Þjóðviljinn - 16.10.1969, Blaðsíða 13

Ftamitadiaigur 16- október 1969 — ÞiJÓÐVILJINN — SlÐA JO
Suður á bóginn
FiraimhaM af 5. síðu.
Þegar röðin kom að mér
bjósit étg við að „gæinh“ myndi
fletta upp í kladdamim sínurn,
lesa úr fyrmefndum tölum og
bókstöfum í vegabréfinu og
deimba síðan yfir mig spurn-
ingaflóði. Hann gerði ekkert af
þessu, spurði einungis sömu
spuminga Og áður og var ekk-
ert nemta kíurteisin. Gæjasvip-
uirinn hvarf' af honum þegar
nær var komið. — Ég neita
því ekki að ég varð fyrir svo-
litlum vonbrigðum, fannst eins
og ég hefði miisst glæpinn minn
— og greinarefnið um nálar-
aiugað úr sögunni.
í morgun-
umferðinni
Menn varu vaktir snemma
næsta morgun, því að nú
skyldi haldið suður á bóginn,
til Cambridge í ríkinu Mary-
land, þar sem fiskiðnaðar-
vðrksmiðja Coldwater Seafood
Coarporation hefur verið starf-
rækt í tæpt hálft annað ár.
Við höfðum gist um nóttina
í Royal Manhattan hótelinu við
8. tröð (avenue) milli 43. og
44. strætis, mitt í leikhúsa-
hverfinu fræga við Broadway,
skammt frá Times-torgi. Ekki
höfðum við lengi ekið á leið
okkar frá hótelinu út úr borg-
inni þegar kornið var í borg-
arhverfi sem lítt gátu stótað
stf glæsibraig. Fyrstu kynnin af
stórbopginni, fyrir utan ljósa-
dýrðina úr lofti nóttina óður,
voru því ekki aðeins tengd
Broadway-ljómanum, heldur
líka verri hliðinni; andstæð-
urnar sem allstaðar blasa við
þairna vestra létu ekki á sér
standa. Og ekki þurfti lengi að
bíða eftir öðru sérkenni bandia-
rískrar göitumyndar. sérkenni
sem maður vissi fyrirfram að
setti svip sinn á þjóðlífið vest-
an hafs: það var umferðin og
umferðarþunginn.
Klukkan var rúmlega átta að
morgni þegar við ókum í Grey-
hodhd-langferðabílum út úr
bprtgmni, urn göng undir Hud-
sonóna frá Manhattan-eyju yf-
>#■ til' Ndw Jersey ríkis. Og á
móti okkur kom öll morgunum-
ferðin, menn á leið til vinnu
sinn,ar í skrifstofum og verzl-
unum miljónaborgairinnar, þús-
undir, tugþúisundir af bílum í
mangföldum endaltauisum röð-
um. Umferðin gekk hægt fyr-
ir sig að þvi er virtist og sjálf-
saigt baf>a miargir verið á seinni
skipunum þegar á skrifstofuna
eða í verzlunina var komið, því
að það er ekki nóg að komast
inn i borgina heldur tekur sinn
tíma líka að finna bílunum
stæði O; ganga síðan síðasta
spölinn. sem mér er sagt að
geti oft verið ærið drjúgur, á
vinnustaðinn. Gjald er víða
tekið á leiðinni við brýr og
jarðgöng, þetta 25-50 cent eða
22-44 krónur í hvert skipti.
sumstaðnr meira. E.kki virtist
mér. hægagangurinn á umferð-
jhrii ' stáfa fyrst og fremst af
innheimtu vegatollsiins, eins og
stundum vill brenna við á
Keflavíkurveginum, heldur var
bílamergðin svo óskiapletg að
vegakexfið, þótt fuilkomið sé,
hrökk ekki til. Og svo virðast
Ameríkianar yfirleitt ekki geta
ekið í öðrum farartækjum en
þessum fyrirferðaimiiklu hluss-
um, sem hver er að flatairmáli
á við 2-3 litla evrópska bíla.
Að vísu má sjá litla bíla á
DAL VIK
Fastir kaupendur
Þjóðviljans á Dalvík
éru vinsamlegast
beðnir um að hafa
samband við afgreiðslu
blaðsins í Reykjavík,
sími 91-17500.
