Þjóðviljinn - 26.03.1970, Blaðsíða 2

2 SlÐA — ÞJÓÐVILJINN — Fimmtudagur 26. rrxarz 1970.
Athugasemd frá fjármálaráðherra
Sá srjaHdigæö atburdur getrðist
nú yfir helginai, að Morgum-
blaðið og Þjóðvilj inn urðusam-
mála. Var svo miikið í húfi, að
ritstjórar blaðanna sjálfir gengu
fraim fyrir skjö'.du. Var orsök
þessa samilyndis sjónvarpsvið-
tal við mig, um hvaða aðstoð
ríkið veitti dagblöðunum. Leiggja
báðir ritstjóramir mikið kapp
á að afsanna það, að ríkið
veiti dagblöðunum nokkum
sityrk í einu né neinu fbrmi,
og kemst Þjóðviljaritstjórinn í
sinn versta ham ag hreytir í
mig ýirnsum persónulegum. s.ví-
virðingum um misnotkun rík-
isfjár.
Ég varð satt að siegja forviða,
þegar ég las bessi skrif, bví að
ég talldi mig eikki hafa sagt
annað en staðreyndir í nefndu
viðtaili og lét þar beinlínis koma
fram, að bótt ég teldi vera um
styrk ti’. dagblaðanna að ræða,
þá myndu forráðamenn beirra
vera á annarri skoðun og telja
bað greiðsHu fyrir veitta bjón-
ustu. Þessi viðkvsemni rit-
stjóranna bendir bví óneitan-
lega í bá átt, að beim byki
af einihverjum ástæðum miklu
varða, að almenningur fái ekki
bá hugmynd, að blöðunum sé
að einhverju leyti haldið uppi
af ajimannafé.
Staðreynd bessa máls er sú,
sem engin ritstjóraskrif megna
að afsanna, að á árinu 1967
var talið svo illa komið bag
sumra dagblaðanna, að lögðvar
á bað bung áherzlai, að bau
yrðu með einihverjum hætti að
fá aðstoð, ef bau ættu að geta
haldið áfram að koma út. Var
bá ákveðið mieð samkomudagi
forustumanna allra bingf!lokka
— og ber ég mína ábyrgð á að
hafa samibykkt bá ákvörðun —
að ríkissjóður skyldi kaupa 300
eintök af hverju dagblaði, til
viðbótar beim edntöikum, sem
ýmsar ríkisstofnanir höfðu áð-
ur keyph að sjónvarp og Mjóð-
varp skyldu hvort um sig
greiða 500 króour á dag fyrir
daigskrárbirtingu og tekin
skyldi upp sérstök greiðslafyr-
ir allar fréttatilkynningar ráðu-
neyta í dagblöðuim, sem enn
hefir bó ekki komið til fram-
kvæmda, a.uk.; afsfláttar á bjón-
ustu póstsins við blöðin. Á síð-
aistliðnu ári námu bessi aulknu
dagblaðakaiup 2,6 milj. kr. og
gmðslur útvarpsins nárnu 1,7
milj,- kr,- Ekki bótti betta bó
nógu langt gengið og varð við
afgreiðslu síðustu fjárlaga sam-
komulag milli allra flokfea —
mieð misimunandi mikifli hrifn-'
ingu bó — um að saimlþykkja
tillögur, sem ritsitjórar daig-
blaða úr þremur flókkum og
þingm. úr þeim fjórða fluttwr,
um að hækka blaðakaupafjár-
veitinguna í 6 milj. kr. 'ög
yrðu þá blaðakaupin um 650
eintök. Muh bá svo komið, að
rfkið kaupir samtals um sjötta-
hluta beirra eintatoa, sem sélj-
ast af Þjóðviljarium. Hverjum
dettur í hug í alvöru að hailda
því fram, að hér sé aðedns um
sanngjaima greiðslu rtíkisins
fyrír eðlileg blaðakaup að
ræða?
Auðvitað eiga ríkisstofnanir
engan rétt til að fá dagblöð
ókeypis. Það er á valdi út-
gefenda dagblaðanna að meta
hverju sinni, en mér er nærað
halda, að sum dagblöðdn að
mdnnsta kosti hafi gert betta
af eigin hvötum í útbreiðslu-
Skyni fyrir kenmingar sínar. Af
skrifum Morgunblaðsins miætti
ætla, að bað hafi nánast verið
af , mannúðar ásitæðium vegna
sjúklinga á sjúkrahúsum að
ósfeir dagblaðanna um 300 edn-
talka kaupin voru fram bomar.
