Þjóðviljinn - 20.04.1969, Blaðsíða 16
Ræddur búskapur viS fjárbónda í Dölum
Það cr engin hcildarstclna í
landbúnaðarmáluin til í land-
inu og rétt eins og ríkisvaldið
viti ekki hvað bað gerði í gær
þegar það byrjar í dag, en svo
eru það bændurnir sem verða
fórnardýr stefnuleysisins.
Þetta sagði Einar Ólai'sson
bóndi að Lambeyruim í Laxár-
dal, þegar blaðaimað'ur Þjóð-
viljains raeddi við hann á dög-
imuffl, en Einar stundar saiuð-
fjárrækt.
— Það er alltaf verið að
hu.gsa uim að fjölga búunum,
t.d. með lánum nýbýlanefndar
eða stækka þau og svo er far-
ið að koima offramileiðsiluinrii
fyrir. Allt vinnur hvað á móti
öðru og stefmuileysið er algert.
Einu sinni byrjuðu allir með
kýr, en þá kom simjörfjaillliðog
kýrnar voru skornar niður og
nú eru það sauðfjárafurðimar
seim. safnast fyrir. Á að skera
sauðféð nliður? Eða á að stéfna
að því 'að flytja framleiðsluna
út? Það er aíldrei ákveðdð að
hverju eigi að stefna í okkár
fraimleiðslu og eins og stjórn-
málamenn og margir aðrir
þori ekki að tala hreint út
um þessi mól.
Það sem mér finnst líka
standa landbúnaðinum mdkið
fyrir þrifum er_ gi-eiðslufyrir-
komulaigið á afurðunum. Ættu
bændur að gera kröfur til þess.
að verðlagsgrundvaillaiiverðið
verði afhendingarverð á vör-
unni í stsað þess, eins og nú er,
að menn verði að bíða eftir
stórum hluta. Nú í ár er verð-
lagsgrundvaHarverðið t.d. 77 kr.
á kjötkílóið, en þeir halda 15-
16 krónum eftir aif hverju kg.
og fáum við eklki fyrr enniæsta
ár það sem upp á vantar. Það
mundi greiða mikið úr fjárihag
bænda ef grun dvalílarverð i ð
væri affliendingiairverð.
Svo er það rekstrarféð, en í
þeim efaum er sénstakilega illa
búið að sauðfjárraektinni. Mundu
senmilega fáar stéttir í þjóðfé-
laginu sætta sig við að eiga
ársiaunin inni og hafá ekki
nema einn útborgujnardag á
árí. Á ég að talka d.æmi:
Maðuir er að hefja sauðfjár-
rækt og þarf að fá sér jarð-
næði, byria að bera á túnið,
vinna hey og svo hefst skepnu-
ha/ldið um haustið. Hann fær
sennitega einhver.ja úttelkt á á-
burði gegnum sitt kaupfélag,
en verður að vera búinn að
greiða kaupfélaginu upp um
næstu áramót. Þá komia hans
reikningslegu uppgjör. en bve-
nær koma tekjumar fyrir
vinnuna?
Sá, sem stundar sauðfjárrækt
verður alltaf að bíða meira en
ér eftir að nokkuð komd inn
Einar bóndi Ólafsson á Lambeyrum.
fiyrir hans vinnu. Búsika.parárið
byrjar í maí, þá er borið á,
síðan heyjað, en dilkurinn sem
fæst fyrir þessa vinnu kemur
ekki tii tekna fyrr en að hausti
næsta árs, fæðist ekki einu sinni
fyrr en næsta vor. Samt verð-
ur reikningurinn við kaupfélag-
ið að standa á núlli um næstu
áramót. Náttúrlega reyna menn
að klóra í bakkann og veita
þessu áfram með víxlum og
með þvi að vera afturálbak í
reikninigunum, en þetta er óifært
fyrirkomuiag.
— Hvemig mætti haga þessu
öðruvísi?
— Með beinum rekstrarlánum
til bændanna. Um leið ogbónd-
inn er búinn að leggja út á-
burð og heyja og ásetningsmað-
urinn að meta heyin, ætti
bóndinn að geta fengið söimu
fyrirgreiðslu út á heyin, sem
hann affiaði, og t.d. útvegsmaö-
urinn eða fiskframleiðandinn
fær út á unna.r afurðir bar til
hann kemur þeim í verð.
Iðnaður í sveitinni
—| Framtíðarþróunin í land-
búniaðinum hl.ýtur að verða sú,
að búunum fækiki og þau
stækiki og jafnframt að fólki í
iandibúnaðinum fækki. Þá
kemur spurningin um hvað á
að taka við þessu fólkd, t. d.
í þessu héraðd þar sem va.rla
er annar aitvinnuvegur en bú-
skapurinn.
