Þjóðviljinn - 20.08.1972, Blaðsíða 9

8.S1ÐA—ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 20. ágúst 1972
J.
• •■■■■••■•■•■•
■ ■■■■■••«••■■•
• • * * * «■•■•■« w r-
Likan af þremur háhýsum öryrkjabandalagsins
— tengibygging fremst.
tima, t.d. fólk sem er hér i
Reykjavik til lækninga. Nú, svo
þegar öll þrjú húsin eru fullbyggö
verður reist tengibygging milli
þeirra allra. bar mun verða höfð
ýmis konar þjónusta, t.d. lækna-
stofur og verzlanir. Aðildar-
félögin hafa sinar skrifstofur þar
og ætlunin er að hafa þar einnig
vinnustofur handa öryrkjum.
Býr hér fóik frá öllum sjö
félögunum?
— Já, öll félögin hafa jafnan
rétt.
Hvernig er bandalagið rekið og
hvernig er það fjármagnaö, t.d.
þessar framkvæmdir?
— Þetta er sjálfseignarstofnun
og bandalagið kaus ákveðna hús-
stjórn. öll húsin eru byggð fyrir
lán frá Húsnæðismálastjórn,
Erfðafjársjóði og Reykjavikur-
borg og svo hafa öryrkjar lánað
sparifé. Þetta sparifé gerði okkur
kleift að hefja framkvæmdir, þvi
að allar hinar stofnanirnar krefj-
ast veðs, en öryrkjarnir létu sér
nægja loforð um húsnæði. Þannig
varð líka veðið til fyrir stofnan-
irnar. Einnig höfum við fengiö fé-
gjafir— allt uppi fimm miljónir i
einu.
Fáið þið engan rikisstyrk eða
styrk frá borginni?
— Nei, en við höfum notið vel-
vilja allra aðila.
Hvað er húsaleigan há hér?
— 1 þessu húsi hefur hún verið
3,500 kr. fyrir eitt herbergi i
langan tima, og féð fer m.a. i af-
borganir lána og vexti. 1 her-
bergjunum er eldhúskrókur, og
svo fylgir baðherbergi, geymslu-
pláss og t.d. þrif á ibúðum sé þess
óskað: simi og sjónvarp. Hiti og
ljós er greitt sér. Þvi er þó ekki að
leyna,að þetta nægir ekki.
Hvað er til úrbóta?
— Um leið og tekjur öryrkja
hækka, þ.e. örorkubætur, þá
horfir málið öðruvisi við, en dugi
það ekki verður að hækka þær enn
meir — en gjafir hafa hjálpað
okkur mikið til þessa.
Hverjir sjá um rekstur hússins
— daglega?
— Það gerir hússtjórn, en I
henni eru fjórir fulltrúar banda-
lagsins og einn frá félagsmála-
ráðuneytinu. Aðaldriffjöðurin I
þessu og formaður frá upphafi
hefur verið Oddur Ölafsson lækn-
ir — ef einhver einn á að hljóta
mestan heiður af þessum fram-
kvæmdum, þá er það hann. Nú,
þriðja húsið er i byggingu.og eins
og þið sjáið höfum við alltaf byggt
með mikilli bjartsýni.
Getið þið annað eftirspurn eftir
húsnæði?
— Nei, hvergi nærri. Til dæmis
voru hátt á þriðja hundrað um
sóknir að ibúðunum i nýja húsinu,
en þær eru 84 talsins. Það hefur
heldur ekki linnt hringingum, og
viö veröum að athuga, að margt
Úr OD®Fg0[fEl[röfl
Við sitjum i hægindastóium i
skrifstofu öryrkjabandalags
ísiands i háhýsi bandalagsins að
Hátúni 10. Flestir kannast við há-
hýsin tvö, ncðan Suðurlands-
brautar á móts við Sjónvarps-
húsiö, en færri kannast við þá
starfsemi sem öryrkjabanda-
lagið annast.
Við spyrjum þau Sigriði Ingi-
marsdóttur, formann banda-
lagsins, og Guðmund Löve, fram-
kvæmdástjóra, um starfsemi
þess og byggingarframkvæmdir.
Hvenær var öryrkjabandalag
islands stofnað og hverjir standa
að þvi?
