Þjóðviljinn - 24.12.1969, Side 31

JÓLABLAÐ — 3|
Hún liaiföi fetað upp fllitr-
andi marmaraiþrep, erfiiðislaiust
og án þess að henni sikrikaði
fótur. Það war eingöngu fegurð
hennar og rrueðfædid prúð-
mennsika, sem hóif hana þann-
ig. Hún geáflk tii ssetis í sðLuun
aiuðstéttarinnar, án þess að
greiða gjaídið með sœmd sinni.
Enginn visöl þó, hvaðan hún
var upprunnin. En hvísiað var
um að hún væri af mjög láö-
um stigum^.
Hún vafa útburður í fá-
tækrahverfi^ Parisar, og þar
ódst hún upp við skort ogspiill-
ingu, sem enginn getur skilið,
án þess að reyna. Við, sem höf-
um þskikinguna úr bólkum ag
frásiögnum annarra, verðum að
geta í eyðumar til þess að fá
hugmynd um aiígenga eymd
stórborgar- Og þó gietur verið,
að sú mynd sé aðeins slkuggi
veruleikanjs.
Eiginlega hlaut innan skamms
að draiga að því, að hún yrði
spillingunni að bráð, að spill-
ing'in gleísaði í hana, eins og
tannhjól, siem gengið er of ná-
laegt. Og þannig hefði hún
þyrlazt örskamma ævi í synd
og smón, þar tii hjóiið hefði,
með vélrænni nátovæmni, skáik-
að henni í aÆláma, þar sem af-
siknæimd mannsmynd gat liðið
undir lok í kyrnþey.
Þá gerðist það, sem stöku
sdnnuim á sér stað, að efnað^
ur og hátt settiur maður,,fann“
hana, eáns oig það er bailað.
Hún var þá orðin fjórtáin ára
Og hljóp þrvert yfir stræti, á
Mð sinni að skiuggalegu bak-
hýsi í Rue des quaitreivenís. En
þar hjóipaði hún konu, sem
bjó til gerviblóm á danskjóla.
Það var eldki eingöngu þessi
sjaldigæfa fegurð hennar, siem
hreif ríka manninn, heldur
jafnframt hreyfingar hennar,
iátbragð bálfþroska unglings og
nývöikinuð barátta mdlli með-
fæddrar hógværðar og vaxandi
frekju. Hann átti í fórum sán-
um ævintýraleiga duttlunga
auðmannsins, og því ákvað' hann
að bjarga munaðarleysingjan-
um.
Það var auðveit að fá um-
ráð yfir henni, því að hún átti
engan að. Henni var gefið
nafn, og hún var sett í Maust-
urslkóia. Velgjörðarmaður henn-
af gladdist af þvl, að ósiðir
henniar, sem voru á byrjunar-
sitiigi, hurfu algjörlega. Lund
bennar var blíð, en freimur
dul, framkoman stillilegogfeig-
urð hennar fágiast.
Þagar hún var orðin gjaf-
vaxta, kvæntist hann henni.
Saimbúð þeirra var mjö'g frið-
sæl og góð. Þrátt fyrir mdkinn
aldursmun treysti hann henni
fullkomlega og hún verðskuld-
aði það traust.
í Frakklandi eru hjón að
sumu leytd ekki eins samrýmd
og tíðkast hjó okkur- Þau eru
ekid eins kröfuhörð oig von-
brigðin því minni.
Hún var eklci hamingjusiöim,
en ánægð var bún. Hún var
þakfclát að eðlisfari. Ríkidæm-
ið varð henni ekki leiðigjamt.
Þvert á móti gladdi það hana
sí og æ á bomslegan liátt. En
það grunaði engan, því að
framkoma hennar vax hógvær
og virðuleg. Fóilk hafði að
vísu lúmskan grun um, að
ekiki væri atlt með feildu um
uppruna hennar- En þar eð
eh,ginn vissi neitt, lagðist það
tal náður. Fólk hefur Mka sivo
niörgu að sinna í París.
| Hún hafði gleymt bernsfeu
sinni. Gleyrnt henni á sama
hátt og við gleymum gervi-
blómum, silkiborðum og upp-
lituðum bréfum frá æsicuámn-
um, af því að við hugsum
aldrei um þetta. En allt er
þetta í lokuðu hólfi, sem við
opnuim aldrei. En komd það
fyrir, að viö lítum inn í þetta
leynihólf minninganna, kemur
í ljós, að ekkert vantair. Ekk-
ert pappírsblóm! Ekkert silki-
band! Við njunum þetta í raun
og venu afllt. Minndngamar eru
enn jafn fefesikar, jafn Ijúfiar,
jafn bitrair.