ÞJÓÐVILJINN
götum og vegum vestra, mikil
ósköp, og þeim fer fjölgandi
með bverju misserinu að sögn;
flesrtir þessara litlu bíla eru
fólksvagnar, Volvoa mátti líka
sjá og fleiri tegundir evrópu-
bíla sem óg kann ekki að
nafngreina. Hinsvegar gengur
bandarískum bílaframleiðend-
um illa að framleiða litla bíla
segja kunnugir, litlu bílarnir
verða of stórir hjá þeim, því
að Kanar virðast ekki geta sett
á markað bíla sem eru í senn
litlir og vandaðir.
Tilbreytingarleysi
Leiðin til Cambridge lá suð-
ur og suðaustur um New Jer-
sey, um nyrzita hluta Delaware
og suður Maryland austan Che-
sapeake-filóa.
Rykmistur og svæla lá yfir
New York þegiar laigt var af
stað, alldimm þoka var með-
an ekið var um aðalbrautimar
út úr borginni, en þegar kom-
ið var út fyrir þéttustu byggð
haíði létt til að skyggni var
eins gott og það mun geta
prðið bezt á stöðum sem þess-
um, þar sem mistrið grúfir
alltaf yfir. En það var fátt að
sgá annað en mannlífið á veg-
unum og i næsta nágirenni >
þeirra, bílana og umferðina
aJla, og það fór ekki framhjá
neinum að a.llskyns þjónusta í
sambandi við bíla og bílanot
er stóratvinnuvegur í guðs eig-
m landi: h/varvetna með vegurti
em bensín- og olíustöðvar og
viðgerðarverkstæði að ógleymd-
um móteiunum, mótor hótel-
um, þar sem bíiunum er lagt
framan við herbergisgluggana.
ísJendingum þótti ekki mikið
kioma til landsla@sins sem sást
út um bílrúðumar, eins og um-
mæli eins frystihúsagoðnns af
Suðuxnesjum bera með sér.
Hann sagði: Það er tílhreyting-
arlítið landsiag þetta. Þá er
nú Grindavíkurhriaunið betra,
þó úfið sé.
f New Jersey skiptast á lág
hæðadrög og mýrlendi, skóg-
lendi og akrar, og það er rétt
að tilbreytingarleysið er áber-
andi. Þessa leið, miUi ánna
Hudson og Delaware, borganna
New Yoric og Washington, fara
langflestír forðamenn sem til
Bandaríkjanna koma, og munu
víst hafa séð jafnlítið af fjöl-
breytileika landsins og sá sem
kernur tíl íslands og sér ekki
annað af landi voru en það
sem mætir auganu út um bíl-
glugig-ann á leiðinni milli Kefla-
víkur og Reykjavíkur. Það
finnst ekki ölluim tilbreytinga-
rík sjón.
Um Delaware-ríki hefur ein-
hversstaðar verið sagt, áð það
sé Liechtenstein Bandaríkj-
anna, því að þar eru skráð
ýims af mestu auðfélögum
landsins, svo sem Du Pont de
Nemous, Coca Cola, Pullman,
Bethlehem Sfceel, Ford o.fl.
Þangað haía auðhrinigamir
leitað vegna skattaívilnana sem
stjórnvöld ríkisins hafa boðið
þeim. Langfæst þessara auð-
fcla.ga stairfrækja þó verk-
smiðjur sínar í Dei-aware, og
þar er fátækt sögð almennari
og meiri en víðast annarsstað-
ar í Bandaríkjunum þrátt íyr-
ir hinn mi,kla skráða auð.
Maryland er ekiki í hópi
stærstu ríkjann-a, litlu stærra
en Delaware en afkom-a manna
sögð betri; þar eru svertíngjar
fjölmennir. Chesapeake-flóinn
skiptir ríkinu í tvo hluta og
nær aðskilur þá, vestan ílóans
á ríkið möirk að Pennsylvaníu
í noirðri og Virginíu í vestri,
skaginn austan flóans skiptist
í hlutföllunum 1 á móti 3
milli Delaware og Maryland.
Fiskiðnaðarveriksmiðja Cold-
water eða Sölumiðstöðvarinnar
er sem íyrr var sagt í smábæn-
um Cambridge vestanvert og'á
umræddum skaga og þangað
er nú komið. íbúar bæjarins
munu ver-a um 13 þúsund tals-
ins, en í næsta nágrenni á
skiagatium er allþéttbýlt og
kjúklingarækt sú atvinnuigrein-
in sem hvað mest er stunduð.
Í.H.J.
(í næstu grein segir nánar
flrá verksmiðjunni og störf-
um þar).
Heimilistrygging
Framhald af 6. síðu.
aukakostnaf nr, sem hún verð-
ur fyrir af þeim sökum.
