Þjóðviljinn - 30.01.1973, Blaðsíða 2

2 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriðjudagur 30. janúar 1973
Fólk veit ekki um
þessa þjónustu
Kæri bæjarpóstur.
Nýlega var sýnd i sjónvarpinu
mynd um vandamál einstæðra
foreldra i Bretlandi. Myndin var
einkar athyglisverð, svo langt
sem hún náði. Hinsvegar var það
ekki efni myndarinnar sjálfrar,
sem er ástæðan fyrir þessum
pistli, heldur nokkur atriði sem
komu fram i umræöuþættinum á
eftir myndinni.
Það vakti furðu að heyra við-
horf forstöðukonu fjölskyldu-
deildar Félagsmálastofnunar
Rvikur i garð einstæðra foreldra,
sem taldi það mjög neikvætt, að
einstæðir foreldrar hefðu með sér
samtök og reyndu þannig að
sameinast sem hópur til að bæta
aðstöðu sina og barna sinna.
t þessu viðhorfi felst fádæma
vanþekking á vandamálum og
aðstöðu einstæðra foreldra. 1
samræmi við þetta viðhorf for-
stöðukonunnar kom fram nei-
kvætt álit hennar á fyrirhugaðri
byggingu sambýlishúss, sem
félag einstæðra foreldra hefur af
stórhug og framsýni sett á stefnu-
skrá sina og vill þar með reyna að
bæta úr þeim ólýsanlegu hús-
næðiserfiðleikum, sem margir
einstæðir foreldrar striða við.
Það kemur óneitanlega úr
hörðustu átt þegar fulltrúi frá
F'élagsmálastofnun Rvikur
dregur i efa og vill gera litið úr
þessari sjálfsbjargarviðleitni og
vakandi vitund um stöðu sina,
sem einstæðir foreldrar sýna með
þvi að sameinast sem hópur, þvi
það er fyrst með stofnun sam-
takanna, sem einstæðir foreldrar
hafa náð árangri varðandi lausn
margra vandamála, má t.d.
benda á skóladagheimili og rétt-
látari ákvæði i tryggingalög-
gjöfinni. Þetta ætti fulltrúum
Félagsmálastofnunarinnar varla
að vera ókunnugt um.
Þá hygg ég að mörgum hafi
þótt vafasöm sú fullyrðing for-
stöðukonunar að halda þvi fram,
aö einstæð móðir með 4 börn á
framfæri geti hæglega lifaö af
24.000 kr. á mánuði og greitt jafn-
framt sjötta hlutann af þeirri
upphæð i húsaleigu. En þessar
mæður eiga lika að geta valið um
það hvort þær vilja vera „bara”
heima eða fara út að vinna; allir
eiga að hafa frjálst val og það er
reynt að gera alla ánægða, sem
leita til Félagsmálastofnunarinn-
ar. Aðalvandamálið er að fólk
veit ekki um þessa þjónustu, en
væntanlegur upplýsinga-
bæklingur ætti að geta bætt úr
þvi.
Með þökk fyrir birtinguna.
Einn úr hópnum.
SAMIÐUM
GAFFALBITA TIL
SOVÉTRlKJAJNNA
,,I)agana 15.—20. janúar 1973
fóru fram í Moskvu viðskiptavið-
ræður milli Sölustofnunar lag-
metis og Prodintorg, Moskvu, um
kaup og sölu á lagmcti árið 1973.
Samingar þessir eru liður i fimm
ára viðskiptasamningi landanna,
scm undirritaður var 2. nóvem-
hcr 1971.
Samningar tókust um sölu á
27.500 kössum af gaffalbitum, að
verðmæti 73,8 milj. islenzkra
króna. Umrætt magn á að af-
hendast á fyrra helmingi ársins
1973, en Lagmetisiðjan Siglósild
og Niðursuðuverksmiðja K. Jóns-
son & Co. munu framleiða upp i
þessa samninga.
I islenzku sendinefndinni voru:
örn Erlendsson, framkvæmda-
stjóri, f.h. Sölustofnunar lagmet-
is, Gunnlaugur Briem, fram-
kvæmdastjóri, f.h. framleiðenda,
Renata Erlendsson, ritari Sölu-
stofnunar lagmetis. Af hálfu
Prodintorg tóku þátt i samning-
um: Petrenko, framkvæmda-
stjóri, ásamt þeim Zevakin og
Bugaev.
Enn er óselt upp i kvóta af
rammasamningi fyrir lagmeti
árið 1973 og mun Sölustofnun lag-
metis- væntaniega óska eftir
framhaldsviðræðum um sölu sið-
ar á þessu ári”.
Eldgosið í
Moskvu
blöðunum
Eins og menn vita er frétta-
flutningur mjög ólikur eftir lönd-
um og sérstaklega cf um fréttir af
stórslysum og náttúruhamförum
er að ræða.
