Þjóðviljinn - 30.01.1973, Blaðsíða 7

Þribjudagur 30. janúar 1973 ÞJÓDVILJINN — SIÐA 7
SILJA AÐALSTEINSDÓTTIR SKRIFAR UM BARNARÆKUR
; %\j'/-/érna færðu
r St/Orm/fík' f/t að horfa ' •
fia/tv fonum rnóff //os/nv
snúSv honum Áæyt- ^4.
Scrúu r1 " j&ý?®
þesst saja seý/r fra
þvf scm yer$/st / feröcrg/
Qarbró fvó/c/ etéf . Earbró
hsfði ver/ó re/k nokkuð
Yenq/ o<f bun /ð /ent^St d/ /
t’ó/n/nu smc/ oý /as. Hún
hö/d/ fyr'r skömmu /æ/t
að /esa, s/o /tún var JÚ////Ö
\/eny/ að /esa hei/a bók■
I f/ún rar sð /esa bók t/m
.nokkrd /k/a /jra//asat þeysr
mamrna kom mn meSý'óf
hdnda henni.
Teikning úr Grallarastjörnunni
Mamma litla
Tvœr litlar stúlkur og
stjarna á villibraut
Mamma litla
höf.: Frú E. de Pressensé
þýð.: Jóhannes úr Kötlum og
Sigurður Thorlacius
Iðunn, 1972, 178 bls.
Sagan um mömmu litlu kom
fyrst út á árunum 1935-36, og
verða sjálfsagt mörgum endur-
fundirnir við hana kærir. Sjálf
mundi ég óljóst eftir sögunni,
mjög óljóst, þó fann ég til sviða
einhvers staðar innra með mér,
þegar ég sá bókina. Ég hlýt að
hafa þjáðst mikið með sögu-
hetjunni á sínum tima!
Þetta er raunasaga tveggja
systkina, móöurleysingja, og
sagan spannar timabil, sem þau
eru einnig föðurlaus, en úr þvi
rætist þó i bókarlok. Stúlkan, sem
nefnd er mamma litla, er tæpra
tiu ára, bróðir hennar, Kalli litli,
er fimm ára. Faðir þeirra er
fátækur byggingaverkamaður, og
þau búa þrjú i leiguherbergi i
stóru húsi einhvers staðar i Paris.
Faðirinn vinnur allan daginn
fyrir viðurværi fjölskyidunnar, og
það kemur 1 hlut litlu stúlkunnar
að hugsa um bróður sinn. Og
þegar faðirinn verður fyrir slysi
og þarf að vera á sjúkrahúsi um
skeið, kemur það einnig i hennar
hlut að næra þau systkinin. Við
það verk kynnist hún mörgu fólki
og margvislegu.
Mamma litla er hugljúf
persóna, þolinmæðin og gæzkan
uppmáluð. Aldrei missir hún
stjórn á skapi sinu, þótt hún verði
fyrir ranglæti heimsins. Auðmýkt
hennar gengur nærri þvi úr hófi
stundum. Einkum hefði bróðir
hennar litli gott af þvi, að hún
tæki hann fastari tökum. t per-
sónu hennar finnst mér koma vel i
ljós sú móöurdýrkun, sem barna-
bókahöfundum (og raunar skáld-
um yfirleitt) hættir svo til.
Skemmtilega andstæðu við
stúlkuna myndar litli drengurinn.
t óþekkri og uppstökkri persónu
hans kemur fram gagnrýni á auð-
mýkt systurinnar, sem hann
kúgar óspart. Oft gripur lesanda
löngun til að hirta strákinn, en
systur hans þykir svo vænt um
hann, að henni dettur ekki i hug
að refsa honum fyrir óþægðina.
Þrátt fyrir skapið er drengurinn
fjörugur og oft fyndinn i tiltekt-
um.