A tvinnuleysismálin é Alþingi
Hvar tryggingin gildir
Tryggingin gildix á heimili
tryggingartaka, en tekur þó
einnig tíl húsmuna, sem um
stundarsakix eru hérlendis ut-
an heimilis tryggingiartaika.
Trygiging á, slíkum hlutum tak-
markast þó við 15% af trygg-.
ingarfjárhæðinni og hæst kx.
50-.0ft0,00.
. Verðhækkun
Þegar trygging er endiumýj-
uð, hækkar tryggingarfjárhæð
fyrix innbú samkvæmt frflm-
færsluvísitölu Hagstofu íslands.
Hækrkun tryggingarupphæðar-
innar nú er um 25%.
Ábyrgðartrygging
Tryggíngin nær tíl almennr-
ar skaðabótaskyldu, sem fell-
ur á meðlimi fjölskyldunnar
bæðí hér á landi og á íerðalög-
um á Norðurlöndum. Trygging-
arfjárhæðin er allt að þJ-
1.250.000,00 fyrir hverf tjón,
þó ekki meír en kr. G00.000i.00
fyrir slys á einstpikum mianni
og kr. 200.000,0o fyrir hvert
eignatjón.
Örorku- og dánartrygging
húsmóður og barna yngri en
20 ára af völduip siyss eða
mænuveikilömunar
Bætur greiðast, ef slys eða
lömunarveiki veldur dauða eða
varanlegri örorku. Tryggð er
eiginkona tryggingartaka eða
fastráðin ráðskona, ef hann er
ókvæntur, en trygghigartaki
sjálfur, ef hvorki húsmóðir né
róðskona eru á heimilinu. Börn
try-ggingartaka, yngri en 20 ára.
eru einnig tryggð, enda séu
þau ógift og á heimili trygging-
artaka.
Örorkubætur fyrix húsmóður
og börn nema kr. 300.000,00
fyrir hvert þeirra við algera
(100%) varanlega örorku.
Hljóti hinir fcryggðu minni var-
anlega örorku, ákveðast, bæt-
ur hlutfallslega eftir orkumissi.
Við dauða hinna tryggðu af of-
angreindum orsökum greiðast
kr. 20.000,00. Tryggingin veit-
ir ekki rétt til da-gpeninga eða
greiðslu á læknishjálp.
Þrátt fyrir hina víðtæku og
nýju skilmála tryggingarinnar
og aukin tjón og hækkandi
reksturskijstnað hafa iðgjöld
hækkað að meðaltali um tíu
af hundraði.
Nýr upplýsingabæklingur
Samvinnutryggingar hafa út-
búið sórstakan upplýsingabæk-
ling um Heimilistryggingu, sem
er afhentur á aðalskriifs'tofunni
og hjá umboðsmönnum. Einn-
ig er hann sendur í pósti, ef
óskiað er.
Það fer mjög vaxandi, að
fólk breyti inntyústryggingum
sínutm í heimiilistryggingu, en
það er hægt að gera hvenær
sem er. Nú eru í gildi um
13.000 heimilistryggingar Iijá
Samvinnutryggingum.
Fundur sameinaðs þings
Dagskrá soimedniaðs AJþingis
var ekiki mikil í gaar ogafgreiddi
forseti hana á nokikrum minút-
um. En þegar að því loknucrðu
allmiklar umnæður utan dag-
skrár. Fyrst taiaði Jóhann Haí-
slcin nolckur orð uim nauðsyn
þess að sitörf í saimeinuðu þingi
gastu gengið greiðara en í fyrra.
Tóik Ölafur Jóhannesson undir
þaö, ög mæltist tíl að saimeinað
þing fengi ffleiri fundardaga en
eirrn í viku, ef miál ætluðu að
hrúöast þar upp-
Atvinnuleysismálin
Lúðvík Jósepsson, formaður
þingfflökks AlþýðubandalagBdns,
kvaddi sér þá hljóðs tíl að ræða
atvinnuleysdsinióJin,' Minnti liann
á kröfu AJlþýðubandalagsins um
aö Alþingii yrði kvatt sarnan fyrr
vegna átrinnuleysismálajina. Sú
krafá var flutt þeigar ljóst var
orðið að allir helztu J5orustumenn
verkaiý ðsfélaganna voru saim-
móla uim að útilitíð í atvinnu-
niálunum væri uggvaeniegt, og
þeir óttuöust mjög mikið at-
vinnuleysi á komandi vetri eí
ekki yrðu gerðar ráðstáfanir t.l
úrbóta ffljótlaga.
