Þjóðviljinn - 23.02.1955, Síða 10

— ÞJÓÐVILJINN — Miðvikudagur 23. febrúar 1955
10)
Káup - Sala
Kaupum kopar og
eir
Málmiðjan, Þverholti 15.
Mun’ð kalda borðið
að Röðli. — Röðull.
Nýbakaðar kökur
með nýlöguðu kaffi. —
Röðulsbar.
Kvensiifur
smíðað, gyllt og gert við. Trú-
lofunarhringar smíðaðir eftir
pöntun. — Þorsteinn Finn-
bjarnarson, guilsmiður, Njáls-
götu 48 (horni Vitastígs og
Njálsgötu).
Fyrst til okkar j
Húsgagnaverzlunin
Þórsgötu 1
Munið Kaffisöluna
Hafnarstrseti 16.
U tvarpsviðgerðir
Radíó, Veltusundi 1.
Sími 80300.
Ragnar Ölafsson
hæstaréttarlögmaður og lög-
giltur endurskoðandi. Lög-
fræðistörf, endurskoðun og
fasteignasala, Vonarstræti 12,
sími 5999 og 80065.
Sendibílastöðin K.f.
Ingólfsstræti 11. — Sími 5113.
Opið frá kl. 7.30-22.00. Helgi-
daga frá kl. 9.00-20.00.
Saumavélaviðgerðir
Skrifstofuvélaviðgerðir
Sylgja.
Laufásveg 19, sími 2656.
Heimasími: 82035.
Sendibílastöðin
Þröstur h.f.
Sími 81148
1395
Nýja sendibílastöðin
Sírni 1395
Lögfræðistörf
Bókhald — Skatta-
framtöl
Ingi R- Helgason
lögfræðingur, Skólavörðustíg
45, sími 82207.
Lj ósmyndastofa
Viðgerðir á
rafmagnsmótorum
og heimilistækjum.
Raftækjavinnustofan Skinfaxi
Klapparstíg 30. — Sími 6484.
Ljóð ungra skálda
Framhald af 7. síðu.
síður sem meistarinn er slíkur.
Hin rímuðu kvæði Hannesar
í sýnisbókinni, eins og t. d.
Gamall þulur, bera svo rík
einkenni Snorra, ekki einungiá
um málfar og kveðandi, heldur
og hugblæ allan, að vart .verð-
ur á milli greint. Þess vegna
verður órímaða ljóðið í raun-
inni persónulegast, þrátt fyrir
hin frábæru vinnubrögð á hin-
um kvæðunum. Eigi að síður
standa þau kvæði svo hátt að
listgildi að rangt væri að tala
um stælingu.
Svipuðu máli gegnir um hið
unaðsfagra kvæði Einars
Braga, Svanur á báru, sem er
eins og Jónas Hallgrímsson
endurborinn. (Þegar svo vel
tekzt til, innlifun áhrifanna
er það fullkomin, að þau varpa*
ekki skugga á meistarann, held-
ur kveikja ný lífsgildi í hans
tákni, þó mega allir vel við
una. Einar Bragi hefur ort fátt
eitt í anda Jónasar og Hannes
Pétursson mun brátt hasla sér
sjálfstæðari völl í djúpri þökk
til síns núverandi læriföður.
Annars er það um Einar
Braga að segja að hann er á
mjög hraðri þroskaleið, reynir
að skyggnast aftur og fram í
senn, hefur til dæmis náð eft-
irtektarverðum árangri í að
blása nýju lífi í hið gamla,
alþýðlega ljóðform okkar: þul-
una. Hann hefur þó enn ekki
mótað sér fastan huldarsvip,
en er sökum eldmóðs síns til
mikilla hluta líklegur og getur
komið á óvænt fyrr en varir.
★
Þorsteinn Valdimarsson hefur
sinn sérstaka hátt á samæfingu
hins gamla og nýja og nær þar
stundum frábærum árangri
eins og kvæði hans í bók þess-
ari sýna bezt. Mál hans spann-
ar mjög vítt á alþýðlegum
kvinti, hann á sveitina, forn-
söguna, þjóðsöguna í blóði sínu,
en einnig þyt hinnar jákvæðu
framvindu í lífi stríðanda lýðs
— uppgjöf og leiði borgarans
er honum víðs fjarri. Nýja
kvæðið Friður sýnir 'hvílíkur
snillingur hér er á ferð: þegar
honum tekst upp er eins og
hljómsveitarstjóri slái taktinn
fyrir öllu mannkyni, uppljóm-
aður af háleitri, tregablandinni
von. Og er þá sproti hans ærið
fagur.