Mamgir eldri menn taila um
það, að unga fólkið vilji ékiki
lengur vea-a í sveitinni, vilji
leita burt vegna atvinnunnar
og þessi mál verða ekki leyst
með því að halda fólkinu á
jörðunum. Eina hálmstráið er
að það hverfi ekki burt úr
héraðinu þótt það snúi sér að
öðrum störfum og til þess þarf
að koma upp eimhverjum iðn-
aði. Helzt dettur manni í hug
einhver fullvinnsla á þeim hrá-
efinuim sem hér eru t.d. sútun á
gæruim eða þvottur á ull. Dalla-
menn binda einnig mikla.r von-
ir við sláturhúsið, sem nú er
verið að byggja í Búðardal. að
þar komi lfka frystihús og geti
ef til vill risið upp eirnhver
kjötiðnaður.
Sunnudaigur 20. apríl 1969 — 34. árgangur — 87. tölublað .
Byggingarráðstefna verður
haldin í Reykjavík í haust
og kúabónda á Nesinu
□ Byggingarhættir í ís-
lenzkri veðráttu verður efni
ráðstefnu, er haldin verður í
haust á vegum Bygginga-
þjónustu Arkitektafélags Is-
lands. Kemur þetta fram í
frétt um starfsemi B.A.I. sem
fer hér á eftir í tilefni af 10
ára afmæli stofnunarinnar.
Byggi ngaþjónus.ta A. í. va.r
stofnuð á aðalfundi Arkitektafé-
la.gs Islands 27. des. 1958, en hóf
starfsemi sína 18. apnil 1959.
Markmið Byggingaþj'ónustunn-
ai- er eins og samskonar stofn-
ana víða um lönd. að auðvelda
þeinn starfið sem á einn eðaann-
a.r, hátt vinna að bygginganmál-
um.
Byggingaiþjónustan rekur í því
skyni bygginganeifnasýningu, þar
sem sýnd em fllest byggin.gar-
efni og tæki, sem noluð em við
húsbyggingar í dag.
Bygginigaiþjónustan veitir auk
þess upplýsingar og rekur
fræðslustarfsemi um byggingar-
efni og byggingarhætti, og svar-
ar fyrirspurnum uim þau mál-
efn,i.
Þessí 10 ára starfsemi Bygg-
ingaiþjónustunnar, hetfur sannað
nytsemi slíkrar stofiniunar, og þó
einstaikiir þættir starfsieminnar
eigi fyrir sér að bi-eytast og
vaxa, em megin þættir hennar
nú fast mótaðir.
Hér hafa að staðald.ri um 70
fyrirtæki fastar kynningarsýn-
in.gar á byggingarefnuim, og sýna
allt sem máli skdptir af inn-
lendri framleiðslu, og úrval þess
sern' inn er flutt.
Flest hafa fyrirtækin tekið
þátt í byggingarefnasýningunni
frá upphafi, en 18 þeirra hafa
gert það órotfið í þessi 10 ár.
Undanfarin 10 ár hafa verið
byggðir meira en 10.000.000 rúm-
metrar bygginga (með 10 metra
breiðu húsi á einni hæð yrði sú
bygging 300 km. á lengd).
Tala sérmenntaðra bygging'ar-
manna, annarra en iðnaðarmanna,
hefur vaxið stórum á þessum 10
árum. Þannig hefur arkitektum
fjölgað úr 26 í 61, verkfræðing-
um úr 270 í 416 og tæknifræðing-
um úr 35 í 100 og fflestir eiga
þessir menn ásamt öllum al-
menningi erindi á Byggingaiþjóm-
ustuna.
Frá upphafi hefur verið lögð
áherzla á fræðsilustarfsemi út á
við og staðið hefur verið fyrir
fræðsluerindum og kynningum í
fflestuim kaupstöðum landsins á
þessum 10 árum.
Á s.l. ári fór mikið af starfs-
orku B.A. í undirbúnin.g ogfram-
kvæmd hinmar miklu byggimgar-
ráðstefnu Norðurlamda, sem hér
var haildin í sumar. Fyrirlestrar
þeir, sem þar vonu haldnir. eru
nýkcimn.ir út f bókárfonmi.
Frammhald á 13. síðu.
Hann hefur ekki mikla trú
á forystu bændasamtakanna,
hann Jóhann Ásmundsson að
Kverná í Grundarfirði, og vill
að bændur stofni heldur mcð
sér raunhæft stéttarfélag til að
beita í kjarabaráttunni.