Þetta hljómiar fadega', en raun-
ar vair bað ráðuneytið, sem á-
kvað dreifinigu blaðanna, bví
að eitthvað varð að gera við
bessi 300 eintök og nóg er les-
ið af daigblöðum á opinlberum
skrifstofu.m, svo að ekki vair á
það bætandi. Er það sannar-
lega ekki síður ,,einfeennilegit“
en ummaali mín, að jafnvirðu-
legt blað og Morgunblaðiðskuli
reyna að sikjóta sér á bak við
sjúklinga í sjúkrahúsum til að
verja 300 eintafea kaupin.
Hvort gredðsfa fyrir birtingu
daigslkrár útvarpsins skuli teP.j-
asit sanngjöm eða ekki, felldi
ég engain dóm um, heldur að-
eins sfeýrði frá henni semstað-
reynd. Morgunblaðið segir, að
mieð samia rétti hefði mátt
ætlast tdl bess, að útvarpið
flytti endurgjaldslaust efni
dagblaðanna. Nú vMl einmitt
--------------------------------

Eðli-
leg viðurkenning
Fyrir nokkm vöktu Þjóðvilj-
inn og Morgunblaðið athygli á
bví sama dagimn, að Magnús
Jónsson fjármálaráðherra
hefði fairið með rangt mál í
sjónvarpsviðtali, þegar hann
talaði um að íslenzku dagblöð-
in fengju „styrk“ úr ríkissjóði.
Ráðherrann hefur nú svarað
þessari gagnrýni, og er at-
bugasemd hans birt á öðmm
stað í blaðinu, en raunar stað-
festir hann þar efnisatriðin í
frásögn blaðanna. Nýjungam-
ar i samskiptum ríkiisins við
dagblöðin em í því fólgnar, að
ríkissjóður greiðir nú fyrir
eintök sem áður vom sníkt að
vemlegu leyti. I annan stað
hefur ríkissjóður viðurkennt
að dagblöðin eigi rétt á
greiðslu fyrir að birta tilkynn-
ingar frá ríki og ríkisstofnun-
um, en sú viðurkenning er
raunar ekki komin til fram-
kvæmda í verki nema að mjög
takmörkuðu leyti. 1 þriðja lagi
njóta dagblöðin góðra kjara í
viðskiptum við póst og síma,
eins og tíökast viða um lönd,
en þau kjör vega á engan hátt
upp þær þungu búsifjar sem
dagblöðin verða fyrir vegna
auglýsingasöfnunar einokun-
arfyrirtækja á vegum ríkisins,
hljóðvarps, sjónvarps og Lög-
birtingablaðs. Af hálfu dag-
blaðanna er réttilega litið svo
á, að í þessari nýju skipan sé
einvörðungu fólgin eðlileg
viðurkenning á því að dag-
blöðin eigi rétt á greiðslu fyr-
ir þá þjónustu sem þau láta
í té og að taka beri tillit til
þess að sjálft ríkisvaldið
þrengir kosti dagblaðanna með
einokunarstarfsemi Þannig
vora kenningar ráðherrans í
sjónvarpinu fjarri öllum sanni,
og ekki bætir hann málstað
sinn þegar hann eykur nú við
‘ffáleitum finrum, um
upplag Þjóðviljans sem er
meira en tvöfalt hærra en ráð-
herrann vill vera láta.
Rit-
skoðunars j ónarmið
Hina sérstöku aðstöðu dag-
blaðanna skilja allir þeir sem
annt er um frjálsa skoðana-
myndun á Islandi. Hins vegar
em viðhorf Magnúsar Jónsson-
ar fjármálaráðherra önnur.
Hann kveðst líta svo á að í
stað hinna nýju viðskipta við
dagblöðin hefði verið rétt að
greiða stjómmálaflokkunum
tilteknar fjárfúlgur, og gætu
þeir síðan varið þeim upphæð-
um til styrktar dagblöðum
sínum ef þeim byði svo við að
horfa. í þessu viðhorfi ráð-
herrans er fólgin sú skoðun
að stjómmálaflokfcar eigi að
hafa einfearétt á dagblaðaút-
gáfu á íslandi. Vissulega er
það rétt að öll dagblöð hér-
lendis em tengd stjórnmála-
flokkum, en þó er aðeins eitt
þeirra beinlínis gefið út af
fliokki. Þróunin hefur orðið sú
á síðustu ámm að dagblöðin
hafa orðið æ sjálfstæðari aðil-
ar og óháðari en fyrr í mati
sínu á mönnum og málefnum.
