Þjóðviljinn - 09.02.1973, Síða 9

8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 9. febrúar 1973
Samhjálpin ríkir ein
I biblíunni er oft greint
frá röskun samféiaga.
Heilar þjóðir týnast og
þjóðarbrot hrekjast iand úr
landi undir handleiðslu al-
mættisins og höf klofna svo
að fólk geti gengið þurrum
fótum milli meginlanda.
I þessum leiftrum i ald-
anna rás er hægt að skynja
þjáningar fólksins, og þeg-
ar mikið liggur við kviknar
samhjálpin, og göfugar
hugsanir festast á blað og
kenningakerfi taka á sig
myndir.
Enn í dag eru heilar þjóð-
ir eyddar í tæknivæðingu
kúgunarog haturs, og göfgi
mannlegrar viðleitni heyr
ennþá baráttu við öfl hinn-
ar mannlegu sérgæzku, og
enn Ijósta náttúrlegar
hamfarir mannleg sam-
félög og tugir þúsunda
manna týna lífi eða fara á
vergang og missa tengslin
við uppruna heimkynna
sinna.
Þegar svona uppákomur
eru hafðar í huga er mikil
mildi yfir þeim mannlegu
örlögum er fimm þúsund
manns bjargast í fiskibát-
um yfir úfið haf eina
vetrarnótt frá jarðeldum á
heimaey sinni.
Heill kaupstaður tæmist á
fimm klukkustundum.
Fólkið hefur komið sér fyr-
ir á heimilum í nágranna-
byggðum átján klukku-
stundum eftir að eldur er
laus úr iðrum jarðar. Eng-
inn maður hefur týnt lífi;
barnið i vöggunni, gamal-
mennið í körinni, sjúkling-
ur á beði, skólafólkið eða
menn á verkfærasta aldri. i
þessum þjóðf lutningum
taka konur jóðsóttina og ný
líf sjá dagsins Ijós er heilt
samfélag er á ferðinni á
sjó, landi eða í lofti.
Hvernig er aðkoman i þennan
mannlausa bæ nokkrum dögum
eftir?
Svart vikurlag liggur yfir hluta
bæjarins og mörg hús hafa færzt i
kaf og mannlegar verur standa
með hendur I vösum fyrir utan
húsin. Þeir eru bognir i baki og
skynja smæð sina gagnvart um-
hverfinu. Heilt fjall hefur risið af
grunni i óhugnanlegri nánd við
byggðina og miklu nær en menn
gera sér grein fyrir uppi á megin-
Iandinu. Þarna slútir þetta fjall
eldspúandi yfir auð einbýlishúsin
og glóandi gjallið skoppar niður
hliðarnar, og þetta fjall vex að
umfangi.
Lif þessa samfélags hefur
stöðvazt og er grópað i stein.
Þetta er eins og á höggmynda-
sýningu mikils listamanns.
Klukkuna á horni Útvegsbank-
ans vantar tvær minútur i tvö.
Hún hætti að mæla timans rás við
upphaf hamfaranna. Dagatalið i
Fiskiðjunni sýnir ennþá 23. janú-
ar. Það hefur ekki verið merkt við
dagatölin i þessu samfélagi siðan
hamfarirnar byrjuðu. Svona er
lifið steinrunnið i þessum vertið-
arbæ.
Leiðin liggur upp i austurbæinn
hulinn vikri og ösku, og þessi ein-
kennilegi hvinur gossins hefur
setzt að i vitund manns.
Við Formannagötu glittir í
rimlagirðingu upp úr vikrinum,
og limamikið tré er komið á kaf
og þarna blaktir gluggatjald fyrir
hægri golu I einum glugganum, —
vinalegtblóm I jurtapotti; annars
eru gluggar húsanna auðir og
tómir eins og holar augnatóttir, —
lífvana og fjarlægir.
Vikurlagið hækkar upp eftir
húsunum er ofar dregur I austur-
bænum, — flaggstangir og ljósa-
staurar mara i kafi, og loks blasa
við hólar og hæðir eins og i álfa-
byggö, og þarna undir eru miljón-
króna einbýlishúsin ; undir vikri
og ösku.
Við göngum fram á menn með
jarðýtu og hún er byrjuð að ýta til
stig, þar sem einu sinni var gata
er nefndist Gerðisbraut.
Uppi á einum hólnum stendur
húseigandi og hyggur að húsi sinu
á kafi undir vikurlaginu. Húsið
hans er númer fjögur við Gerðis-
braut, og hann hefur hnýtt snæri i
ljóskersstaur við götuna og fær
þannig beina linu til viðmiðunar
um hvar hús hans stendur.
