Þjóðviljinn - 26.03.1964, Page 4

1
4 SlÐA
ÞIÓÐVILIINN
Fimmtudagur 26. marz 1964
Ctgefandi: Samedningarflokkur alþýðu — Sdsíallstaflokk-
trrinn. —
Ritstjórar: Ivar H. Jdnsson, Magnús Kjartansson (áb.),
Siguröur Guðmundsson.
Ritstjóri Sunnudags: Jón Bjarnason.
Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófseon.
Ritstjóm, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavðrðust 19
Simi 17-500 (5 línur). Askriftarverð kr. 80 á mánuði.
Lífskjörin
VTér í blaðinu hefur það margsinnis verið rakið
með tölum og línuritum hvernig kaupmáttur
tímakaups verkamanna he'fur breytzt á undan-
förnum árum. Hefur þar komið í Ijós að kaup-
máttur tímakaupsins lækkaði þegar mjög veru-
lega 1947, og síðan hefur kaupmátturinn yfirleift
verið lægri en hann var í styrjaldarlok og oft
miklu lægri, en leiðréttingar hafa yfirleitt aðeins
fengizt eftir erfið verkföll.
rjri
T nýútkomnu he'fti af tímaritinu „Úr þjóðarbú-
skapnum" er birt ýtarleg ritgerð um „atvinnu-
fekjur alþýðusfétta" á tímabilinu eftir styrjöld-
ina, og atvinnutekjur m.a. bornar saman við verð-
lagsþróuninni 'til þess að finna kaupmátt þeirra.
Er í þessari ritgerð margvíslegan og athyglis-
verðan fróðleik að finna, þótt sumt beri að no’ta
með varúð, þar sem forsendan er úrtak úr ska'tta-
framtölum manna, en býsna margir aðilar í þjóð-
félaginu ha’fa aðstöðu til að felja rangf fram eins
og alkunnugf er. En það sem fakmarkar mesf
gildi þessarar ritgerðar í umræðum um k'jaramál
er sú aðferð höfundar að bera saman heildar-
'fekjur og kaupmátt þeirra, en ekki tímakaup eða
aðra hliðsíæða einingu. Lífskjör manna verða ekki
einvörðungu mæld með því Hver'já peningafúlgu
þeir beri úr býtum á ári hverju, Heldur skip'tir
það einnig meginmáli hversu mikið og langf er'f-
íði menn verða á sig að legg'já til þess að vinna fyr-
ir kaupinu. Nægilegur 'tími til Hvíldar, aðstaða til
að sinna hugðare'fnum og skemmfunum, er velga-
mikill þáftur í lífskjörum manna. Það er Hæpið
að halda því fram að lífskjör manna ha'fi bafnað
þótt þeir ha'fi 'fengið aðsföðu til þess að hækka
raunverulegt árskaup sitt' með því að bæfa við sig
eíns og fveggja tíma sfrit’i á degi Hverjum, eða
með því að fórna flesfum sunnudögum ársins í
erfiðisvinnu. Vinnutíminn er einn mikilvægasti
þátfurinn í þessu reikningsdæmi — og það er
Hæpin Hagfræði að láta eins og sá þáttur sé alls
ekki til. Rétfur mælikvarði á lífskjörin ’fæsf ein-
mitf með hinu, að bera saman kaupmátt tíma-
kaups eða annarrar hliðstæðrar einingar, og er
sá samanburður þungur áfellisdómur um sfjórn-
arstefnuna að undan'förnu.
T^n þótt þessir alvarlegu annmarkar séu á grein
tímaritsins „Úr þjóðarbúskapnum“ eru ýms-
ar niðurstöður hennar mjög hörð gagnrýni á
stjórnar'farið á íslandi. Þar er meðal annars greinf
frá því að á tímabilinu 1948-1962 hafi kaupmáff-
ur verkamannatekna í Reykjavík aðeins h’ækkað
um 3%, eða tvo þúsundusfu á ári að meðaltali,
enda þótt vinnutíminn hafi á þessu árabili lengzt
til mikilla muna. Á þessu tímabili hafa þ'jóðar-
tekjur á mann hins vegar hækkað um því sem
næst fjórðung. Misskipting þjóðarteknanna he'f-
ur þannig magnaz'f stórlega á þessu fímabili, og
er það gróflegt blygðunarleysi þegar valdHa'farnir
boða þá kenningu að óðaverðbólga og annar e'fna-
Hagsg’lundroði í þióðfélaginu sta'fi a'f því að verka
fólk hafi heimtað of mikið í sinn hlut. — m.
