Þjóðviljinn - 30.12.1972, Blaðsíða 6

(> SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur :!(). descmber 1 «172
MOÐVIUINN
MaLGAGN SÓSÍALISMA,
VERKALÝÐSHREYFINGAR
OG ÞJÓDFRELSIS
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans
Kramkvæmdastjóri: Eiður Bergmann
Bitstjórar: Kjartan ólafsson
Svavar Gestsson (á"b.)
Auglýsingastjóri: Heimir Ingimarsson
Kitstjórn, afgreiðsla, auglýsingar:
Skólav.st. I!). Simi 1750(1. (5 linur).
Askriftarverð kr. 225.00 á mánuði.
Lausasöluverð kr. 13.00.
Prentun: Blaðaprent b.f.
ENN SÝNA „BANNDAMENNIRNIR” OFBELDI Á ÍSLANDSMIÐUM
Stærsti atburður þess árs sem nú er
senn á enda er án alls efa landhelgismálið.
Það var 1. september sem landhelgin var
færð út i 50 milur að undangenginni undir-
ritun reglugerðar i júlimánuði. Þá reglu-
gerð undirritaði Lúðvik Jósepsson, sjáv-
arútvegsráðherra. Siðan reglugerðin var
undirrituð og gefin út höfum við átt i si-
felldum deilum um landhelgina við tvær
erlendar þjóðir; rikisstjórnir þeirra hafa
haldið fram ákaflega óbilgjörnum kröfum
og hafa i engu viljað gefa eftir i þeim
„réttindum” arðránsins sem þær telja sig
hafa öðlazt i gegnum aldirnar. En þjóðir
fá aldrei hefðbundinn rétt til þess að ræna
fremur en einstaklingar. Maður, sem hef-
ur komizt upp með það að ræna og féfletta
einstaklinga um langt árabil, öðlast ekki
hefðbundinn rétt til þeirrar iðju þó að hon-
um takist að halda henni áfram óáreittum
lengi vel. Framkoma Breta og Vestur-
Þjóðverja hlýtur að dæmast og fordæmast
á sama hátt.
Eftir að landhelgin var færð út hefur
verið tiltölulega litið um átök á miðunum.
Mikill fjöldi fólks i landinu er óánægður
með hversu að framkvæmd landhelgis-
gæzlunnar hefur verið staðið og fullvist er
að það hlýtur að verða eitt meginverkefni
næsta árs að friða landhelgina algerlega
fyrir erlendum veiðiþjófum.
í landhelgismálinu verða íslendingar að
standa þétt saman og fylgja málstað sin-
um fram til sigurs af fullri einurð. Þar
dugar engin linkind. Fiskistofnarnir eru
bókstaflega talað fjöregg islenzku þjóðar-
innar; missum við fjöreggið er horfin for-
senda þeirra lifskjara, sem við búum við i
dag. Þetta er mergurinn málsins.
Og nú hafa Bretar enn sýnt sitt rétta
andlit á miðunum umhverfis landið. Þeir
hafa gert tilraun til þess að sigla niður eitt
islenzku varðskipanna. Slik tilraun er svo
hrikaleg að hana er ekki unnt að fjalla um
nema af þyngstu alvöru. Framkomu eins
og Bretar sýndu á miðunum við ísland í
fyrradag á ekki að liða. Það á að gera ráð-
stafanir til þess að slíkt geti ekki endur-
tekið sig og það verður ekki gert nema
með þvi að hreinsa landhelgina af erlend-
um veiðiþjófum. Annað er óþolandi — og
ella inunu brezku og vestur-þýzku ofbeld-
isseggirnir enn færa sig upp á skaftið i
frekju og yfirgangi sinum.
Það má ekki verða okkur fjötur um fót i
einörðum aðgerðum gegn veiðiþjófunum
að þeir eru aðilar að Atlanzhafsbandalag-
inu. Auðvitað væri rökréttast svar við yf-
irgangi þessara tveggja rikja i landhelgi
Islands, að tslendingar segðu sig hiklaust
úr Atlanzhafsbandalaginu. Allavega má i
engu hika. Það er þjóðarkrafa.
Handahófsframkvæmdir mega ekki
eyðileggja svip gamla miðbæjarins
Meðal þeirra ály ktunartil-
lagna, sem við flytjum, er tillaga
um skipulagsmál.
Skipulagsmál borgarinnar hafa
verið i megnasta ólestri i mörg
ár. Það lftur helzt út fyrir, að gerð
aðalskipulagsins hafi tekið svo a
skipulagsmenn borgarinnar, að
þeir hafi lagzt i dá siðan.
Með hverju árinu sem liður
hrannast upp verkefni, sem biða
úrlausnar og verða að æ stærri og
stærri vandamálum þvi lengri
timi sem liður án lausnar þeirra.
Vandamál umferðarinnar i borg-
inni eru þegar orðin það mikil að
þau eru hverjum manni augljós.
Engin ákvörðun er tekin um
það á hvern hátt skuli leysa um-
ferðarvandamálin, ef frá eru
taldar lausnir á einstaka gatna-
mótum, sem oftast flytja um-
ferðarhnútinn yfir á næstu gatna-
mót.