Gott dæmi um sérstöðu t.d.
sovézkra blaða er afgreiðsla
þeirra á gosinu i Vestmannaeyj-
um.
Dagana 24. og 25. janúar, fyrstu
tvo sem fréttir spurðust af gosinu
birti aðeins eitt Moskvublaðanna,
Trúd, stutta tilkynningu fyrir-
sagnarlausa, niu linur alls, um að
gos væri byrjað á Heimaey,
skammt frá kaupstaönum. Rynni
hraunið sem betur fer i sjóinn.
Ekki var minnzt orði á brottflutn-
ing fólksins — en þess má geta, að
sá flutningur svarar til þess að
allir ibúar Moskvu væru fluttir á
brott á svipstundu.
Pravda birti daginn eftir gosið
að visu eina frétt frá Islandi og
meira að segja slysafrétt. En hún
er ekki um eldgosið, heldur um
bandarisku herflugvélina sem
hrapaði i Faxaflóa.
Sama dag er reyndar önnur
frétt i Prövdu frá Norðurlöndum:
þar segir að kommúnistaflokkur-
inn norski hafi sett sér merkileg
markmið fyrir næstu bæjar-
stjórnarkosningar.
Komsomolskaja Pravda, blað
æskufólks, birtir ekki staf frá Is-
landi þessa tvo daga.
tzvestia, stjórnarmálgagnið.
birtir ekki staf um gosið. Aftur á
móti er tvidálka greinarstúfur
um tsland i þvi blaði þann 24.
janúar. Fjallar hann á hlutlausan
hátt um þorskastriðið við Breta,
sem ,,nú hefur staðið nokkra
mánuði” eins og blaðið segir. Er
ekki vitað til, að sovézkt dagblað
hafi fyrr um það mál fjallað sér-
staklega, þótt landhelgismálið
hafi verið nefnt á nafn i greinum
um aðra hluti.
Eins og menn rekur minni til var enginn stjórn-
málamaður jafn afdráttarlaus i fordæmingu sinni á
loftárásum Bandarikjamanna á Norður-Vietnam i
desember og Olof Palme, forsætisráðherra Sviþjóð-
ar. Bar hann árásirnar á Hanoi saman við þau
grimmdarverk sem framin voru i Lidice, Oradour,
Guernica, Katynskógi, Baby Jar, Sharpeville.
Bandaríkjamenn brugðust reiðir við og sögðu Svi-
um að það væri alveg óþarfi fyrir þá að senda nýjan
sendiherra til Washington. Hér fer á eftir við tal
sem útsendari bandariska vikursins Time hefur
átt við Palme um þetta mál.
Palme: Við höfum vanizt að
lita til Bandarikjanna um for-
ystu og áhrifavald þegar um
er að ræða vandamál friðar
og verndun mannlegra grund-
vallarverðmæta. Og einmitt
þess vegna er harmur okkar
og vonbrigði sárari þegar eitt-
hvað gerist i ætt við sprengju-
kastið á Hanoi og Haiphong.
Time: Hvaða rétt hefur
sænskur forsætisráðherra til
að jafna loftárásunum við
verstu grimmdarverk nazista
— ef tekið er tillit tii orðstis
Sviþjóðar sem hlutlauss rikis i
heimsstyrjöldinni siðari?
Palme: Ég lagði þetta ekki
beint að jöfnu. Það er ekki
hægt að bera saman herfor-
íngja eða pólitisk kerfi. Það
sem ég vildi varpa ljósi á eru
áhrif stórfelldra ofbeldisverka
á manneskjurnar og hve
ógnarlegt það var sem gerðist
i loftárásunum á Hanoi og
Haiphong. Til að fólk hlusti og
skilji þarf að taka sterkt til
orða. 1 heimsstyrjöldinni sið-
ari höfðum viö lýðræði strang-
lega i heiðri i landi okkar. Um-
ræður voru opnar. A mjög erf-
iðum tima neyddumst við til
að hleypa lestum með Þjóð-
verjum sem voru að fara i
leyfi frá Noregi yfir land okk-
ar. En það er einber vitleysa
að við höfum haft samstarf við
Þjóðverja.
Time: Eruð þér með Banda-
rikjunum eða á móti?
Palme: Hlutleysi hefur
aldrei dæmt okkur til að þegja
um heimsmálin. Þegar við
mótmælum atburðum i Ung-
verjalandi, Tékkóslóvakiu eða
Berlinarmúrnum með mjög ó-
tviræðu orðbragði, þá heyrð-
um við ekki bofs frá Hvita
húsinu i Washington um hlut-
leysi okkar.