í
I
!
I
!
TAWA
Þar ríkir gleðin í hásæti
Spjallað um smósyndara þessa bœjar
Hér stcndur kempan Jónas Fr. Guðmundsson og vinnur við uppskipun úr Selíossi. •— (Ljósm. G. M.).
Þeir sem eru komnir af
léttasta skeiði og enu svo-
lítið upp á heiminn hér i
bæ kannast við Jónas Fr.
Guðmundsson og frú.
Hver er Jónas Fr. Guð-
mundsson og frú?
Mörgum gáskafuglinum af
eldri kynslóðinni hitnar í
hamsi er hann heyrir um
þessi sómahjón og leiðir hug-
ann að heldur lævísu orða-
lagi á dansauglýsingum und-
anfarin ár frá Alþýðuhúsinu,
Þórscafé eða Breiðfirðinga-
búð, þar sem gömlu dansam.
ir eru iðkaðir og þeim stýrir
Jónas Fr. Guðmundsson og
frú.
Glaður og reifur hefur Jón-
as þeyst um dansgólfin hér
í bæ með seinni konu sinni
hart nær tvo áratugi og eru
þau ennþá létt og kát í spori
og mörgum hafa þau miðlað
af kátínu sinni og gáska.
Nú er Jónas sjötugur 31.
marz næstkomandi.
Hverjir eru ekki smásynd-
arar í þessum bæ? segir Jón-
as Fr. Guðmundsson og frú.
Þetta mætti kannski hugleiða
yfir bænadagana, þegar hin
þunga andakt páskahátíðar-
innar leggst á lífsglatt fólk,
þó að komið sé til ára sinna.
Smásyndir veita mörgum ynd-
isauka í lífinu og að geta
sprett úr spori eina kvöld-
stund er lifsins lind.
1 fyrradag sá ég Jónas á
reiðhjóli á Vesturgötunni og
brunaði hann þar 1 bílaös-
inni fimur eins og köttur
enda hefur hann ianga og
holia æfingu úr gömlu döns-
unum hér í bæ.
Hvernig hefur frúin það,
kallaði ég til hans.
Hún er létt og kát, elsk-
an mín. kallaði hann á móti.
Lengra var nú ekki við-
talið þann daginn.
'*>
Jónas Fr. Guðmundsson er
fæddur hér i Reykjavík og
hefur að mestu verið viðloð-
andi þennan bæ. Hann man
fyrst eftir sér á Bergstaða-
stígnum og var hann þá að
hoppa parís með lítilli leik-
systur. Þetta var fyrir alda-
mót. Snemma beygist krókur-
inn og hann er búinn að
hoppa með mörgum leiksystr-
um síðan. Ég hitti Jónas nið-
ur við höfn einn daginn og
hefur hann unnið þar sem
eyrarvinnukarl á föstu gengi
hjá Eimskip síðan árið 1921.
Þetta er hóglátur og hvers-
dagsgæfur maður og lét ekki
mikið yfir sér þama á bryggj-
unni. Hann hefur þó marga
hildi háð í stéttarbaráttunni
og er einstaklega traustur og
góður félagi f hópi hafnar-
verkamanna.
En á laugardagskvöldum er
hann kominn út á dansgólfið
og þá fær þessi hógláti mað-
ur yfir sig einkennilega
reisn og hann svífur með
reykvískar frúr léttur á bár-
unni. Svona hefur þetta vax-
ið upp í listræna íþrótt með
árunum.
Ég kom í heiminn utan-
veltu hjónabandsins og hef-
ur verið hægt að misstíga
sig á gömlu dönsunum f þann
tíð, sagði Jónas spotzkur á
svip. Ég var hinsvegar svo
heppinn að eignast traustan
og góðan frændgarð beggja
megin og væsti aldrei um
mig í uppvexti.