Þannig hafði hún gleymt
fortíð sdnni. Hún var læst inr.i
í leynihólfi. LyMinum hafði
hún fleygt
En stundum kom það fyrir,
að hana 3í-eymdi skelfilega
draiuimia. Þá dreymdá hana
nomina gömlu, sem hún. hafði
dvalið hjá, dreymdi, hvemig
hún reif í öxlina á henni sof-
andi og raki hana út í kuldiann
snemma moirguns í vdnnuna til
kommnar, sem bjó tifl gervi-
btómdn, Þá spratt hún upp í
rúminu og starði út í myrkrið
í dauðans angist. Svo þreifaði
hún um silkiábredðuna o>g
mjúka koddann. Og hún straúk
fingurgómunum um skraut-
skurðina á rúmbríkdnni. Syfj-
uð englabörn drógu þungu
rúmtjöldiin til hliðar, og þá
naut hún þess í ósegjanlegum
feiginleik, hvemdg það er að
vaikna af martröð og komiast
að raun um, að allt var bara
ljótur drauimur. — —
Hún hallaði sér aftur á bak
í diúnmjúkt hægindið og var
á ledð á danslleik hjá rússnesika
sendiráðinu, Því nær sem dró
áfiangastað, þeim mun hægar
var ekið, en að lokum var
vagninn komdnn inn í þröng,
þar sem ekld varð þverfótað.
Stóra torgið framan við hót-
edið var lýst með bllysum og
gasljósum. Þar hafði safnazt
mannifjöldi. Þetta voru ekki
einungis vegfárendur, semstað-
næmzt höfðu siem snöggvast.
Aðallega voru þetta verkiamenn,
atvmnuleysángjar, fátæklega
klæddar konur, og mokkur
grunsamleg kvendi.
Þetta fólk sitóö í þéttum hóp
beggja megin við vagnaröðina-
Háðsigtliósum og ruddalegum at-
hugasemdum rigndi yfir fína
fólikið í vögnunum.
Þarna flugu orð, sem hún
hafði ekki heyrt árum saman.
Ef til vill var hún sú edna af
öllu veizlufölkinu, sem skildi
þetta sorglega orðbragð frá
undirdjúpum Pairísar, og hún
roðnaöi við þó tilhugsun.
Hún fór að athuga andlitin í
kringum sig. Og þá var sem
hún þekkti þau öll. Hún vissi
hvaða hugsanir hrærðust í
þassari höfðaþyrpingu. Minning-
arnar sóttu að henni. En hún
reyndi af aleiflli að verjast
þeiiim. Hún var ekki sjólfri sér
lík i kvöld. Lykillinn að leyni-
hódfdnu var þá ekki týndur.
Hún dró sloúffuna út, nauðug
viljuig, ogminmingamar þyrmdu
yfir hana.
Nú minhtist hún þess, hvern-
ig hún, hálfvaxin teCpa, hafði
gónt giráðuigum augum á sikart-
búnu Iflonurnar, sem óku kl
dansleika eða leiklhúsia, og hve
oft hún hafði grátið beizkum
tárum yfir gerviibtómunuim, sem
hún bjó til af mdkilli vand-
virkni handa öðrum. Hér sá
hún sama gróðuga augnaráðið,
sömu öfundina og hatrið.
Sjá þessa dimmledtu alvar-
legu menn, sem horfðu með
fyrirlitningu og óg;n í sivipnum
á sikrautviagnana! Hún kannað'-
ist við þennan svip. <$>
Oft haifði hún, lítil stúflka,
legið úti í sfcoti, starað stóruim
augum og hlusitað með áftergju
á tal sílíkra manna um nang-
sleátni lífsins, ofríki auðjöfr-
anna og rétt verkamannanna,
sem þeir þurftu ekki annað
en hreyfa hönd til að ná.