Flestir munu fagna þessari
þróun og telja æskilegt að hún
nái mun lengra. En til þess
þarf að tryggja sem bezt efna-
hagslegt sjálfstæði dagblað-
anna. Fjármálaráðherrann að-
hyllist hins vegar það gamla
ritskoðunarsjónarmið, að æski-
legt sé að blöðin séu sem háð-
ust flokkunum og eigi líf sitt
undir fjárframlögum þeirra.
Pólit-
ískur styrkur
Magnús Jónsson fjármála-
ráðherra víkur að vanda vifcu-
blaðanna og telur hann hlið-
stæðan verkefnum dagblað-
anna. Sá samanburður er
auðvitað fjarri sanni; vanda-
mál vikuiblaðanna em allt
önnur og raunar margfalt
minni. Hins vegar skal það sízt
harmað ef fjármálaráðherra
vill leggja vibublaðaútgáfu
eitthvert lið. Ef til slítorar f jár-
hagsaðstoðar kemur verður
foreendan hins vegar að vera
sú að öll vikublöð á íslandi
hafi jafnan rétt á sama hátt og
dagblöðin öll hafa verið talin
jaifinréttháir aðilar. Magnús
. Jónsson fjármálaráðherra
hefur hins vegar valið eitt
einasta vitoublað úr — Nýtt
land frjálsa þjóð, greitt því
fé úr ríkissjóði um lanigt sfeeið
en neitað öllum öðrum viku-
blöðum um hliðstæða fyrir-
greiðslu. Hér er um að ræða
herfilega mismunun sem ekki
getur stafað af öðm en því
einu að ráðheirrann telur út-
gáfu þassa blaðs gagnlega fyr-
ir Sjálfstæðisflokkinn. Er þessi
meðferð ráðherrans á al-
mannafé þeim mun hmeyksl-
anlegri sem hún verður ekki
réttlætt með neinum stafkrók
í fjórlögum síðustu ára; hér
er um algerlega heimildar-
lausar greiðslur að ræða.
MÍS-
munun
A það hefur verið bent hér
f blaðinu að því miður sé þetta
ekfci neitt einsdæmi í athölfin-
um fjánmálaráðherra; Magn-
ús Jónsson hafi á síðustu ár-
um mismuiniað fyrfrtækjum
stórlega, veitt sumum félögum
situðning sem öðmm hefur
verið neitað um. Sjálfur víkur
hann í svari sínu að ölgerðinni
Sana á Abureyri t>g viður-
kennir að það fyrirtæki hafi
þegar á fyrsta starfsári stung-
ið undan veruiegum fjárhæð-
um af framleiðsluigjaldi serr
renna átti í ríkissjóð og séu
þassar stórskuldir ógreiddar
enn. Hefur ráðherrann beit*
sömu mildi í viðskiptam við
önnur íslenzk iðnfyrirtæki sem
ekki haifa getað greitt ríkis-
sjóði tilskilin og lögbundin
gjöld? Eða fer ráðherrann e'
til vill eftir því hvar fyrir-
tækin em, hverjir eiga þau r><*
hver er stjómmálaafstaða
þeirra? — Austri.
svo tii, að þetta gerir útvarpið
daiglega á sinn eigin kositnað
með lestri ritstjómairgreina, seim
ætla má að jafnan fflytji heizta
boðskap blaðanna. M. a. mun
útvarpið hafa fflutt hlustendum
sínum umrædda ritstjómar-
grein, þar sem ég var víttur.
Um póstburðargj öld in er það
sama að segja. Ég sagði það,
satt er, að þau væm langt und-
ir kostnaðarverði, en fordæimdi
á emgan hátt þá aðstoð. Hér er
þó engu að síður um rífcisiað-
stoð að ræða, þótt svipuð aið-
stoð sé veitt í ýrnsurn öðmrni
lömdum.
Það er ég en eikki ritstjórar
Morgunbiaðsims og Þjóðviljans,
sem stend í þeiirri aldraiun að
útskýra fyrir útgefendum ann-
arra blaða en dagbiaðanna
hvers vegraa sjáifsaigt sé og eðli-
legt að stynkja da.gblaðaútgáfu
úr ríkissjóði én ekki veita t.d.
vikublöðuim sambærilega að-
stoð. Eitt vikublað, aðalmálgagn
flokks frjálslyndra og vinstri
mianna, sem hefir ekkert dag-
biað sem málgagn, hefir þó ver-
ið látið njóta þairra fríðinda að
ríkissjóður kaupi 300 eintök af
því, einmiitt með þeim rök-
staðnimgi, að þessd aðstoð við
daigblöðin sé dbeinlínis aðstoð
við þinigflokkana til þess að
þeir geti komdð skoðumum sín-
uim á framfæri. Sú tarðulega
kenning ritstjóra Þjóðviljans,
að það sé aðeims greiðsla fyrir
eðlilega þjónustu að kaupa 300
eintök af Þjóðviljanum en
„stjrnkur“ við íhaldsfyrirtæfci að
bauipa 300 eintöfc af viikuiblaði
þessu, rrnun vafalaust fleirum
en mér reynast torsikilin rök-
semdiafærsla.