Hann heitir Þórarinn Sigurðs-
son og er sjómaður að atvinnu.
Hann kvaðst hafa reist þetta hús
fyrir tveimur árum og þarf nú að
komastofani húsjð til þess að
ná I verðmæt skjöl.
Við náðum að bjarga hluta af
innbúinu og ég er að vona að
húsið sé einmitt hérna undir.
Fin vikuraskan fyllir vit manna
er jarðýtan ryður burtu vikrin-
um, og regnið steypist niður
þessa stundina og hverfur i þurr-
an vikurinn.
Siöar um daginn kom ég þarna
aftur, og hafði Þórarinn þá fundið
hús sitt. Hafði hann grafið sex
metra niður og tókst að renna sér
inn um glugga i húsinu. Undar-
lega þögult hvildi húsið þarna
niðri i vikurlaginu, og glitti i þak-
skeggið og ljósa steinveggina.
Viða er unnið að þvi að negla
járn fyrir glugga húsa þennan
dag i Eyjum. Þarna er gengið
rösklega til verks og ekki spurt
um daglaun að kveldi.
Unnið er að þvi að pakka hús-
munum fólks i gáma. Þeir eru
fluttir niður á bryggjur og hverfa
niður i lestar skipanna.
Björgunarmenn ganga til mat-
ar sins i ísfél. og borða sér til
viðurværis. Þeir fleygja sér niður
til hvildar á stundum milli striða.
Peningar hafa horfið úr sam-
skiptum manna þarna út i Eyj-
um, og samhjálpin rikir ein.
Þetta er eins og upphafið mannlif
á efsta stigi kommúnismans.
Svona er þetta lika úti i skipun-
um, — næstum þvi, eða hvað?
Um borð I Herjólfi biðja menn
um maltflösku og brauðsneiö I
einhverju hugsanaleysi, af þvi að
menn finna til svengdar. Þarna er
þá allt i einu krafizt borgunar
fyrir hressingu.
Sumir verða reiðir og aðrir
bitrir af þvi að þeir skynja hinn
ryðgaða hljóm fjármagnsins frá
umheiminum. Þetta er eins og
sarg i hinni miklu hljómkviðu
samhjálpar og göfugra kennda
manna.
• Um kvöldið magnast eldslitur i
lofti, og i myrkrinu stendur eld-
súla þráðbeint upp i loftið eins og
Geysisgos. Eldgosið magnast
alltaf á kvöldin segja sumir þarna
útii Eyjum.
En er það ekki myrkrið er
magnar eldslitinn i gosinu? Þetta
er svo óhugnanlega nærri byggð-
inni, — þetta gos er i byggðinni'
segja Eyjamenn.
A Formannagötu geng ég fram
á tvo menn er bera föggur sinar
til skips. Annar þeirra dregur upp
brennivinsfleyg og býður upp á
sopa af stút. Fyrir enda götunnar
blasa við útlinur hins nýja fjalls i
eldsbjarma myrkursins.
Ég kem aldrei hingað aftur,
sagði þessi Eyjabúi. Hvernig er
hægt að bjóða konu og barni upp á
svona lifstilveru? Fólkið manns
deyr úr hræðslu. Það er ekki hægt
að vinna við svona lifsskilyrði.
Hann sýpur á fleygnum, og þeir
prisa ékki bæjaryfirvöld fyrir
bjartsýnina og þessa storkun við
almættið.
1 verbúð Fiskiðjunnar er til
reiðu svefnpláss fyrir þreyttan
Eyjafara. Undir hlýju teppi sofn-
ar maður við' þennan einkenni-
lega hvin gossins. g.m.
Föstudagur 9. febrúar 1973 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 9
Eyjamenn hafa unnið dag og nótt við björgun á eigum annarra.
Rafmagnsstaurar hverfa scnn.
Grafið undan þakskeggi eins hússins til þess að komast inn um glugga.
Skurðgrafa og ýta viö Geröisbraut. Myndin er tekin i hellirigningu.
BRYNJULF5BUO
Askan hleðst fyrir búðargluggana, og viðskiptalif er dregiö i dróma.
Sjálfboðaliðar snæða í borösal tsfélagsins.
Neðarlega í hænum cru stakketfín að hverfa.
H
Yfirgefnir blómsturpottar i gluggum njóta nú ekki umönnunar.
; .