Foreldrar mínir hétu Guð-
mundur Jónasson og Ragn-
heiður Vigfúsdóttir. Móðir
mín var ekkja hér í bænum
og faðir minn ungur sjómað-
ur húnvetnskur að kyni.
Nokkur aldursmunur var á
þeim. Móðir mín flutti til
Ameriku um aldamótin og
átti ég fimm hálfsystkini þeim
megin. Þar má geta Odds
Jónssonar í Ráðagerði og gerði
hann út kúttera um skeið. Faðir
minn flutti hinsvegar norður
í Axarfjörð og " kvæntist þar
Sigmundu Jónsdóttur frá
Vestralandi og bjó þar lengi
ágætu búi. Þau eignuðust níu
böm og ég níu hálfsystkini
og dvaldi ég þar um skeið
og reyndist Sigmunda ágæt
stjúpa mín.
Einn hálfbróðir minn er
Sigurjón Guðmundsson í
Freyju og gjaldkeri Fram-
sóknarflokksins um árabil.
Hann þykir peningaglöggur
maður, Sigurjón bróðir. Kom
það snemma fram í föður-
garði.
Aður en ég réðist til Eim-
skips var ég meira og minna
á sjónum frá fermingaraldri,
og var ég til dæmis f fyrri
heimsstyrjöldinni á kútter
Seagull og kútter Ihó og átti
hálfbróðir minn, Oddur Jóns-
son í Ráðagerði, hlut að
þessari útgerð.
Ég gekk snemma í Sjó-
mannafélagið og gamla Jafn-
aðarmannafélagið og slóst
með Ólafi Friðrikssyni á þeim
árum. Síðar gékk ég í Jafn-
aðarmannafélag íslands og
slóst með Héðni Valdemars-
syni.
Það var mikill heillakarl
á sínum tíma. Á þessum ár-
um lærðist mér að taka hlut-
ina ekki of hátíðlega og
sproksetja alla hræsni á rétt-
um stöðum. Þá réri ég. um
skeið á Austfjörðum og
kynntist þar fyrri konu
minni. Hét hún Guðbjörg
Jónsdóttir og var ættuð frá
Norðfirði. Hún ól mér þrjá
syni og eina dóttur og eru
þrjú böm mín uppkomin,
Jón Jónasson búsettur hér i
Reykjavík. Guðmundur Jónas-
son búsettur í Keflavík og
Ragnheiður Jónasdóttir bú-
sett skammt frá New York.
Þessa konu mína missti ég
árið 1938.
Skömmu síðar kvæntist ég
seinni konu minni og heitir
hún Ólafía Kristjánsdóttir
og höfum við alið upp eina
sonardóttur mína Kolbrúnu
að nafni. Það hefur verið
okkar ellisól.
Margir hugsa hlýlega heim
til Jónasar Fr. Guðmundsson-
ar og frú á þessum tímamót-
um. Þau eiga heima að Hring-
braut 80.
Þau hafa miðlað ríkulega lífs-
gleði og kátinu til samferða-
fólks síns hér í bæ og eiga
þakkir skildar. Skammt frá
glugganum þeirra rís mynda-
stytta Héðins Valdemarssonar
og er reisn yfir þessum braut-
ryðjanda verkalýðhreyfingar-
innar á Islandi.
I-Iéðinn var líka gleöimaður.
— g.m.
!
i
!
I
I
I
Auglýsing:
Sementsverksmiðja ríkisins vill ráða starfsmann í
rannsóknarstofu og við birgðavörzlu á Akranesi.
Laun samkvæmt kjarakerfi opinberra starfsmanna.
Umsóknir ásamt upplýsingum um aldur, mennt-
un og fyrri störf sendist skrifstofu verksmiðjunn-
ar fyrir 15. apríl n.k.
ALLIR
PÁSKAGUÐS-
ÞJÖNUSTUR 1
AÐVENT-
kirkjunni
Föstudaginn langa
klukkan 5.
Páskadaqinn. kl. 5.
P’iölbreyttur söngur
undir stjórn Jóns Hj.
Jónssonar.
VELKOMNIR.
i