Foreldrum barnanna kynnist
lesandi litið. Móðirin er dáin, eins
og áður sagði, og hreinn engill i
huga stúlkunnar. Faðirinn virðist
vera hægur og rólegur erfiðis-
maður, sem börnunum þykir
vænt um og þau lita upp til.
traunum sinum þurfa þau syst-
kinin oft að leita á náðir annarra.
Margar þær persónur eru skýrt
mótaðar og athyglisverðar. Fyrst
verður fyrir konan, sem bar meiri
umhyggju fyrir kettinum sinum
en börnunum tveim. Hún er þó
ekki einhliða vond manneskja.
heldur sýnir hún á sér ýmsar
Aróra
hliðar og er þannig dæmigerð
fyrir aukapersónur sögunnar.
Þær eru flestar einstaklega
mannlegar, hvorki algóðar né
illar heldur sambland af hvoru
tveggja eins og við erum flest.
önnur áberandi persóna er hús-
varðarkonan, frú Perlet. Hún er
þreytt og leið á amstri lifsins og
stöðugri fátækt og þvi hryssings-
leg við fyrstu kynni, en reynist
börnunum vel. Hún vakir yfir
mömmu litlu veikri, þótt hún hafi
i mörg horn að lita, og þau hjónin
taka Kalla litla að sér um tima:
,,Þar sem sex rúmast nokkurn
veginn, rúmast lika sjö, sagði
heimilisfaðirinn.”
En við kynnumst ekki eingöngu
fátæklingum i þessari bók. Til-
viljunin leiðir litla, rika stúlku á
fund mömmu litlu, og sýndur er
ljóslega munurinn á lifskjörum
telpnanna, sem eru jafngamlar
og jafnmiklum kostum búnar.
Rika stúlkan finnur óréttlætið i
þessuogspyr: „Hversvegna geta
ekki allir verið hamingjusamir,
eins og við?” Móðir hennar reynir
af veikum mætti að útskýra fyrir
henni, hvers vegna sum börn eru
svöng og klæðlitill, vanhirt og
vansæl, og gætir i þeirri ræðu for-
doma moðurinnar, sem stinga
mjög i stúf við fordómaleysi
barnsins. Þegar hún er orðin stór,
ætlar hún að reyna að „korna þvi
svo fyrir, að engir fátæklingar
verði til”.
Þetta er holl lesning og góð,
þótt nokkuð dapurleg sé.
Þýðingin er afbragðsgóð eins og
vænta mátti, og skemmtilegt
þótti mér að finna hvergi
stafinn z! Frágangur allur á
bókinni er meö ágætum, myndir
fallegar, en listamanns ekki
getið.
Áróra og litli blái bíllinn
höf.: Anne-Cath. Vestly
þýö.: Stefán Sigurðsson
myndir: Johan Vestly
Iðunn, 1972, 151 bls.
Bækurnar um Aróru litlu i
blokk X ættu að vera skyldu-
lesning fyrir alla foreldra. Þaö er
gott að lesa um erfiðleika, sem
fólk striðir við sjálft, og sjá þá
kannski i nýju ljósi, sjá a.m.k.
hvernig annað fólk leysir þá. Það
er gaman t.d. að lesa um litla
drenginn, sem raskar matfriði og
nætursvefni foreldra sinna, þótt
auðvitað sárvorkenni lesandi
sögupersónunum.
Þetta erþriðja bókin um Aróru,
jafnskemmtileg og hinar tvær.
Sögurnar fjalla auövitað um
Áróru, sem er liklega u.þ.b. fimm
ára gömul fjörug telpa með mikiö
imyndunarafl; en þær fjalla um
hana sem hluta af fjölskyldu, ekki
hana eina með fjölskylduna i bak-
sýn. Raunar er faðirinn kannski
aðalpersónan, einkar geðþekkur
maöur, sem vinnur að doktorsrit-
gerð um Grikki hina fornu og sér
um börnin sin tvö, Aróru og
Sókrates, ársgamlan hnokka.