— Bandalagið var stofnaö árið
1961 og það eru sjö félagasamtök,
sem eiga aðild að þvl. Um er að
ræða SÍB*S, Styrktarfélag
lamaðra og fatlaðra, Sjálfsbjörg,
landssamband fatlaðra, Blindra-
félag íslands, Blindravinafélagið,
Styrktarfélag vangefinna og Qeð-
verndarfélagið.
Hvenær var hafizt handa með
húsbyggingar?
— Húsnæðisvandamál öryrkja
voru mikil þegar bandalagið var
stofnað,og fljótlega var ákveöiö
aö bandalagið kæmi upp húsnæði
handa öryrkjum. Undirbúningur
hófst árið 1964.
Þeir bræður Helgi og Vilhjálm-
ur Hjálmarssynir teiknuðu húsin
og áriö 1966 var fyrsta skóflu-
stungan tekin. Húsin eiga að vera
þrjú talsins.
Hvenær veröur nýbyggingin
hér við hliöina á okkur tekin i
notkun?
— Það verður liklega i október.
Segið okkur eitthvað frá þessu
húsi hér, sem viö erum nú i.
i — Fyrstu ibúarnir fluttu inn
árið 1969 og hér eru 70 ibúðir, bæði
einstaklingsibúðir og hjónaibúðir.
Hins vegar eru aðeins þrjú börn i
húsinu, þannig að um stórar fjöl-
skyldur er ekki að ræða. Það eru
14 ibúðir, 52 ferm. að stærð, i
húsinu og hinar minni, en i nýja
húsinu eru 84 íbúðir alls.
Er ekki ýmis konar samcigin-
leg aðstaða handa ibúum i
húsinu?
Guðmundur Löve.
— Jú, á öllum hæðum eru setu
stofur með sjónvarpi. og svo er
verið að innrétta matsal á efstu
hæð hússins. A neðstu hæðinni er
verið að innrétta gistideild, en
þar getur fólk búið i skemmri
HÁTLJN 10
Sunnudagur 20. ágúst 1972 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 9.
Sigriður Ingimarsdóttir.
öryrkja býr i húsnæði, sem ekki
hentar þeim á nokkurn hátt.
Eruð þið með atvinnumiðlun
hér, svona meðfram?
— Já, það er rétt. Þannig hefur
verið allt frá þvi að öryrkja-
bandalagið var stofnað, og hefur
skrifstofan annazt þetta frá upp-
hafi.
Hvernig gengur að útvega
öryrkjum atvinnu?
— Það hefur gengið vel. Menn
taka fyrirspurnum vel, en hins
vegar er stundum erfitt að finna
vinnu, sem hentar, i samræmi við
getu. En þetta fólk vinnur jafn vel
og aðrir. Sumir þurfa sér-
verndaöar vinnustofur,og það eru
einmitt slikar vinnustofur, sem i
ráði er að hafa i tengi-
byggingunni.
Það má svo sem segja, að hér á
skrifstofunni fari fram allsherjar
fyrirgreiðsla og sálusorgun. Við
höfum engan félagsráðgjafa — en
Guðmundur gegnir þvi starfi eins
og öðru.
En þurfið þið ekki á félagsráð-
gjafa að halda?
— Jú, jafnvel tveimur — en nú
er verið að stofna slikan skóla og
þá er von til þess, að úr rætist.
Svo þarf hvert aðildarfélag á
öðrum tveimur að halda. Við
hyggjum gott til þessa nýja skóla.
Fram til þessa hefur félagsráð-
gjöf aö mestu verið unnin i sjálf-
avinnu, en það væri auövitað
;t að gera miklu meira og
ia betur, ef sérfróðir menn
u til.
itt aðalverkefni okkar er ein-
t aö sjá öryrkjum fyrir vinnu
auknu félagslegu samneyti.
ð samtalinu loknu eru okkur
d húsakynni. Við fylgjum
þeim Sigriði, Guðmundi og
Jóhannesi húsverði um ganga og
stiga, og þau sýna nokkrar ibúðir
og fleira.
Jóhannes býður okkur inn til sin
og við heilsum uppá konu hans
Guðrúnu. Þau hafa tveggja her-
bergja ibúð með eldhúsi til um-
ráða. Aðspurð kváðust þau vera
mjög ánægð og rómuðu allar að-
stæður, enda elskulegt fólk á öll-
um hæðum.