Hún vissi að þedr hötuðu
allt: fönguleigju heistana, hátað-
legu ötkuimenmna, gljáandi
vagnana, en alllra mest þó þá,
sem í vögnunum sátu, þessar
óseðjandi blóðsugur og skart-
konur, sem áttu í dýrgripum
meira fé en verkamaður eign-
ast með sitriti ailrar ævi sinn-
ar-
Þegar hún virti fyrir sér
vagnalestina, sem sllaðist hægt
gegnum mannfjöldann, skaut
upp hálfgleymdum atburði frá
skólaárum hennar í klaustriou:
Hún minntist sögunnar um
Faraó, sem elti Israelsmenn
yfir Rauðaihatflið. Og hún hafði
hugsað sér byfligjur hafsdns,
rauðar sem blóð, hlaðast til
beiggja handa. Þá gall vdð rödd
Mósiesar, og hann rétti hönd
sína yfir hafið. Og bylgjur
Rauðahatfsins lukust saman yf-
ir Flaraó og aíllla hans vagna.
Hún vissi, að fylkingin, sem
stóð hér sfn til hvomar handar,
var villtarf oig grimmari en
bylgjur hafsins, og ekkert
skorti, nema rödd Mósesar í.il
þess að setja þetta mannhaf á
hreyfingu, svo að dimmrauðar
bylgjur þess flæddu eyðandáyt-
ir vald og dýrð auðsins.
B
SMÁSAGA
EFTIR
ALEXANDER
KIELLAND:
Hún hafði hjartsilótt oghún
tróö sér skjálfandi út í horn
vaignsins. Það var ekki af
hræðslu. Fóllkið úti mótti ekki
sjá hana. Hún blygðaðist sin
frammi fyrar því.
Gæfa hennar sjálfrar birtist
í nýju ljósd. Þetta var ranglát
gæfa, og hún blygðaðist sín
fyxir hana.
Var hennar rétta sætiíþess-
um mijúka skrautlega vagni,
innan um harðstjóra og blóð-
sugur? Átti hún ekki heima
meðafl miannfjöldans, bama hat-
ursiins?
Háltfgleymdar hugsandr og
tilfinningar risu úr dvala, eins
og rándýr, sem losna úr
hlekkjuim. Einmana og heimil-
istl'aius var hún í velmegun
sinni. Og mieð afkáralegum
söknuðd minntisit hún beirra
slæltfilegu heimkynna, sem hún
var komdn frá.
Hún greip dýra knipplinga-
sjalið sitt og fókík trylllta löng-
un til að rífia það í tætlur. En
þá nam vagninn sitaðar við
anddyri hóteisins,
Þjónn opnaði dymar. Hún
brosti vingjamlega og gskik
hæglát og virðuiLega upp þrep-
in.
Ungur veiði'bróður herramað-
ur raiuk til, bauð henni airim-
inn og varð uppveðraður, þegiar
hann tók eftir glampa í aug-
um hennar. Og enn sælli varð
hann þegar hann fann hönd
hennar titna. Hreykinn og von-
glaður leiddi hann hana, sam-
kvæmt æfðri kurteisi, upp gljá-
andi marmaraþrepin.
„Segið mér, fagra frú,
var sú diís, sem gaf yður þá
vöggugjöf, að þér sjálf og allt,
sem þér snertið, er óvið'jafnan-
legt; þó það sé ekki nema blóm
í hári yðar, þá er eins og það
sé vætt lifandi morgundögg. Og
þegar þér dansið, er eins og
góltfið þjóni yður einni og
gangi í bylgjuim undir fótum
yðar“-
Greifinn undraðist sjólfiur
orðkynngi sína og mælsku. því
að hann átti annars ekki hægt
mieð að koma fýrir sdg oröi.
Hann vænti þess lílca, að frú-
in faigra létd í Ijlós velþóknun
sína.
En hann varð fyrir von-
brigðum. Hún hallað'i sér fram
yfir handriðið, þar sem þau
stóðu á svölunuim og nutu
kvölldsvalans eftir dansinn. Hún
hO'X-fð'i niður á mannfjöldann
og vaigna, sem enn voru að
nálgast, og virtist ekki taka
eftir orðsnilld greifans. Aftur
á móti heyrði hann hana tauita
fyrir munni sér eití dularfullt
orð: „Faraó“.