Móðirin vinnur fyrir lifsbjörginni
á lögfræðiskrifstofu i miðborg
Osló, en fjölskyldan býr i blokk i
úthverfi borgarinnar. Sögurnar
segja frá daglegu lifi þeirra, striti
föðurins við að ná bilprófi og
ljúka ritgerðinni sinni, rýjuþvotti,
matartilbúningi, óvelkomnum
reikningum, sumarfrii i viku á
litlu sveitahóteli, og baráttu
þeirra við fordóma fólks, sem
finnst hlutverkaskipting
foreldranna ósæmilegt brot á viö-
teknum venjum.
Höfundur hefur einstakt lag á
að gera hversdagslegustu atburði
skemmtilega. Hún þarf ekki að
leita á náðir lagabrjóta og lög-
reglu til að gera bækur sinar
spennandi. Og margt barnið
getur þekkt þarna atburði úr
eigin lifi'; þaö held ég að gefi
börnum öryggistilfinningu. Ég
veit, að börn sem ég þekki leita si
og æ i bækur Anne-Cath. Vestly,
lesa þær aftur og aftur, og það
hljóta að vera meðmæli með
þeim.
Þýðingin er góö, prentvillur
mjög fáar og frágangur góður.
Myndirnar eru skemmtilegar, en
kannsi ekki við smekk allra
barna.
Grallarastjarnan
höf.: Inger og Lasse Sandberg
þýð.: Guðrún Svava Svavars-
dóttir
Bókaútgáfan Þing, 1971.
Grallarastjarnan sker sig úr
barnabókum á siðasta jóla-
markaði. Þetta er teiknimynda-
saga, en ekki ætluð litlum börnum
ólæsum, heldur stórum börnum,
þvi hún krefst skilnings og
þroska. Auk þess er þetta eina
sagan, sem fjallar um vandamál
á borð við umhverfisvernd og
mengun auk annarra mála, sem
mikið eru rædd manna á meðal og
i fjölmiðlum, svo sem stöðnun
manna i starfi, kvenréttindi og
barnaréttindi. Nú gæti einhver
haldið, að þetta væri of stór biti i
barnsháls, en efnið er sett fram á
afar auðskilinn hátt með hjálp
myndanna” Eini gallinn er, að það
þarf vellæstbárn til að lesa letrið.
Sagan gerist á Grallara-
stjörnunni, en litil jarðarstúlka,
Barbró, fær tækifæri til að
fylgjast með gangi mála þar
gegnum kikinn sinn. A Grallara-
stjörnunni er allt i kaldakoli.
Loftið er svo mengað i höfuð-
borginni, að fólk þarf að hafa
geyma af hreinu lofti með sér út,
einkum á mestu umferðartimun-
um. Þá svifa falleg fjólublá ský
yfir borginni. Vötnin eru svo
óhrein af úrgangsefnum verk-
smiðja, að fiskarnir úr þeim eru
óætir. Berjarunnar eru
sprautaðir eitri, svo að ávextir
þeirra eru banvænir. Þessu
ástandi vilja kjólgrallarar og
smágrallarar ekki una.
Með þvi að láta söguna gerast
utan jarðarinnar okkar skirtskota
höfundar til imyndunarafls
lesanda en með spurningum i
bókarlok reyna þeir svo að tengja
hinn iqiyndaða heim okkar heimi,
og þar er tilvalið að foreldrarnir
taki upp þráðinn, ræði efni
bókarinnar við börnin og snúi þvi
upp á jarðarkringluna okkar.
Þeir geta t.d. minnt á gas-
grimurnar i Japan og fleira.
Þetta er gegn bók og þroskandi
en lika skemmtileg og spennandi.
Þýðingin er mjög góð, svo og
allur frágangur.

Nýtt og mjög Ijölbreytt úrval austurlenzkra
skrautmuna til tækifærisgjafa
THAI — SILKI í úrvali.
Einnig reykelsi og reykelsisker.
Gjöfina sein veitir varanlega ánægju fáiö þér i
JASMÍN
við lllemmtorg (Laugavegi 133)