Gunnar Dal leitar einnig
hárra miða, en það er eins og
ívaf hinnar austrænu speki, svo
skáldleg sem hún er í eðli
sínu, flækist einhvernveginn
fyrir skerpu og heiði hugsunar-
innar og þess norræna máls
Flokkurmn
Flokksgjöld.
1. ársfj. féll í gjalddaga 1.
janúar s.l. Greiðið flokksgjöld
ykkar skilvíslega í skrifstofu fé-
sem hann kveður á og verði
tíðum að ofhlöðnu rósamáli.
Væri honum ávinningur að
hreinsa til í garði sínum og
mundi þá fegurð sú sem honum
vissulega er svo hjartfólgin
njóta sín betur en ella.
★
Mun nú kominn tími til að
leita aftur jafnvægis í nokkr-
um formbyltingarskáldum. Ste-
fán Hörður Grímsson sýnist
mér sá er virðist hafa orðið fyr-
ir einna mestum áhrifum af
Steini Steinarr eins og hann
var fyrir eina tíð. Frá Tíman-
um og vatninu gætir hinsvegar
engra sýnilegra áhrifa í þess-
ari bók, enda er snillingurinn
Steinarr þar kominn ,á þá ein-
stigu sem ekki er heiglum hent
að feta svo ekki hljótist stór-
. slysiaf. Lt Stefán Hörður yrkir
mjög myndrænt og nær þar oft
skemmtilegum árangri, en lítt
virðist hann að öðru leyti sinna
efnum sem orð verða á fest.
Þar gegnir aftur á móti öðru
máli um Thor Vilhjálmsson.
Hann býr greinilega yfir svo
ríkum andstæðum að enda þótt
hann sé einna svalastur og fá-
látastur allra 'höfunda bók-
arinnar leynist einhver dýna-
miskur uggur bak við hverja
línu. Ekkert þessara skálda er
haldið slíkri „málmþreytu“
vestrænnar menningar sem
hann og má því við ýmsu bú-
ast: sprengingin getur dunið
yfir fyrr en varir — ragnarök
og síðan iðjagræn jörð úr ægi?
Ólafur H. Ólafsson á hér þrjú
smákvæði, Ólafur Jónsson og
Gylfi Gröndal sín tvö hvor.
Yrkir hinn fyrsti í hefðbundn-
um stíl, en hinir órímað og er
vant að segja af þeim dæmum
hvers vænta má af þessum
ungu skáldum.
Elias Mar, Jónas E. Svafár
og Rósberg G. Snædal eiga
sitt kvæðið hver og þykja mér
þau öll eftirtektarverð, hvert
með sínum hætti.
Loks er að geta þeirra
tveggja skáldkvenna er opna
bókina og loka henni. Amfríð-
ur Jónatansdóttir yrkir mjög
Ijúflega: yfir ljóðum hennar
er hreinn og aðlaðandi blær
sem vel getur átt fyrir sér að
hverfast í „aðdynjanda sterk-
viðris“ svo sem ,var forðum
hjá þeim Södergran, Vala og
Boye. Um hinn tilvonandi bú-
fræðing á Hvanneyri þori ég
engu að spá, hálfsextugur mað-
urinn. En hvenær hefur fimm-
tán vetra Ijóðmær rekið heila
skáldalest af viðlíka yndis-
þokka og skörungsskap?
'* ★
Magnús Ásgeirsson segir í
formálsorðum bókarinnar:
„Þessum ungu skáldum liggur
ekki hátt rómur, þau lifa í
Ijósaskiptum uggvænlegrar ald-
ar og bíða átekta“. Þetta er
hverju orði sannara: hér er
yfirleitt enginn hlymur né
glymur, hér er ekki vaðið á
rosabullum inn í helgidóm
gyðjunnar eins og vér kreppu-
karlar leyfðum oss stundum að
gera forðum daga — þama fer
kurteist fólk sem dregur af sér
stríðsgróðaskóna fyrir utan
dyrnar og gengur inn á silki-
sokkum. Manni verður dauð-
hverft við þegar einn hrópar
upp yfir sig: berjizt þér, berjizt
þér, djöflar og andskotar, og
annar tekur undir: og djöfull-
inn skoraði mark.
Þróunin virðist yfirleitt
stefna til sérhæfingar, svo hér
sem á öðrum sviðum þjóðlífs-
ins. Nýtizkustu skáldin leitast
við að spesíalísera ljóðlistina,
forðast tendens, epos, paþos og
það allt — og eins og þar
stendur: fegurðin mun ríkja
ein. Áhrifin frá hinni þrótt-
miklu nýju myndlist sem nú er
að vaxa upp í landinu eru auð-
sæ — einnig frá sívaxandi
hljómlistarskynjun þjóðarinn-
ar. Áhrif sveitarinnar eru
smám saman að fjara út, vaxt-
arbroddurinn hefur flutzt yfir
í borgarmenninguna. í stað ló-
unnar eru komnir þeir Ravel
og Rostropóvitsj. Heimsmenn-
ingin sækir sem óðast inn á
lendur þeirrar alþýðumenning-
ar sem verið hefur annar væng-
ur íslenzkra bókmennta frá
öndverðu. Þetta hefur sína
kosti og galla sem of langt mál
yrði að rekja.