Dylgjuir Þjóðviljans um m,is-
notkun miína á ríkisfé koima
þessu máli ekfeert við og eru
maumast sivara verðar, enda
margendurtefcin tugga. Eingin
aðstoð hefir verið veitt Slipp
stöðinmi á Abureyri nemn í
samræmi við sérstakt samiþyfcki
Alþimgis, sem óg minnist eikki
að neinn ágreiningur væri um.
Engin rfkisiaðstoð helfir verið
veitt ölgerðinni Sana, en þar
var um að ræða vemleg van-
skil á fraimleiðsluigjailidi frá
fyrsta starfsári fyrirtækisins.
Strax oig róðuneytinu var kunn-
ugt nm þau vanskil var mælt
fyrir um stöðvun fyrirtækisins,
ef um frekari vanskil yrði að
ræða. Var þá fyrirtsakið end-
urskip'Ullagt með stórauknu
hlutafé. Rifkissjóður hefir efck-
ert fé lagt til þeirrar endur-
sfcipulagmngar, en alf hálfu
ráðuneytisins er vamdlega fylgzt
mieð reikstri ölgerðarinnar til
þess að tryggja sem skjóltiasta
greiðslu fnamleiðsliugijaldsskuld-
arinnar.
Morgunblaðið sipyr, hvort
fjárflögin „segi ósatt“ í sam-
bandi við 6 millj. kr. útgjalda-
lið „til greiðslu á dagblöðum“
Ég hetfi áður í þessari athuga-
semid minni sfcýrt frá því,
hvemig sú fjárlagaheimild er
til komiin. Þessari fjórhæð mun
að sjálfsögðu verða í ár til
staðnings daigblöðunum í ein-
hverju formi, en það mun efcki
verða óskað eftir fleiri eintök-
um.
I ýmsum löndum er stjóm-
miáflafilokkum vedtt ríkisiaðstoð
til þess að gera þé óháðari í
stairfsemi sinni. Má færa ým-
is rök fyrir því, að sú aðstoð
sé ekiki óeðlileg, en blaðastyrk-
ur miun óvfða eða hvergi tiíðk-
aður, enda mjög hæpið að
halda uppi með ríkisfraimlögum
blöðum, sem almenningur vill
ekiki lesa. Það er hliðstætt hug-
myndinni um það að skylda
bókasöfn tU að kaupa nokkur
hundmð eántök hverrar útgef-
innar bókar, hvort sem líkflegt
er að fólk vilji lesa þær eða
ekki. Mig undrar ekki, þótt út-
gefendiur vikublaða og jafiwel
tímarita séu ekki hrifnir af
þeirri sérstöku daigblaðaaðstoð,
sem ríkið veitir, og ég endur-
tek það, sem ég sagði í sjón-
varpsviðtalinu, að ég tel núver-
andi tilbögun ekki viðunandi og
Fnamhald á 13. síðu.
Hvar sem er á ferð og flugi
finnst mér að við þorsta dugi
,,Egils-pilsner“ allra bezt.
Og í mínum heimahúsum
hef ég pilsnerinn á krúsum
þegar ég fæ góðan gest.
Húsbyggjendur. Húsameistarar. Athugið!
„ATERM0"
— tvöfalt einangrunargler úr hinu heims-
þekkta vestur-þýzka gleri. — Framleiðslu-
ábyrgð. — Leitið tilboða.
ATERMA Sími 16619 kl.
10-12 daglega.

Vy--'; i; ■ aSh?] ‘* ^ i
J | | '"T»
. : r-
l
Hótel KEA Akureyri
SÍMI (96) 11800.
Hótel KEA legigur áherzlu á góða þjónustu, hefur
nýtízkuleg herbergi, með baði eða sturtu, síma og
útvarpi.
Hótel KEA býður yður bjartia og vistlega veitinga-
sali, vínstúku, fundarherbergi og setustofu.
Hótel KEA býður yður sér bílastæði.
Hótel KEA er fullkomnásta hótel Norðurlands.
ÁVALLT VELKOMIN.
Heitur matur, smurt brauð. kaffi og kökur. öl og
gosdrykkir. — Opið alla daga frá kl. 8—23.«
Hafnarstræti 89, Akureyri.
I