Það eru bannaðar vinstri-
beygjur á gatnamótum, götur
gerðar að aðalbrautum eða ein-
stefnuakstursgötum án þess að
um nokkra heildaráætlun um um-
ferð i borginni sé að ræða, ef frá
er talið það, sem sagt er i þeirri
helgu bók Aðalskipulaginu.
Akvörðun um skipulag nýs mið-
bæjar dregst ár frá ári.og líður
um það bil ár milli funda um það
skipulag nú orðið. Á meðan er
staðsetning verzlunarhúsa og
stofnana samþykkt hér og þar um
borgina án nokkurs tillits til þess,
hvaða áhrif ákvörðun um nýjan
miðbæ hefur á starfsemi þeirra
eða hvaða áhrif tilvera þeirra
hefur á möguleika á að skapa
nýjan miöbæ.
Þá held ég, að alvarlegasta
veilan i skipulagi borgarinnar sé
skortur á skipulagningu gamla
miðbæjarins.
Tjarnarumhverfiö
Miðbærinn i Reykjavik og þá
alvég sérstaklega umhverfi
Tjarnarinnar og Lækjargatan er
einhver viðkvæmasti bletturinn i
Reykjavik. Engin ákvörðun hefur
ennþá verið tekin um það hvort
það umhverfi skuli varðveitt i
þeirri mynd, sem það er i dag.
Ennþá stendur óhögguö sú sam-
þykkt borgarstjórnar að byggja
ráðhús við norðurenda Tjarnar-
innar.
Ennþá stendur óhögguð
ákvörðun Aðalskipulags um að
framlengja Grettisgötu niður i
Lækjargötu og tengja hana
Kirkjustræti. Ef þessum sam-
þykktum yrði í'ullnægt, þá myndi
svipmót miðbæjarins vissulega
breytast. Sem betur fer gerir
engirm lengur ráð fyrir. að ráðhús
verði byggt við tjörnina og
likurnar fyrir framiengingu
Grettisgötu niður i Lækjargötu
fara heldur minnkandi.
En nákvæmt skipulag er ekki til
og ákvörðun er engin tekin um
breytingar.
Á meöan borgarstjórn er tvi-
átta og veit ekki hvort hún á að
friða svipmót Tjarnarumhverfis-
ins eða ekki, þá er veriö að taka
ákvarðanir um hvern blettinn á
fætur öðrum án nokkurrar
heildarmyndar.
Breikkun Lækjargötu og skerð
ing Stjórnarráðsblettsins var
framkvæmt að forsögn Aðal-
skipulags og þurfti þvi ekki ai)
leita sérstakrar samþykktar fyriir
þvi. Þegar er búið að byggja tvo
hluta af svokallaðri ,,Geirsbrú,”
sem liggur eftir þökum Toll-
stöðvarinnar og Eimskipafélags-
skemmunnar og samkvæmt fjár-
hagsáætlun meirihlutans nú, á að
verja um 18 milj. kr. i það fyrir-
ta'ki.
Þetta er gert án þess, að skipu-
lag miðbæjarins hafi verið endur-
skoðað með hliðsjón af nýjum
viðhorfum. Þetta er gert þrátt
fyrir það, að allar breytingar á
hugmyndum um framtiðarskipu-
lag i miðbænum hafi veruleg
áhrif á þörf þessara fram-
kvæmda, sem kosta munu hundr-
uð miljóna króna, ef framkvæmd-
ir verða.
Hinn nýkjörni borgarstjóri,
Birgir ísl. Gunnarsson, hefur
kynnt það sem sérstakt áhugamál
sitt að fegra borgina. Fegurö er
afstætt hugtak og þvi erfitt um
fullyrðingar i þeim efnum. En
það er skoðun min og fjölmargra
annarra, að Tjarnarumhverfið og
Lækjargatan sé fagurt umhverfi,
sem beri að varðveita handa
ókomnum kynslóðum.
Miðbærinn er viðkvæmur, og
vixlspor i uppbyggingu hans eru
óbætanleg. Þessvegna er ástæða
til að gaumgæfa vel allt, sem þar
er gert og skoða i samhengi við
annað. Til þess að það sé mögu-
legt, þarf skipulag og það skipu-
lag verður að vinna fljótt.
öllum er kunnugt, að þær skoð-
anir eru uppi hjá sumum
mönnum að rifa beri gömlu húsin
i miðbænum og byggja i stað
þeirra nytizku steinbákn.
Það er skrítin en skemmtileg
staðreynd og verð umhugsunar,
að i öðrum enda miðbæjarkvos-
arinnar er grafið ár eftir ár með
ærnum tilkostnaði til að reyna að
finna menjar um landnámsbæ
Ingólfs, en i hinum enda kvosar-
innar vilja sumir jafna við jörðu
hús af þvi að þau eru gömul. Hefði
bær Ingólfs staðið fram á þessa
öld, hefði áreiðanlega verið sett á
hann jarðýta.
En hvaða skoðanir, sem menn
kunna að hafa á friðun húsa, þá
ættu allir að geta orðið sammála
um, að skipulagslausum fram-
kvæmdum i miðbænum verður að
hætta. Þar veröur að móta fram-
liðarskipulag hið allra fyrsta,
eins og tillaga okkar gerir ráð
fyrir.
Úr ræöu Sigurjóns Péturssonar, viö afgreiðslu fjárhagsáætlunar Reykjavíkurborgar