— Búslkapur er ákaftega erfið-
ur nú á tímum, sagði Jóhann,
bæði hjá þeim sem ei-u með
kýr, eins og ég, og hjá hinum
sem eru mnieð sauðfé. Til marks
uim það hve kjör bænda hafa
versnað má t.d. nefna, að þeg-
Jóhann bóndi Ásimimlsson á K-verná.
ar mjólkurbúið hér í Grundar-
firði hióf starfsemi sína 1964,
fengum við útborgaðar 5 kr.
fyrir lftrann a.f mjálkinni, en
borguðum þá í filutninigsgjald
30 aura. Nú 1969, borgum við
90 aura í flutningsgjald, sem er
200% hækkun, en fáum 8 kr.
fyrir lítrann, sem er ekki nema
00 prósent hækkun.
Alilar okkar rekstrarvörur. á-
burður, fóðurbætir, olía, vgra-
hlutir og vélar, hækka nú um
40 — 50 prósent, en sú hækkun
afurðanna sem við hefðuim átt
að fá, fer öll í milliliðina. Af
mjól'kurverðshækkundinni sem
varð í haiustf t.d. fáum viðekki
nema 5 aura pr. lítra, þótt
neytandinn verði var við meiri
hækkun. Otseld mjólk er nú á
kr. 11,30 lítrihn (Ath.: viðtalið
fór fram fyrir siðustu vérð-
hækkun mjólkurinnar — blm.)
og niðurgredðsla nemur 5,23 ^
kr., þ.e. alls kr. 16,53 á lítrann. '
En útborgunin til oiklkar er ekk;i
noma kr. 7,10, svo hvorki
meira né minna en kr. 9.45
fara í milliliðina. Hvemigeig-
um við bændumir svo að sta-nda
straum af þessari gífúrlegu
iiækkun á okkar rekstrarvör-
um?
Nei, það er engin sæld að
vera bóndi nú og ék'ki mundi
ég ráðleggja ungu fólki að
leggja fyrir sig búslkap edns og
sakir standa nú. Ég á sjálfur
fiimm synd, en hvet þá ekki til
að taka við búinu.
Hitt er svo annað, að bænd-
ur eru afskiptir hvað skólana
snertir og dýrt fyrir þá að
senda bömin til náms. I þess-
um efnum ber iandsbyggðin yf-
inleitt skarðan hlut frá borði,
jaifnvel þar sem einna bezt er,
eins og t.d. hjá okikur, er samt
17, mánuði slfemmri kennsla
en í kaupslöðumiuim, og ann-
arsstaðar er imHiurimm talsvert
meiri. Auik þess er víðast að- 1
eins skyldunámið og hlýtur það
að vera krafa okkar að fá
gagnfræðadeildir við skólana.
svo að börnin geti lokið því
lágmarksnáimi nú á tímum
heima. Það er dýrt að senda
þau til náms annarsstaðar.
— Hvað mé gera til að bæta
kjör bæmdanna?
— Bændur þurfa að fá auikin
rekstrarlán, — lán sem koma
þeim sjálfum til góða, og það
þarf að vera einhver stjóm á
land‘búnaðarmálunum. — Þegar
bóndi er búinn að byggja upp
á jörð sinmi á honum að vera
fóleift að halda átfram búskap
á henni. — því má hann ekki
fá rekstrarlán til þess? Þess í
stað er það svo að etf jörð t.d.
leggst í eyði, þá er veittur
styrkur til að reisa þar nýbýli,
og það þótt hún liggi óralamgt
frá markaði, — án þess að fyr-
ir því sé hugsað hvemig bónd-
Frammhald á 13. síðu.
Sá viðburður á sér slað næsta þriðjudagskvöld, að átján manna
hljómsveit Félags íslenzkra hljómlislarmanna, undir stjóm Björns
K. Einarssonar, leikur í Súlnasal Hótel Sögu. Söngvari með hljóm-
sveitinni er Ragnar Bjarnason. Var hljómsveitin stofnuð til að
skemmta félagsmönnum á árshátíð þcirra. Síðan hafa margir bcðið
þess að fá að heyra hana. Hljómsveitina skipa færustu hljóðfæra-
leikarar landsins. Hljómsveitarstjórann þarf ekki að kynna bæj-
arbúum. Ilann var uni árabil skærasla nafn í skcmmtanalífi bæj-
arins. Er þetta í fyrsta sinn í 20 ár, sem svo stór innlend hljóm-
sveit leikur á skemmtistað hér i borginni. — Á myndínni sjást
nokkrir úr hljómsvcitinni á æfingu.
Seljum á morgun og næstu daga
VAÐSTÍGVEL KVENNA
fyrir lcr. 298,00.
GÚMMÍSKÓ DRENGJA
fyrir kr. 65 — 85.
KARLMANNASKÓ
MEÐ RENNILÁS
fyrir kr. 298,00.
Skóbúð Austurbæjar — Laugavegi 100