjóðarinn-
ar eftir langvarandi niðurlæg-
ingu og kúgun, komu fram
margir og mikilhæfir menn,
sem beittu starfskröftum sín-
um og hæfileikum til þess að
lyfta þjóðinni til menningar og
velmegunar jafnt í verklegum
efnum og framkvæmdum sem
á andlegum sviðum.
Einn gagnmerkasti maður
þeirrar aldar, og þó að litið
sé yfir iengra svið sögunnar,
er tvímælalaust Jón Þorkelsson
skólameistari. Varla mun of-
mælt, að störf hans, tillögur
og ráðstafanir ýmsar skipi hon-
um sæti við hlið Skúla Magnús-
sonar sem annars mesta fram-
fara- og viðreisnarmanns 18.
aldarinnar, og varpa þau orð
engri rýrð á aðra ágæta menn
aldarinnar. En störf og tillögur
Jóns Þorkelssonar skólameist-
ara voru þess eðlis, að það tók
langan tima unz þær kæmust í
framkvæmd, og sumar þeirra
eru að komast fyrst í fram-
kvæmd á vorum dögum. Svo
langt var Jón Þorkelsson á und-
an samtið sinni. En Jón Þor-
kelsson skólameistari liggur
enn óbættur hjá garði.
Jón Þorkelsson hefur verið
kallaður „faðir alþýðufræðsl-
unnar á íslandi“. Hann helgaði
líf sitt menningarmálum þjóð-
arinnar og gaf allar eigur sín-
ar til „stofnunar, þar sem allra
aumustu og fátækustu börn »
Kjalarnesþingi skyldu fá kristi-
legt uppeldi, þar með talið hús-
næði, klæði og fæði, þangað
til þau gætu séð fyrir sér sjálf'*
(Thorkilliis j óðurinn).
Jón Þorkelsson — JohanneS
Thorkillius — fæddist í Innri-
Njarðvík i Gullbringusýslu árið
1697. Úr Skálholtsskóla útskrif-
aðist hann 18 ára, efstur í skól-
anum. Jón biskup Vídalín veitti
þessum gáfaða pilti mikla at-
hygli og tók hann strax fyrir
kennara í Skálholti. Jón sigldi
um tvítugt og settist í Kaup-
mannahafnarháskóla, las einnig
eitt ár við háskólann í Kiel.
Eftir 10 ára dvöl erlendis var
hann orðinn einn mesti lær-
dómsmaður þjóðarinnar og tal-
inn mesta latínuskáld íslend-
inga fyrr og síðar, Hann hafði
lagt stund á málfræði og guð-
fræði, mælskufræði, skáldskap-
arvísindi, stærðfræði, grasa-
fræði, læknisfræði, eðlisfræði
og þjóðréttarvísindi. Eftir hann
Framhald á 10. síðu.