Næst litum við á setustofu á
hæðinni og sagði Guðmundur að
fólk notaði sér mikið þessa að-
stöðu til þess að hittast og spjalla
saman, gjarnan yfir sjónvarpi
og dagblöðum.
Einnig litum við á einstaklings-
ibúð, mjög vel búna eldhúsgögn-
um og hreinlætistækjum, og loks
á matsalinn tilvonandi á efstu
hæð. Þar verður einnig aðstaða til
samkomuhalds, jafnvel dans-
leikja.
Af sólsvölunum, efst, litum við
yfir framkvæmdasvæðið og nýja
húsgrunninn og sagði Guðmund;
ur, að erlendir gestir hefðu rómað
mjög tiltektirnar og sagt að hér
væri betur búið aö öryrkjum en
viða annars staðar i þeirra eigin
löndum.
Við tókum undir þetta i hugan-
um og fengum dálitla sönnun
fyrir þvi, hvað hægt er að gera
með sameiginlegu átaki og
félagsvilja.
Aö lokum kvöddum við við-
ræðendur vora með þá ósk i huga
að ríkisvaldið sjái eftir svo sem
eins og andvirði tveggja ráð-
herrabila til öryrkjabanda-
lagsins.
Ari og Ásgeir.
„Enn fá menn að
sannreyna mátt
sameinaðs átaks”
Guðrún Ilallgrimsdótlir.
Formaður stjórnar
Sölustofnunar lagmetis-
iðnaðarins er Guðrún
Hallgrimsdóttir mat-
vælafræðingur.
Guðrún lærði i A-
Þýzkalandi, lauk prófi
þaðan 1968, og kom þá
heim og leitaði fyrir sér
um vinnu við fiskiðnað-
inn. Svo undarlegt sem
það kann að virðast með
fiskveiðiþjóð okkar,
fékk Guðrún ekki vinnu
sem matvælafræðingur
i fiskiðnaðinum.
Guðrún hélt þvi utan
aftur og i framhalds-
nám, en að ári liðnu hóf
hún störf hjá Búvöru-
deild SÍS.
,,Ég er ekki viss um að almennt
sé vitað hvað matvælafræðingur i
raun og veru er, og i hverju
menntun matvælafræðings er
fólgin. Hvað er matvælafræðing-
ur?
„Matvælafræði fjallar um mat-
væli, þá þætti sem valda
skemmdum á þeim og aðferðir til
að koma i veg fyrir þær. Min
menntun er á sviði eggjahvitu-
rikrar fæðu, kjöts og fisks.”
„Hvað starfarðu hjá Búvöru-
deild SÍS?”
„Aðallega við uppbyggingu ný-
stofnaðrar kjötvinnslustöövar
SIS. Einnig er mikil vinna við
uppbyggingu sláturhúsa i nánu
sambandi við teiknistofu Sam-
bandsins.”
„Er formannsstaða i stjórn
Sölustofnunar lagmetisiðnaðar-
ins fullt starf?”
„Nei, það er umframstarf, ööru
nafni bitlingur. Stofnunin hefur
ráðið framkvæmdastjóra til
bráðabirgða;dr. örn Erlendsson,
sem sér um daglegan rekstur.”
„Hvert er þá starf formanns i
slikri stjórn?”
„Formaður þarf að vera
stefnumótandi, og þó að hann sjái
ekki um daglegan rekstur, þá
þarf hann samt sem áður að vera
vel inni i honum.”
„Tekur slikur formaður einn og
sjálfur ákvarðanir?”
„Ekki nema þá i undantekning-
artilvikum, og er þá ábyrgur
gagnvart stjórn”.
„Hver eru tildrögin aö Sölu-
stofnun lagmetisiðnaðarins i nú-
verandi mynd?”
„Forsagan er nokkuð löng og
jafnvel sorgleg á köflum, en ef
aðeins er litið til næstu nútiðar
eru tiidrög þau, að i fyrrasumar
skipaði iönaðarráðherra nefnd til
að vinna að málinu. Nefndin hafði
hliðsjón af starfi sem Samband
islenzkra niðursuðuverksmiðju-
eigenda hafði unnið áður. Sölu-
stofnun lagmetisiðnaðarins var
svo árangurinnn af starfi þessar-
ar nefndar.”