H'ann ætlaöi einmitt að fara
að tjá henni vonbrigði sín, þeg-
ar hún snerist á hæli, og hélt
áleiðds inn í saiinn- En skyndi-
Eega sneri hún sér að hon-
um, leit á hann S'tórum töfr-
andi augum, sem hann kann-
aðis-t eMd við, og sagði:
„Ég er hrædd um, að engin
góð diís hafi staðið við vöggu
mína, enda hefiur vaggian vist
engin verið til handa mér,
herra greifi. En það, sem þér
sögðuð um blómin mín og
dansinn, var merkileg upp-
göévun og sönn. Ég skal segja
yður leyndardómdnn um morg-
umdögg blómanna: Þetta eru
tár, sem feEdl hafia verið af öf-
und, vonleysi og harmi. Og
þeigar þér funduð gólfið ganga
í þylgjum undir fóitum okkar,
er það vegna þess, að það
skelfiur af hatri margra milj-
óna“.
Hún taflaðd af þeirri hæv-
ei-sku og ró, sem henni var
eðlileg, kvaddi hann vingjam-
lega og héflt áfnam inn í sal-
inn.
Greifinn stóð kyrr og vissi
ekfci sátt rjúkandi ráð. Haen
leit út yfir mannfjöildann. Þetta
var ekki annað en það, sem
hann hafdi oft séð- Og oft hatfði
hann látið fjúka fyndni um
þetta manghötfðaða sikrímsli. En
í fyrsita sdnn þótti honwniþetta
slflrímsli merlltileiga óhugnanleg
umigjörð um veizlugieðti.
Framandi og óiviðeigandi
hugsanir hringsnesrust í heilla
greifans, þar sem þær líka
höfðu ágætt svigrúm. Hann
vissi hvorfci upp né niður og
náði sér ekiki fýrr en eftir
næsta dams.
Einfalt snjallræði
AlILr kann-ast við að hljóð-
magnarinn getur aukið styrk
ailna hijóða ótrúlega. Þetita
kemur oft að notum, þegar
gerðar em kvikmyndir. Þegar
myndin „Eskimóar“ var í smíð-
um fyrir nokkrum áratugum,
var reymt að framieiða hljóð,
sem líktist árekstfiri isjaka.
Fyrst var mikil ísskiriða látin
hnapa úr talsverðri hæð ndður
á grjót. Af þessu urðu miklir
dynkir, en ekM svipaðir því
hljóði, sem þeir áttu að líkjast.
Þá var teMð til bnagðs, að láta
f ailhamar dynja með miklu afli
á fullan sykurkiassa. Oig ekki
vantaði, að brothljóðið var
hvellt og sarg miMð. En það
líkitist ekki núnimgi ísjaka.
Loks fann einhver upp ótrú-
lega einfalt ráð: Það viar að
nudda xúðugler með salti. Þeg-
ar þetta ískunhljóð vair maign-
að mörghundruð sdnnum, varð
það nákvæmlega eins og þegar
bongarísjiak'ar rekast á.
Mikill pappír
í Svíþjóð og Finnlandi var
fyrir stríð framleidd um ein
miljón smálesta af pappír á
ári.
Pappírsnotkun er víða mikii.
Til dæmis eyða dagblöð Bianda-
ríkjanna þxiemur miljónum
smálesrta ai pappír á ári. Ein-
hver hefur nefnt dagblöðin
skógareld. Svo mjög eyða þau
trjáviði.
íslenzkt vifcublað hrósiaði sér
af því fyrir nókfcrum áxurn, að
pappírsmiagn „upplagsins“ værd,
að rúmmetraitöiLu, álífca og
Dómkirkian í Reykjaivík. Ekki
fylgdá það sögunni, hvort á«
hrif þess væru jöfn eða meiri.
hver'®'
Óskum öllum viðskipíamönnum vor-
um gleðilegra jóla og góðs og farsæls
árs og þökkum viðskiptin á liðna
árinu.
KAUPFÉLAGIÐ FRAM
Neskaupstað.