Lúðvíli mirinti á að atvinnu-
leysingjatalan í fyrravetur heiföi
komázt upp í 6000 og að yfir
siumarmánuðina hefóu verið
skráðir atvinnulausdr 800-1000
rr.anns á - miánuði hverjuim, enda
þótt 200-400 iðnaðarmenn hafi
farið til útlanda í atvinniuieit á
saima tíma.
Vanmat — seinagangur
Einskis mættí láta ófreistað tíi
að afsitýra sainis lconar vajida á
vetri komanda. Lúðvík sagði það
skoðun AJjþýðubandalagsmanna,
að rikisstjórnin hafi ekki í við-
brögðum sínum sýnt það að hún
hafi áttað sig tii fulls á vanda-
máli atvinnuieysisins og hve
raikið það væri. Stjómin hafi
verið mjög sein til ráðstaifiana og
gengið hafi harla seint að fá
loforð ríkdsstjómarinnar varöandi
skipasmíðar innanlands. Al-
þýðubandaiagsmenn hafa fflutt
það mál á Alþingi þáng eftir þing.
Loforö riJdsstjómarinnar um fyr-
irgreiðsJu 1 þessu skyni vargef-
ið í fyrravetur, en nú íyrst er
\erið að tilkynna hvernig henni
verði komið fyrir í aðaldráttum.
Þá er eftir að teilcna skip, panta
í þau efni og vinna annam und-
irbúning, svo ekki er líklegt að
þama verði af atvinnuleysisbæt-
ur fyrr en eftir nokikra mánuði-
Alþingi fjalli um málið
Lúðvík deildi á rlkisstjómina
fyrir slík og hliðstæð vettlinga-
tök á máluiuwn og taldd sem
fyrr segir brýna þörf að Al-
þingi all-t fjallaði um þessi mál
ásamt ríikisstjóminnj og taka
þyirfti upp nánara og virkara I þjóðarinnar svo hún baeri allfc
samstarf við v'erkálýðshreyfing- j stffl á liana er lagt.
una> um ráðstafanir gegn at-
vininuleysinu. Jafnframt lagði , Lágt kaup vcldur atvlnnuleysi
Lúðvík ríka áherzlu á aðstjórn- i Eðvarð taldi ástæðumar að
in yrði að taka upp nána sarn- hinu mikJa atvinnuJeysi í Reykja-
vinnu við sveitarstjómir um . vík og nágrenni fyrst og fremst
lausn atvinnumálanna; þærværu iþær, hve undirstöðuatvinnuveg-
eðlilegur og miikilvægur aðili í >> nir hefðu dregizt saman- Tódc
atvinnuimálunum á hverjum stað. ihann dæmi af togairaútgerðinni í
, , Keykjavík og Hafnarfirðd. Hann
Loforð á lausu Iræddi einnig ástand byggingar-
Bjarni Benftdiktsson kvað iðnaðarins og minnti á hversu
stjórnina reiðubúna að hefja
saimistarf við alja fflokka Alþingis
um lausn atvinnuieysismájanna,
íhúðarbyggjngar og aðrar bygg-
ingar hefðu dregizt mdkið sam-
an, og benti á að ekki er likiegt
en stjóminni hefði ekki þótt að þar rættist úr fyrr en kaup
nauðsynlegt að kveðja þingið
saman fyrr vegna þess að mólin
hefðu verið í athugun hjá at-
vinnumáianeifndunum og ríJcis-
stjóminni. TaJdi ráðherrann að
með samstarfinu í atvinnumála-
nefndunum hefði stjómin haít
nægilegt samráð við atvinruurek-
endur og verkalýðshreyfinguna. 1
seinni ræðu tateðd ráðherrann á
þá leið að afcvinnuleysingjatölur
nú væru ósamibærilegar við töl-
ur frá fyrra ári, þvi menn hdrtu
betur um að skrá sig. TaJdi
hann horfur á að með þeim ráð-
sfcöfunum sem þegar hefðu verið
gerðar ættí að vera von til þess
að eikid yrði mikið um atvinnu-
leiysd í vetur. En hann kvaðst
einnig fús að afchuga hvort hægt
væri að korna á virkara sajn-
starfi við verkalýðsfélögin ennú
væri með atvinnumálanefridun-
um.