Það er allt i lagi fyrir stór-
veldin að draga úr viðsjám.
En ein hættan af þvi, að risa-
veldin semji sin á milli um
vinsamlegri sambúð er sú, að
þeim finnist þau hafi frjálsari
hendur til að skipa smærri
rikjum fyrir verkum. Hættan
er sú, að hið mikla afl risa-
veldanna verði ógnun við
sjálfstæði og tilverurétt smá-
þjóða. Við verðum að halda
uppi vörnum fyrir rétt smá-
rikja til að skapa sér framtið.
Time:GætuBandarikin haft
gagn af þeirri reynslu sem þið
hafið i samskiptum við
Norður-Vietnam?
Palme: Viðkvæmnin er
mikil i sambandi við það mál,
en engu að siður er byggt á
rauntækum grundvelli. Við
hugsuðum um möguleika á að
skapa nýja tegund alþjóðlegra
samtaka til að beina i einn far-
veg uppbyggingarviðleitni
þannig, að hún yrði ekki á veg-
um neins eins rikis, heldur al-
þjóðlegt átak margra. Uppi
hafa verið hugmyndir um að
skapa alþjóðlega samstarfs-
nefnd, þar sem Vietnamar
réðu miklu, vegna þess að þeir
eru tortryggnir á alþjóðasam-
tök.
Time: Hvaða þýðingu hafa
loftárásirnar á Hanoi fyrir álit
Bandarikjanna i Evrópu?
Verður þeim fljótlega gleymt?
Palme: Ef að Bandarikin
halda áfram svipuðum ógnar-
verkum hvað verður þá þegar
næst koma upp vandamál i
Austur-Evrópu? Bandarikin
hafa týnt öllum siðferðilegum
grundvelli til að mótmæla i
þeim tilvikum. Hér fer fram
einskonar sambræðsla hins
sovézka og hins bandariska
kerfis. Bandarikin hafa gert
nokkuð það sem Sovétrikin
voru reiðubúin til að gera i
Tékkóslóvakiu. Kenningar
þeirra Brézhnéfs og Nixons
eru smárikjum hættulegar.
Time: Hefur almennings-
álitið i heiminum áhrif á
stjórnmálaákvarðanir?
Palme: Já, en ekki alltaf, og
aldrei fullnaðaráhrif. En segið
mér — af hverju láta Rússar
þrátt fyrir allt enn undan ýms-
um kröfum sovézkra Gyð-
inga? Almenningsálitið gagn-
vart Tékkóslóvakiu gerði
þeim marga skráveifu. Nixon
hafði margar ástæður til að
stöðva Ioftárásirnar. Al-
menningsálitið i heiminum
var eitt þeirra.
erlendum
vettvangí
Palme: hlutleysi er ekki sama og að þegja um alþjóðamál.
Stórveldin og
rödd smáþjóða
Bátaábyrgðarfélag ísafjarðar 70 ára
Gáfu 250 þúsund
í Eyjasöfnunina
Bataábyrgðarfélag lsafjarðar
varð 70 ára 24. þessa mánaðar, en
það var stofnað 1903.
Afmælisins var minnst i
Félagsheimilinu á Hnifsdal, þar
sem saman voru komnir út-
gerðarmenn af Vestfjörðum og
fleiri.
Forstjóri félagsins er Matthias
Bjarnason alþingismaður, en
Guðfinnur Einarsson stjórnar-
formaður félagsins flutti yfirlits-
erindi um sögu þess. Guðfinnur
gat þess fyrsta umræða um báta-
ábyrgðarfélag hefði fraið fram
1851, og félagið siðan stofnað 1854,
og mun hafa starfað fram til 1872.
Stofnendur þess félags, sem nú
starfar, voru 17 talsins, en 22 bát-
ar lofuðu að tryggja hjá félaginu.
Starfsemi félagsins hefur farið
sivaxandi. Fyrst starfaði félagið
aðeins við Djúpið, en að starfs-
sviðið frá 1948 hefur verið Vest-
firðir frá Látrabjargi að Skaga og
Húnaflóasvæðiö með. Nú tryggja
hjá félaginu um 200 bátar og skip,
og i sjóði á félagið rúmar 8
miljónir, en átti 1914—’ 19 650
krónur.
A hátiðarfundinum var
samþykkt að gefa 250 þúsund
krónur til uppbyggingar sjó-
mannafræðslu á Vestfjörðum,
sem samtök útvegsmanna eiga að
ráðstafa.
Einnig var sambvkkt að eefa
250 þúsund krónur i Vestmanna-
eyjasögnunina.
Halldór Ólafsson, fréttaritari
blaðsins á tsafirði, sagði okkur
þessi tiðindi, og talaði um að
senda blaðinu grein með myndum
um félagið innan skamms.
— úþ