Um fortið og framtíð eru
formbyltingarskáldin hljóð —
að minnsta kosti beinum orð-
um. Þau leitast við að endur-
spegla samtíðina, oftast í tákn-
um og líkingum. En felst þá
enginn boðskapur, tendens, í
ljóðum þeirra? Jú, vissulega.
Tvö kvæði þessarar bókar heita
Friður, það þriðja Vopnaður
friður, hið fjórða Stríð og frið-
ur o. s. frv. Bókin er full af
boðskap um frið. Hún er full
af boðskap lífs og fegurðar, full
af andófi gegn stöðnun og
dauða. Hún er full af ást á
landi og þjóð, jörð og mann-
kyni. En það er oft einskonar
resignasjón í ljóðblænum: við
skulum ekki hafa hátt, hér er
margt að ugga. Áhrif vestrænn-
ar menningar í upplausn, her-
nám, stríðsgróði, vetnissprengja
— þetta eru erfiðir hlutir. Til
hvers er að vera að þenja sig
og berjast?
Eigi að síður er heildarsvipur
þessarar bókar jákvæður, bæði
að listgildi og innihaldi. Fjöl-
margt er í henni sem um má
deila. En um eitt verður naum-
ast deilt: hún gefur miklu
bjartari mynd að ljóðvexti síð-
asta áratugs en mann í fljótu
bragði skyldi hafa grunað. Hér
er alvarlegt og skapandi lista-
fólk á ferð sem virðist reiðu-
búið til mikilla hluta — og
mikillar baráttu — hvenær sem
þjóðin kallar og vill hlusta.
★
Þegar hér er komið sögu
berst mér í hendur tímaritið
Birtingur í nýju formi. Fjögur
af skáldum umræddrar bókar
eru meðal aðstandenda þessa
endurfædda rits, sem mun eiga
að verða málgagn ungra lista-
manna í landinu. Heftið er álit-
legt og þar gustar víða
skemmtilega, enda ekki vanþörf
á. Náttúrlega munum við, þess-
ir gömlu, fá þarna stundum á.
baukinn eins og vera ber. En
með því það er ritsmíð þessari
skylt vildi ég mega leiðrétta
einn misskilning sem fram
kemur í síðustu grein heftis-
ins. Þar er nefnilega svo að
skilja sem einhverjir „litlir kul-
vísir kallar“ í Hveragerði hafi
tekið sér einskonar patent á ís-
lezkri alþýðu, ungu stokkhólms-
og parísargengnu listafólki til
bölvunar. Enda þótt sitthvað
kunni á milli að bera um þjóð-
félagsleg og menningarleg við-
horf, vísa ég þessum ummælum
heim til föðurhúsanna að svo
miklu leyti sem þau kunna að
snerta mig.
Öllum ungum listamönnum
ann ég sem víðastra sjónhringa
utan lands sem innan: stokk-
hólmur, parís, raufarhöfn,.
moskva, njújork, norðfjörður
— guð gefi ykkur góða ferð á
alla þessa staði sem og aðra
um víða veröld. Smæðina og
kulvísina ferst mér að vísu:
ekki að afsaka og blessaða al-
þýðuna get ég ekki tekið frá
ykkur hversu feginn sem ég
vildi — ef þið á annað borð
hafið búið henni verðugan
samastað í ykkar góðu hjörtum,
sem ég samkvæmt framansögðu.
efast síður en svo um.
lANDGRÆÐSLU
SJÓÐUR
SPYRJIO EFTIR PÖKKUNU/
MEÐ GRÆNU MERKJUNUt
Lærið að dansa
Námskeið í gömlu dönsun-
um hefst fimmtudaginn 24.
febrúar í Skátaheimilinu. —
Innritun í byrjendaflokk kl.
8, framhaldsflokk kl. 9.
Þjóðdansafélag
Reykja\ikur
QibQQosifaa
- Cl.jóir vel
• Drjúgt
- Hr«inl«gt
- þvcjilecjt
Maðurinn minn og faðir okkar
Bjami Finnbogason
frá Búðum
andaðist á sjúkrahúsinu Sólvangi, Hafnarfirði, mánu-
daginn 21. febrúar.
Sigríður Karlsdóttir og böm