Spor í rétta átt
Ölafur Jóhanncsson og Lúðvík
Jósepsson töldu það spor í rétta
átt að ráðlherrann hefði lýst sig
reiðubúinn til saimivinnu við ailJa
floklca Alþdingis um ráðsfafanir
gegn aitvinnuleysinu. Bæði Lúð-
vák og Eðvarð Jögðu áherzlu á
að sJcyndiráðstafanir giegn at-
vinnuleysinu sem ógnar á næst-
ur.ni væri ekiki nóg, styrkja
þyrfti undirstöðuatvinnuvegi
og kaupgeta almennings hefur
Iiækkað að mun. Það ætti ein-
rnitt ríkan þátt í atvinnulcysinu.
hvcrsu lágt kaupið, kaupmáttur-
inn, ér orðið. Þá ræddi hann um
mikilvægi iðnaðarins fyrjr at-
vinnu einmitt á þeim tveimur
svæðum sem verst hafa verið
leikin af atvinnuieysi, höfflið-
borgarsvæðinu og Akureyri og
Siglufirði- Viaraði Eðvarð að
lokum við því að vanmeta hœtt-
una á miklu aitvinnuleysi í vet-
ur og hvatti til fraimkvæímda á
virkra aðgerða Alþdngis og rik-
isistjómar til að afsitýra þvj'. Ræða
Eðvarðs verður birt í hedld hér í
blaðinu.
Gamlir málmar
Staðgreiðum 65,00
kr. fyrir eir — og
30,00 kr. fyrir
koparkiló.
Jámsteypan h.f.,
Ánanausti.
Gull
Framhald af 9. síðu.
unnið í stéttinni, taki lögskylt
nám og siíðan sveinspróf. Ræfct
hefur verið um að vernda höf-
umdarétt félagsmanna og einka-
leyfi á gerð smíðisgripa. 1 und-
irbúningi er gullsmíðatal sem
mun ná aftan úr öldum til vorra
daga.
— Hver var fjTsti formaður
félagsins?
— Jónatan Jónsson var fyrsti
formaðurinn og aðrir í þeirri
stjóm voru Árni B. Bjömsson,
ritari, Guðmundur H. Guðna-
son, gjaldkeri og Jón B- Eyjóiffs-
son, varaformaður. Jónatan var
formaður fyrstu 14 árin, þá tók
við Öskar Gíslasrin, sem var for-
maður í 5 ár og aftur seinna
í 4 ár. Núverandi stjóm félags-
ins er þannig skipuð: Formaður
Símon Ragnarsson, ritari Dóra
G- Jónsdóttír og gjaldkeri Sig-
mar Ó- Maríusson.
Fulltrúar stjórn-
málaflokkanna á
allsherjarþinginu
í byrjun þessarar vilcu tóku
fulltrúiar stjómmáJaflokkianna í
sendinefnd íslands á 24. alls-
herjiarþingi Sameinuðu þjóðanna
sæti á þingdnu. eÞir em Jón G.
Sólnes, bankastjóri, Lúðvík Jó-
sepsson. alþingismaður, Tómas
Árnason hæstaréttaxlögmaður og
Unrnar StefámsBon viðskipta-
fræðingur.
Þá tekur dr. Gunnar G.
Schrarn, deildarstjóri í utanríkis-
ráðuneytínu, sætí í sendinefnd-
inni af hálfu ráðuneytisins.
(Frá utamríkisráðuneytinu).
Kurt Zier látinn
Kurt Zier fyrrverandi skóla-
stjóri Handíða- og myndldstar-
skólans lézt í fyrrinótt að heim-
ili sánu í Odenwaldskóla í Þýzka-
landi, en hann var rektor þess
skóla um hríð. Kurt Zier var
62 ára að aldri er bann lézt.
Hann var kennari við Handiíða-
og myndlistarskólann 1933—1949
Arf alrnli'wstinrn hniUie 10/11—.lAíífl
Verkak vennafélagið
Framsókn
hielduir félagsfund laugardagirm 18. október kl. 3,30
s.d. í Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
FUND AREFNI;
1. Félagsmál.
2. Kosning fulltrúa á 4. þing Verkamannasam-
þands íslands.
Önnur mál.
3.
Félagskonur fjölmennið.
Stjómin.
1
11. leikvika — 11. októþer.
Úrsilitaröðin: lxx — 111 — xxx — 2x1.
Frafcn kom einn seðill með 10 réttum: Nr. 5253
(Keflavík) — Vinningsupphæð kr. 161.200,00.
Kærufrestur er til 4. nóvember. Vinningsupphæðir
geta lækkað, ef kærur reynast á rökum reistar.
Vinningar fyrir 11. leikviku verða greiddir út
5. nóvember.
GETRAUNIR,
íþróttamiðstöðin — Reykjavík.
: :
Þökkum auðsýndia samúð við fráfall og jarðarför móð-
ur okkar
MÁLFRÍÐAR JÓNSDÓTTUR, Laugarnesvegi 54.
Rörnin.
T