„Hvernig ér uppbyggingu
stofnunarinnar háttað?”
„Stofnunin er fjármögnuð með
25 miljón kr. rikisframlagi ár
lega i 5 ár. Stjórnin er skipuð 5
mönnum, þrem tilnefndum af
ráðherrum, tveim kjörnum af
framleiðendum. Að 5 árum liðn-
um, þegar rikisframlagið er úr
sögunni, breytist skipan stjórnar-
innar á þá vegu að þá kjósa fram
leiðendur 3 stjórnarmenn, en ráð-
herrar tilnefna 2.”
„Hvaða rök eru fyrir slikri
breytingu á stjórn stofnunar, sem
rikið fjármagnar?
„Það er ekki rétt að rikið eitt
leggi stofnuninni til fé. Stofnunin
fær i framtiðinni umboðslaun af
seldum vörum framleiðenda, og
innfluttum vörum til framleiðsl-
unnar þannig aö meö timanum er
framlag framleiðenda orðið
meira en rikisins, og þeir standa
þvi undir áframhaldandi upp-
byggingu stofnunarinnar.”
„Hver verða svo fyrstu verk-
efni stofnunarinnar?”
„Markaðsleit og markaðsöflun,
uppbygging og mótun starfsins.”
„Mun utanrikisþjónustan
hlaupa undir bagga með stofnun-
inni við markaðsöflun?”
„Ennþá er það ekki orðiö. 1
markaðsöflun er margs að gæta,
meira að segja þess að auka ekki
um of viðskiptasambönd svo und-
arlega sem það kann aö hljóma.
Undanfari aukinna viðskipta
hlýtur að vera framleiösluaukn-
ing, og fyrr en hún ér oröin gæti of
hröð markaðsöflun verið skað-
leg.”
„Að hverju snúið þið ykkur
fyrst hér innanlands?”
„Stofnunin þarf að móta þá
þjónustustarfsemi sem hún ætlar
að veita framleiöendum. Hún
þarf aö hafa hönd i bagga með
dreifingu hráefnis. Gæöaeftirliti
þarf að koma á stofn, og staðið
verður aðtilraunum á sviði niður-
lagningar.”
„Hvaðan koma peningar til
þessa?”
„Stofnunin mun fá til yfirráða
sjóð, þróunarsjóð, og úr honum
verður veitt fé til rannsókna á
sviði lagmetisiðnaðarins. Til efl-
ingar iðnaðinum sé ég ekkert að
þvi að sjóðurinn kosti einhverju
til menntunar fólks sem að lag-
metisiðju vinnur.”
„Hvernig telur þú aö framtiö
stofnunarinnar verði bezt
tryggð?”
„Sölustofnuninni verður áreið-
anlega bezt borgið i höndum
manna, sem fórnað hafa starfi
sinu og þrótti til eflingar iagmet-
isiðju i landinu-til þessa dags
sundraðir og hver i sinu horni,-en
fá nú að sannreyna mátt samein-
aðs átaks.” — úþ.
Tímamót
Tímamótaatburður i
sögu lagmetisiðju á is-
landi er afstaðin. Komið
hefur verið á laggirnar
sölustofnun fyrir lag-
metisiðju. Ríkisstjórn á
íslandi hefur nú í fyrsta
skipti tekið á jákvæðan
hátt á vandamálum lag-
metisiðnararins, og þess
má værrta að árangurinn
láti ekki á sér standa.
Um það, hvers við
megum vænta af Sölu-
stofnun lagmetisiðnað-
arins segir Ragnar Arn-
alds í grein í Þjóðviljan-
um fyrir skömmu:
„Hvers má vænta nú,
þegar sölustofnunin er
kominá legg? Islending-
ar hafa flutt út undan-
farin ár um 1200—1400
tonn af lagmeti. Ekki er
óraunhæft að gera ráð
fyrir að útflutningur lag-
metis geti fjórfaldazt á
næstu árum og komizt
yfir 5000 tonn."
Rcett við Guðrúnu Hallgrimsdóttur
nuttvœlafrœðing, forrnann stjómar
Sölustofmmar hgmetisiðnaðarins